Vikan


Vikan - 01.06.1967, Blaðsíða 25

Vikan - 01.06.1967, Blaðsíða 25
um kvikmyndagepð hans Ljósmyndir: Oskar Gíslason TEXTI: GYLFI GRÖNDAL Óskar Gíslason framkallar Rcykjavík vorra daga á viniuistofn sinni. O -O Óskar cr nú faslur starfsmaöur ís- lenzka sjónvarpsins og vinnur þar við framköllun kvikmynda. Sjónvarpið fékk £ desembermánuði nýja og fullkomna framköllunarvél, svo að nú er liægt að framkalla fréttamyndir á rúmum hálf- tíma. Kvikmyndagerð er sú listgrein, sem hefur átt erfið- ast uppdráttar hér á landi. Orsakir þess eru margar: Það kostar ærið fé að taka eina kvik- mynd, og sakir fámennis okkar er ekki unnt að sýna hana nógu oft til þess að standa straum af kostn- aðinum. Saga kvikmyndagerðar hér á landi er ekki löng. Fyrsta leikna kvikmyndin, sem að öllu leyti var gerð af íslenzkum aðilum, kom fram 1949. Það var kvikmyndin Milli fjalIs og fjöru, eftir Loft Guðmunds- son, Ijósmyndara. Síðar gerði Loftur aðra kvikmynd, Niðursetninginn. Asgeir Long í Hafnarfirði hefur gert eina leikna kvikmynd, Gilitrutt. En sá maður, sem mest hefur komið við sögu í þessum efnum, er Oskar Gíslason, l|ósmyndari. Hann hefur gert fimm leiknar kvikmyndir, þrjár langar og tvær stuttar, sem sýndar voru saman: Síðasti bærinn í dalnum, Reykjavikur- ævintýri Bakkabræðra, Nýtt hlutverk og smámyndirnar Ágirnd og Alheims-lslandsmeistarinn. Ásamt Lofti.er hann því brautryðjandi kvikmyndagerðar hér á landi og nafn hans hlýtur að verða skráð efst á blaði, þeg- ar fram líða stundir og saga (slenzkra kvikmynda verður rakin. Auk hinna leiknu kvikmynda hefur Oskar tekið fjöldann allan af öðrum kvikmyndum af merkum atburðum hérlendis. Má þar til dæmis nefna kvikmynd af lýðveIdishátíðinni 1944, Reykjavík vorra daga og síðast en ekki sízt Björgunarafrekið við Látrabjarg, sem hlotið hefur mesta frægð af öllum kvikmyndum Oskars og verið sýnd mjög víða erlendis. Óskar Gíslason tók fyrstu Ijósmyndina sína tíu ára gamall á litla 1<assavél. Hann fékk þá þegar brenn- andi áhuga á Ijósmyndum, og sá áhugi fór vaxandi með hverju ári. Hann lærði Ijósmyndun fyrst hjá Magnúsi Ólafssyni og síðan Ólafi Magnússyni. í þá tíð þótti tilheyra, að menn sigldu til Kaupmannahafn- ar til fagnáms og Óskar gerði það. Þegar heim kom setti hann upp Ijósmyndastofu ásamt öðrum manni og síðan einn. í fimmtán ár rak hann eigin Ijósmynda- stofu hér í bæ. Eftir það vann hann hjá Ólafi Magnús- syni og Týli. Þar vaknaði áhugi hans á kvikmyndun og síðar sneri hann sér alveg að henni. Fyrstu kvik- myndina sína tók Óskar 1925 og framkallaði hana sjálfur. Hann smíðaði meira að segja öll tækin, sem hann notaði við framköllunina. Hann tók hana á litla, handsnúna Pathex-vél. — Eg á þessa vél enn þá í fórum mínum, sagði Óskar, þegar Vikan heimsótti hann fyrir nokkru. — Það þætti ekki burðugt nú á dögum að þurfa að snúa kvikmyndavélum með höndunum. En maður komst furðu fjótt upp á lag með þetta og fékk á tilfinning- una hversu hratt maður átti að snúa. — Voru ekki fáar kvikmyndatökuvélar til hér á þessum tíma? — Það voru einstaka