Vikan - 23.12.1965, Blaðsíða 40

HÓTEL BORG
Um leið og við sendum öllum
okkar viðskiptavinum nær og fjær
okkar beztu jóla og nýjársóskir
með þökk fyrir ánægjuleg vi9-
skipti, viljum við minna á okkar
sérstaka hátíðakvöldverð, sem
framleiddur verður á nýjárskvöld.
Einnig er kvöldverður framreidd-
ur á aðfangadag kl. 6-8 - svo
og jóladag á venjulegum mat-
málstíðum. - Eins og venjulega
verður dansleikur á gamlárskvöld.
Kaupmenn - kaupíélög
JÓLAVINDLARNIR I ÁR KOMA
FRÁ DANMORKU, HOLLANDI,
U. S. A., SVISS OG JAMAICA.
ÁFENGIS- OG TÖBAKSVERZLUN RÍKISINS
Skrifstofur: Borgartúni 7, simi 2 42 80.
sögðu okkar að nú ynnu um 2000
ungir Danir ó samyrkjubúum í
ísrael, aðallega stúlkur. Þær greiða
siólfar ferðakostnaðinn, vinna síð-
an á samyrkiubúi í þrjá mánuði
og fá svo ókeypis ferðalag um
Israel, mig minnir 10 daga ferð.
Þær létu hið bezta af sér og sögðu
okkur að miög væri eftirsótt að
komast á samyrkjubú í ísrael í
nokkra mánuði og einhverjar þeirra
höfðu verið á biðlista í meira en
eitt ár áður en þær komust til fyrir-
heitna landsins.
Á kibbútzi vinna allir, sagði leið-
sögumaðurinn þegar við renndum
í hlaðið, þeir hafa sérstaka ánægiu
af að setja gamla kibbútznikka eins
og ráðherra eða þingmenn í upp-
þvottinn þegar þeir koma í heim-
sókn. Ykkur má kannski nota til að
gefa hænsnunum.
En ekki vöppuðu neinar hænur
í hlaðvarpanum á þessum bæ, það-
an af síður að maður sæi mykju-
haug eða ryðgaðar landbúnaðar-
vélar úti í móum. Við augum blöstu
fallegar, nýtízkulegar byggingar og
stórkostlegir skrúðgarðar þar sem
léttklætt fólk reikaði um og teygaði
ilminn; kannski var maður kominn
í Paradís?
Þessi kibbútz er einn af 14 1
landinu sem stunda greiðasölu.
Þarna voru 12 gestahús í stórum
fögrum garði, ! hverju eru átta
tveggja manna herbergi, öll með
baðherbergi og öll með sérinngangi.
Herbergin eru mjög vistleg, lát-
laus, öll loftkæld og þarna kostar
sólarhringsdvöl um 400 íslenzkar
krónur, fæði og húsnæði. — Við
snæddum mikinn og góðan mat í
hlýlegum veitingasal í sérstöku
húsi þar sem einnig er minja-
gripasala.
í garðinum þar skammt frá var
lítið sýningartjald, þangað fórum
við eftir matinn og sáum skugga-
myndir af kibbútzlífi. Roskin kona
svaraði spurningum, hún var f
grænum sumarkjól. Hún var frá
Bandaríkjunum og hafði búið þarna
og fjölskylda hennar í mörg ár.
Hér eru allir jafnir, sagði hún,
smalinn og læknirinn, kokkurinn og
kibbútzstjórnandinn. Hér á enginn
neinar séreignir. Allir eiga allt sam-
eiginlega. Hér vinna menn eftir
getu og fá hlutdeild í arðinum eft-
ir þörfum. Sósíalismi? Jú, auðvitað.
Allir eiga jafnan rétt á að skifta
með sér arði vinnunnar, án tillits
til þess hve lengi þeir hafa starfað
á kibbútzinum, og konur jafnt og
karlar. Samyrkjubú eins og kibbútz-
inn þekkist hvergi í heiminum, sagði
sú grænklædda.
Hebreska orðið kibbútz þýðir
hópur. Fólk sem býr á kibbútzum
er kallað kibbútznikkar ( (srael.
