Vikan - 07.10.1965, Blaðsíða 43

eru eins og hluti af jörðinni sem
þau standa á, og þau hafa mót-
azt kynslóð fram af kynslóð af
sömu fjölskyldunni.
Röddin skalf lítið eitt. — Svo
var um húsið okkar. Móðir mín,
eins og ég sagði, hún mundi ekki,
og samt hafði hún ekki gleymt.
Sljór heili hennar kom henni til
að trúa því að nú væri hún orð-
in hin iægst setta meðal þræl-
anna í þessu barnmarga húsi, en
hún hélt að öll þessi börn til-
heyrðu fjölskyldu okkar. Hún
fylgdist með forstöðukonunni
herbergi úr herbergi og fræddi
hana um að eitt sinn hefði hún
verið húsfreyja í þessu húsi og
að nú ætti hún ekki að verða
þar þjónustukona. Hún ætti að
njóta fyllstu virðingar og hafa
leyfi til að sitja í stól fyrir dyr-
um úti í sólskininu og aðrir ættu
að færa henni te.
Forstöðukonan er ungur kven-
maður, sjálf bóndadóttir, og hún
varð bæði óþolinmóð og einnig
óttaslegin, ekki aðeins vegna
þess að móðir mín hafði tilheyrt
landeigendastéttinni, heldur
einnig sökum þess að hún óttað-
ist að sér yrði refsað fyrir, ef
gamla konan ynni ekki vel.
Henni gramdist að sér skyldi
vera ætlað að hafa svo kjána-
lega gamla konu sér til aðstoðar.
Ég get ekki sagt að hún væri
harðneskjufull — aðeins óþolin-
móð og hrædd. Allir ungir menn
og konur eru þannig núorðið.
Þeim er þröngvað til að halda
fast áfram. En sérhvað, sem gert
er, það er gert á kostnað fólks-
ins.
Aftur varð löng þögn.
— Vinur minn, sagði ég. —
Það er orðið mjög áliðið.
Röddin byrjaði samstundis.
— Samt hefði allt getað bless-
azt, hefði ekki viljað svo til einn
dag, að komið var með lítinn
dreng — fimm ára eða þar um
bil — á barnaheimilið og há-
grátandi. Hann var veill og sjúk-
legur, og jafnskjótt og móðir min
sá hann, varð henni hugsað til
sonar síns, sem dáið hafði kom-
ungur. Hún tók ástfóstri við
þetta barn, og það var hennar
stóri glæpur. Hún gat ekki leynt
elsku sinni á barninu, og það
var hættan mikla fyrir hana. Ást
er okkur forboðin. Okkur er
kennt að ást sé borgaralegur
veikleiki og eyðileggi það sem
barnaheimilunum er ætlað að á-
orka. Börnin eiga að vaxa upp
í vitund um hópinn, ekki um
neinn einstakan í hópnum, ekki
einu sinni um sjálf sig. Þegar
bömin hafa verið á barnaheim-
ilinu í um það bil fjögur ár, hafa
þau lært það sem kallað er sam-
eiginlegt líferni. Þau læra þetta
auðveldlega, en stundum hljóða
þau minnstu á mæður sínar á
nóttinni. Það vandamál hefur
enn ekki verið leyst. Ef eldra
barn grætur, er hægt að refsa
því. Enn sem komið er, hefur
vinnan reynzt eina lausnin. Þre-
vetra börn reyta illgresi og þau
eldri bera grjót. Þau læra söngva
sem kenna þeim, hvernig þau
eiga að hugsa. Ef einhver óhlýðn-
ast, verður hann að vinna auka-
lega.
Drengurinn sem móðir mín
unni var auðvitað einn af þeim
óhlýðnu. Hann hafði aldrei unn-
ið neitt, og hann gat ekki látið
af því að gráta. Móðr mín reyndi
að hjálpa honum að bera steina,
en það var bannað, og henni var
hótað að hún yrði send burt.
Þetta hræddi hana, því að nú
var henni farið að þykja ákaflega
vænt um drenginn. Hún hélt sér
frá honum á daginn, en á nótt-
unn læddist hún til hans í myrkr-
inu og tók hann í faðm sér. Hún
bar hann út í horn í eldiviðar-
geymslunni, og þar sat hún með
hann, unz hann sofnaði. Þetta
var auðvitað allt annað en gott
fyrir hann, því að hún gerði
hann veiklyndan, þótt hún hugg-
aði hann og kæmi honum í gott
skap. Hann reyndi enn síður en
áður að gera það sem hann átti
að gera, og hún sjálf — móðir
mín -— hún fór að lifa í draum-
órum. Hún ímyndaði sér að hún
væri aftur orðin hjákona og ætti
lítinn son og að allt þetta fjöl-
menna þjónustulið hataði þau,
svo að hún ætti enga vini — eng-
an einasta.
Einhvern dag, þegar hún var
að sópa gólfið í eldiviðargeymsl-
unni, en það var eitt af verk-
um hennar, var sem óljós hugs-
un hennar skýrðist andartak, og
hún minntist þess að í þann
tíma, er hún hafði verið hjá-
kona, hafði hún eignast fáeina
skartgripi, og eitt sinn, þegar
uppreisn geisaði, hafði hún í ótta
sínum falið þá í skyndi bak við
múrstein í vegg og síðan gleymt
þeim. Líkt og í svefni reikaði
hún nú í áttina að felustaðnum
og fann skartgripina eins og hún
hafði skilið við þá, nema hvað
þeir voru huldir ryki. Þeir voru
þrír. Ég veit ekki, hvernig tveir
þeirra voru. Þeir hafa sjálfsagt
ekki verið verðmætir, annars
hefði ég heyrt um þá. En sá
þriðji var verðmætur. Það var
fiðrildi úr silfurvíravirki og sett
smáperlum. Verkið var mjög
vandað, Ég sá þennan grip með
eigin augum, þegar hún var á-
kærð. Hún tók fiðrildið og faldi
það í barmi sér. Allt kom þetta
fram fyrir réttinum.
Daginn eftir vildi það til að
drengurinn skar sig í höndina.
Skurðurinn var mjög djúpur. Ég
sá það einnig við rannsóknina.
Hann hafði skorið sig í lófann.
Honum hafði verið fenginn beitt-
ur hnífur til að grafa upp ill-
gresi. Það hafði ekki komið regn-
dropi úr lofti vikum saman, og
jörðin var grjóthörð. Hnífurinn
rann til í greip hans, þegar hann
ætlaði að taka fast um skaftið.
Það var farð með hann í sjúkra-
Norska
(PÉTUR GAUTUR)
Falleg mynztur
Fallegir litir
Garniö fæst
hjá okkur
VmGwt
VIKAN 40. tbl.