menn með þetta. Filmurnar voru sendar út til framköllunar og það leið upp undir mánuður, þar til þær komu aftur. Mér leiddist svo löng bið og fór þess vegna að reyna að framkalla sjálfur. Fyrsta eiginlega kvikmyndin, sem var fram- kölluð hér heima var Lýðveldishátíðarmyndin 1944. Eg fór alltaf heim á kvöldin og framkallaði um nótt- ina, það sem ég hafði tekið um daginn. Eg svaf ekkert í þrjá sólarhringa. Og á þriðja degi frá því að hátíðinni lauk var myndin frumsýnd í Gamla bíói. Þetta var klukkutíma mynd og í fyrsta sinn sem svo löng innlend mynd var sýnd hér þá. Síðan hef ég gert margar myndir af þessu tagi. Sú lengsta var Reykjavík vorra daga, sem var tekin í tilefni af 160 ára afmæli Reykjavíkurborgar 1946. Hún var í tveimur hlutum og sýningartími alls tæpar fjórar stundir. Eg reyndi eftir mætti að lýsa sem bezt lífinu í Reykjavík, eins og það var þá, og myndin er því samansett úr geysimörgum smáum atriðum. Það var óskapleg vinna að taka þetta. En nú eru liðin tuttugu ár síðan ég tók þessa mynd, og þegar er margt'af þv! sem þar er sýnt orðið sögulegt og verð- ur væntanlega enn þá verðmætara síðar. Eg heimsótti til dæmis Ásgrím Jónsson, Kjarval og Rlkharð Jónsson. Og einn kaflinn er af Einari Jónssyni, mynd- höggvara, á vinnustofu sinni. Einar var maður hlé- drægur úr hófi fram og margir kvikmyndatökumenn bæði innlendir og erlendir höfðu reynt að fá að taka myndir af honum. En hann færðist alltaf undan því. Hvernig sem á því stóð leyfði hann mér að taka af sér eina kvikmynd og tókst hún að mínum dómi mjög vel. Þetta er eina kvikmyndin af Einari sem til er og verður því verðmæt með tímanum. Það mætti segja mér, að margt fleira í Reykjavík vorra daga þyki skemmtileg heimild um lífið ! Reykjavlk fyrir tuttugu árum. Einn kaflinn er til dæmis um eignakönn- unina og tekinn ( bönkunum meðan á henni stóð. Og margt fleira mætti nefna. Tíminn líður svo ótrú- lega fljótt, og bærinn okkar breytist meir en við gerum okkur grein fyrir. Eg hafði mikinn áhuga á að taka kvikmyndir af atburðum líðandi stundar. Eg á frá þessum tíma, frá 1945—50, fréttamyndir af öllum helztu atburðum ( Reykjavík, og ég vona að þær komi að einhverju gagni, þegar farið verður að rifja upp löngu liðna tíð, t.d. ! sjónvarpinu. Sýning á þessum myndum tekur um 8—10 klukkutíma, svo að það er úr miklu að moða. Þarna koma við sögu fjölmargir merkir Reyk- víkingar, sem nú eru komnir undir græna torfu. Sjón- varpið hefur falazt eftir þessum myndum og ég býst við að láta það hafa þær. Við eigum áreiðanlega eftir að iðrast þess, að hafa ekki gert meira af þv! að festa á filmu atburði líðandi stundar. Skilningur manna á nauðsyn þess var ekki mikiil í þá daga. Einu sinni samdi ég við eitt kvik- myndahúsið hér í bænum og lofaði að útvega því vikulega innlendar fréttamyndir. Eg tók myndir af öllum helztu atburðunum, sem gerðust ! hverri viku, framkallaði þær strax og síðan voru þær sýndar um hverja helgi. Fólk hafði gaman af þessu, en 22. tw. VTECAN 25

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.