Vikan - 23.12.1965, Blaðsíða 41

I
í sveit og á samyrkjubúunum í
ísrael.
Svo er farið að tala um pen-
inga. Við notum ekki peninga, sagði
konan, nema í viðskiptum við fólk
utan samyrkjubúsins. Hér fá allir
allt sem þeir þurfa endurgjalds-
laust. Allt? Já, hér er matsalur þar
sem allir fá þrjár máltíðir á dag
— og langi einhvern í aukabita, fer
hann bara í eldhúsið. Jú, auðvitað
fá allir sama mat. Húsnæði fá allir,
fatnað fá allir. Við fáum 110
Israelspund (um 1650 íslenzkar
krónur) á ári til fatakaupa. Við höf-
um verzlun hérna, við höfum sauma-
konur og skraddara. Við getum far-
ið til þeirra og valið okkur snið og
látið sauma á okkur. Við höfum
þvottahús, þar er þvegið af öllum
og gert við fötin. Við höfum rakara,
málara, smiði, rafmagnsmenn,
kennara, lækna, lögfræðinga, lyfja-
fræðinga, kokka, barnfóstrur,
sjúkrahús, sjúkrasamlag — við höf-
um yfirleitt allt nema kaupmenn
og heildsala. Við notum yfirleitt
enga peninga hér á samyrkjubúinu,
við fáum skömmtunarbók og för-
um með hana í verzlunina þegar
okkur vantar föt. Og við fáum
skemmtanir og sígarettur.
Hvað um sumarleyfi? Við fáum
100 Israelspund (um 1500 íslenzk-
ar krónur) á ári til sumarleyfis. Ég
skal viðurkenna að þaS er ekki
mikið, en þetta' er ekki ríkt sam-
yrkjubú. Flestir fara því í sumar-
leyfi til annarra samyrkjubúa sér
að kostnaðarlausu, eða til ættingja
og vina. Ég fer t.d. alltaf til systra
minna í Tel Aviv. Það kostar mig
ekkert.
Hver skammtar ykkur orlofsfé og
fatapeninga? Það gerir fram-
kvæmdastjórn búsins sem kosin er
árlega á allsherjarfundi og atkvæð-
isrétt hafa allir 18 ára og eldri.
Talsverður hluti af ársarðinum er
alltaf settur í nýjar framkvæmdir,
— t.d. er verið að byggja fleiri
gestahús, svo þarf að kaupa nýjar
vélar o.s.frv. Ymsar nefndir eru
einnig kosnar árlega, heilsugæslu-
nefnd, landvarnarnefnd, skemmti-
nefnd, menningarmálanefnd og
fleiri.
Ef einhver er nú búinn með fata-
skammtinn sinn og vantar kjól eða
skyrtu — eða ef sígarettuskammtur-
inn hrekkur ekki, hvað þá? Slíkum
málum er vísað til nefnda. Þær
halda fund og vega og meta málið
og viðkomandi verður að hlíta úr-
skurði þeirra. Við höfum einnig
nefnd sem fjallar um félagsleg
vandamál sem upp koma og starf-
ar hún sem einskonar dómstóll.
Það var aðdáunarvert hvað bless-
uð konan var þolinmóð að svara
spurningum okkar standandi þarna
hjá sýningartjaldinu í glampanum
af kastljósinu. Og nú var hún spurð
hvort ekki væru brögð að því, að
unga fólkið vildi flytjast frá sam-
yrkjubúunum til borganna.
Nei, ekki vildi hún viðurkenna
það, aðeins sárafáir hyrfu árlega
Kpóm>húsgögn Hverlisgötu 82 - Sími 21175
frá kibbútzunum. Skýrslur sýndu að
langflestir sem fæddir væru þar
kysu að dveljast þar áfram frem-
ur en flytjast til borga og bæja.
Unga fólkið á samyrkjubúunum
færi í herinn 18 ára eins og aðrir
og kynntust þá lífinu utan búanna,
en staðreyndin væri að langflestir
kæmu heim að lokinni herþjónustu.
— Hún sagði að það gæti verið
vandamál fyrir unga kibbútzsyni að
ná sér í maka á sínum eigin kibbútz.
Þeir væru þá sendir á annað bú
og dygði það ekki, til borganna að
vinna þar í eitt ár eða svo. Sam-
yrkjubúið fær þá laun þeirra, en
sér þeim fyrir nauðsynjum.
Nú sýna tölur, að fólki á sam-
yrkjubúunum hefur ekki fjölgað í
réttu hlutfalli við fólksfjölgunina í
landinu. A sumum búunum, eink-
um hinum eldri, reyna bændurnir
fremur að hamla á móti því að fólk
setjist þar að, telja að búin eigi
ekki að stækka. Á öðrum er það
vaxandi vandamál að unga fólkið
flyzt burt. Velmegun hefur mjög
aukist í ísrael síðari árin. Á sam-
yrkjubúunum veita menn sér lítið
meira en áður. Vandamálið er
þetta, sagði Abraham, annar leið-
sögumaðurinn okkar og fór með
mér í minjagripasöluna og sýndi
mér þar ilmvatnsglös. Þarna hef-
urðu vandamálið í hnotskurn, kon-
an sem var að fræða okkur áðan
á dóttur, hennar heitasta ósk er að
eignast þetta ilmvatnsglas. Hér á
kibbútzinum mun hún aldrei hafa
peninga til að kaupa það.
Það má skjóta því hér inn í, að
ýmsum hefur þótt of lítið olnboga-
rými fyrir einstaklinginn á kibbútz-
unum en samt viljað halda áfram
samvinnu í búrekstrinum. Því urðu
til samvinnubúin í ísrael, moshav,
en þar á hver bóndi sitt hús og
sinn landskika, samvinna er um
efnis- og vélakaup og afurðasölu.
Nú búa 1 10.000 manns á 325 sam-
vinnubúum.
Á sumrin fara menn á fætur
klukkan fjögur á nóttunni á sam-
yrkjubúunum og klukkan fimm
vaknaði maður við hamarshögg
fyrir utan gluggann. Það var verið
að reisa nýtt gestahús. Forstöðu-
maðurinn heitir Eshkol og mun ekki
vera neitt skyldur forsætisráðherra
Israels samnefndum. Hann er fædd-
ur í Þýzkalandi og þar rataði hann
og hans fólk í miklar raunir (
tíð nazista sem drápu bæði foreldra
VIKAN 51. tbl.