Vikan - 02.12.1965, Blaðsíða 32

Þar var aldrei mulið
undír mannskapinn
Texti: Ásgeir Jakobsson
Ljósm.: Gísli Sigurðsson — Teikn.: Baltasar.
egar Vikan fór þess á leit við mig, að ég tæki saman ágrip af
sögu Bolungavíkur til að láta fylgja myndum, sem ritstjórinn
hafði tekið vestra, þá fannst mér það auðgert verk, sem ég myndi
hafa gaman af. En ég var ekki fyrr byrjaður að skrifa, en mér varð
það Ijóst, að ég vissi alltof mikið um þetta fæðingarþorp mitt til þess,
að það yrði með nokkru móti lamið niður á 12 vélritaðar síður, eins
og greinin mátti vera mest. Alveg vafalaust hefði orðið auðveldara
fyrir mig að skrifa í snarheitum bók um Bolungavík. Auðvitað var
hægt að skrifa upp hrafl af mannanöfnum og ártölum, en það er
vandséð hver les það. Þess vegna greip ég helzt til þess, sem mér
fannst frásagnarverðast um þetta þorp og var þá fyrst heiti þess.
Víkin heitir ...
Bolungavík, ekki Bolungarvík, eins og oft er ranglega ritað. Upp-
runi nafnsins er ljós. Það er dregið af reka, eins og nöfn fleiri staða
á þessum slóðum. Um tvö lík orð getur verið að ræða, karlkynsorðið
bolungur — viðarköstur og kvenkynsorðið bolung —- trjábolur.
Orðin eru svo líkar merkingar að ógerningur er að fullyrða af
hvoru þeirra nafn staðarins er leitt, en hitt er afturámóti hverj-
um manni auðsætt, sem hugleiðir málið, að um fleirtölumyndir orð-
anna hlýtur að vera að ræða í hvorutveggja tilfellinu. Þegar menn
renndu þama fyrst að landi hafa allar fjörur verið hrannaðar af reka,
og því hlægilegt að ímynda sér að staðarnafnið hafa verið kennt
til eins trjábolar eða eins viðarkastar, enda ætti það sér enga hlið-
stæðu í nöfnum annarra staða þarna kenndra við reka. Eignarfall
fleirtölu beggja áðurnefndra orða er bolunga og þar af Bolunga-
vík.
Forn ritháttur er greinilega rangur eins og oftast í staðamöfnum
en hér er ekki rúm til að rekja það.
Bolungavík liggur yzt við Djúp að vestan og myndast víkin af
tveim fjöllum, Traðarhyrnu að norðvestan og Óshyrnu að suðaustan,
og eru þessi fjöll brött, klettótt, svört og gróðurlaus, þó er nokkur
gróður neðan til í Ósfjalli. Víkin horfir þannig mest við austri eða
norðaustri. Fjall eitt Ernir, gengur nær því fram að sjó um miðja
víkina, en dalir eru beggja vegna fjallsins. Heitir Syðridalur annar
og er þar í vatn allstórt, en Tungudalur hinn og eru þetta mest nöfn-
in, því að um fimm kílómetrar munu vera frá sjá og fram í botn
hvorttveggja dalsins.
Land er þarna grýtt og skammt ofan á grjótið, þar sem það er
32 VIKAN 48, tþj,
hulið moldarskán og sverði. Aftur á móti er grasið sérlega grænt
og kjarnagróður hann sem er. Úr Bolungavík sést yfir Djúpið og
til Snæfjallastrandarinnar og er hvorttveggja sólarlag og sólarupp-
koma fagurt í Bolungavík, enda er þá helzt kyrrt veður þar um slóð-
ir á vorin. Drottinn hefur sem sé af sinni mildi, staðsett Bolvíkinga
þannig, að þeir hafa ekki skjól í nokkurri átt, hvorki fyrir vindi né
sjó og er þetta pláss hið mesta verðavíti.
Norðan hafsjórinn veltur óbrotinn upp í landsteina, austan aldan
úr Fjörðunum stendur beint upp á, sunnan og suðaustan aldan ætti
að velta framhjá út Djúpið, en bara gerir það ekki, heldur veltist
upp á víkina, svo að þar er óliggjandi einnig í þeirri átt. í suðvest-
lægri átt er helzt var á sjó við ströndina, en þá er oftast óstætt fyrir
sviptibylgjum ofan úr dölunum. Þetta verður skiljanlegt, þegar þess
er gætt að víkin horfir við opnu hafi og ekki er skjól af fjalli á bak
við, vegna dalanna tveggja, sem ganga sitt í hvora áttina.
Innfæddir Bolvíkingar telja þetta fallegasta stað á heimsbyggð-
inni og miðað við Akranes, Keflavík og tunglið er Bolungavík gróð-
ursæl og hlýleg sveit.
Okkur er kennt og þó með varúð, að Þuríður sundafyllir hafi
numið land í Bolungavík. Það þarf ekki að draga þá sögu í efa, til
þess er hún studd of mörgum dæmum og þjóðsögum.
Sagan um Kvíarmið, sem Þuríður setur, er svo nátengd lífi fólks-
ins við Djúp, að sé því haldið fram, að allt sé lygi um Þuríði, má
allt eins halda því fram, að aidrei hafi nokkur maður búið við Djúp.
Síðan setur þjóðsagan þennan landnámsmann á svo áberandi stað,
að enginn landnámsmaður gnæfir jafn hermennskulega yfir byggð
sinni óg Þuríður.
Þjóðsagan segir, að þeim systkinum, Þuríði og Þjóðólfi bróður
hennar, sem land nam í Þjóðólfstungu, fremst í Tungudal, hafi ekki
komið sem bezt saman um þau litlu beitarlönd, sem þarna eru, og
ráku þau, hvort um sig, kvikfénað sinn á víxl hvort í annars land-
areign. Slíkar deilur enduðu venjulega með mannvígum, eins og
kunnugt er, en slíkt tiltæki fannst þessum tröllkynjuðu systkinum
of lítilmannlegt og ekki við sitt hæfi og heituðust þau hvort við
annað, en sú hefnd er stórkostlegust því að hún er utan tíma og
rúms. Þuríður lagði á Þjóðólf bróður sinn, að hann yrði að skeri,
sem allir fuglar drituðu á, en hann stóð ekki orðlaus fyrir heldur
setti hana niður sem drang, sem allir vindar gnauðuðu um. Hann