Fyrsta samyrkjubúið, Deganya, í
Jórdan-dalnum, nálægt Geneseret-
vatninu, var stofnað 1909. Það
gerðu 12 ungir Gyðingar frá Aust-
ur-Evrópu. Samyrkjubúin eru nú
228, á hverju búa 30 til 2000
manns, alls milli 80.000 og 90.000.
Þetta fólk framleiðir meira en
þriðjung allra landbúnaðarafurða
ísraels, enda búskapurinn þarna
strang-vísindalegur. Okkur var sagt,
að það hefðu ekki verið bændur úr
öðrum löndum sem stofnuðu sam-
yrkjubúin heldur menntafólk og
borgarfólk, — fólk sem hafði þá
hugsjón að endurreisa fyrirheitna
landið, skapa þar nútímaþjóðfélag,
og ekkert gat stöðvað það, vatns-
skortur, eyðimerkur né óvinir á alla
vegu. Á mörgum samyrkjubúum
fást menn við fleira en landbúnað,
vísindalegar athuganir hafa leitt í
Ijós að það gefur góðan arð að
leggja stund á einhverja iðngrein
alls óskylda landbúnaði. Allmörg
samyrkjubú á ströndinni stunda
fiskveiðar og fiskirækt, önnur fram-
leiða mótorhjól eða starfrækja nið-
ursuðuverksmiðjur. Samyrkjubúin
hafa með sér samtök og þau hafa
mikil áhrif í verkalýðssambandinu
(Ffistadrut). Þessi samtök eiga í
félagi ýmsar eignir.
Ayelet Hashahar er meðal elztu
kibbútza landsins, stofnað 1915 af
ungu fólki frá Rússlandi. Þá var
auðvitað ekki stingandi strá þarna
og ekkert vatn og staðurinn mjög
einangraður. Fyrstu brunnarnir voru
grafnir milli 1920 og 1930 og síð-
an hefur verið nóg vatn. Þarna búa
nú 410 manns, þriðjungur fæddur
á samyrkjubúinu. Alls er þarna fólk
frá 20 þjóðlöndum: Mið-Evrópu-
löndum, Póllandi, Rússlandi, Mið-
jarðarhafslöndum, Bandaríkjunum.
Unga kynslóðin er ísraelsmenn og
talar hebresku sem sitt móðurmól.
— Samyrkjubúið er einn stærsti
ávaxtaframleiðandi landsins, auk
þess stunda menn þarna fiskirækt,
bókband að ógleymdum gistihúsa-
rekstrinum.
Einhver spyr um vinnutilhögun.
Jú, vinnudagurinn er átta stundir
fram að fimmtugu. Þá styttist
hann, en allir halda áfram að vinna
einhverja stund á dag meðan þeir
geta. Og börnin byrja snemma að
vinna tiltekna tíma á dag, t.d.
vinna ellefu ára börnin tvær klukku-
stundir á dag. Og síðan lengist
vinnutíminn unz þau verða full-
gildir félagar 18 ára að lokinni
skólagöngu. Menntun stendur á
mjög háu stigi á samyrkjubúunum.
Hin stærri hafa eigin skóla, hin
minni sameinast um skóla. Á mörg-
um samyrkjubúum eru hljómsveitir
ágætar og söngkórar, leikhús á-
hugamanna, dansflokkar. Maður
varð hvarvetna var við að kibbútz-
nikkar njóta mikillar virðingar í
ísrael. Þeir voru fremstir t flokki í
Haganna fyrir frelsisstríðið og síðan
meðal æðstu manna landhers, flug-
hers og flota ísraels, — mig minn-
ir að um 70% þingmanna landsins
hæli sér af því að vera kibbútz-
nikkar, margir þeirra eru í utan-
ríkisþjónustunni, í ráðherraembætt-
um (t.d. Ben-Gurion), og fremstir í
flokki landbúnaðar- og iðnaðar-
samtaka og í verkalýðssambandinu.
Þá eru ýmsir listamenn landsins
kibútznikkar, málarar, tónlistamenn,
rithöfundar. í stuttu máli hefi ég
það fyrir satt að hvergi í heimin-
um standi menntun á jafn háu stigi
VIKAN 51. tbl.