Vikan - 01.06.1967, Side 26

■ ■ I ■
Þcnar biðrgunrMii
viO Látrabiarg var
þetta var geysimikil vinna fyrir
mig. Og þegar ég var búinn að
gera þetta í nokkrar vikur, vildi
ég fara að gera upp. Þá kom í
Ijós, að bíóeigandinn vildi ekki
borga nema sem svaraði filmu-
kostnaðinum. Þá hætti ég.
Bezt af öllum heimildarmyndum
mínum heppnaðist Björgunarafrekið
við Látrabjarg. Ég tók hana fyrir
Slysavarnarfélag íslands, og hún
var frumsýnd 1949. Þessi kvikmynd
á sér óvenjulega sögu, og það væri
kannski ekki úr vegi að rifja hana
upp í stuttu máli, þótt margir hafi
raunar séð myndina og muni eftir
þessum atburðum. I prógrammi
myndarinnar er strandið, sem við
áttum að kvikmynda, rakið þannig:
„12. desember 1947 tók Loft-
skeytastöðin í Reykjavík á móti
neyðarkalli frá b/ezkum togara,
Dhoon að nafni, sem strandaður
var við Látrabjarg. Loftskeytastöðin
tilkynnti þetta Slysavarnafélagi
íslands, sem þegar lét hefja leit að
hinu týnda skipi; af sjó, af landi
og úr lofti.
Leitarmenn frá Hvallátrum gengu
út á Látrabjarg og komu auga á
skipið, þar sem það var strandað
undir bjarginu, því nær beint undir
Geldingsskorardal. Einn leitar-
manna hélt þegar að Hvallátrum
og tilkynnti Slysavarnafélaginu um
skipsfundinn, og jafnframt var
mönnum í byggðarlaginu gert að-
vart, en hinir tveir leitarmenn hugðu
nánar að aðstæðum til björgunar.
Björgunina þótti ekki tiltækilegt
að hefja þegar í stað, þar sem fyrst
varð að safna mönnum saman víðs
vegar að úr byggðarlaginu. Dagur
mundi að kvödi kominn, þegar
komið væri á bjargbrún, og ófært
þótti að síga bjargið í myrkri.
Björgunarsveitin lagði því af
stað eldsnemma næsta morgun,
13. desember, út á Látrabjarg.
Höfðu þeir meðferðis sigvaði og
björgunartæki, og voru að öðru
leyti undir það búnir að freista
þess að framkvæma hina mjög svo
áhættusömu björgun.
Bjargið, þar sem togarinn strand-
aði, er um 240 metra hátt. Björg-
unarmenn fóru niður það í tveim
áföngum. í fyrri lotu klifu þeir um
140 metra ofan á svonefnt Flaug-
arnef. Þaðan urðu þeir síðan að
síga niður í fjöru með fluglínutæk-
in, en hamarinn er þarna um 100
metra hár og þvínær þverhníptur.
Þegar hjálparsveitin kom skip-
brotsmönnum til bjöirgunar voru
tólf hinna síðarnefndu á l(fi, en
þrír þeirra höfðu farizt skömmu
eftir að skipið strandaði. Voru menn
þessir skipstjóri, stýrimaður og há-
seti.
Var nú línu skotið til skips og
heppnaðist vel að ná skipbrots-
mönnum í land, þrátt fyrir brim og
illviðri. Nú var næst fyrir hendi,
þegar skipsbrotsmönnum hafði ver-
ið bjargað úr skipinu, að draga þá
úr fjöru upp bjargið.
Björgun mannanna úr skipinu
hafði tekið langan tíma, og enn
lengri tíma mundi það taka að
koma þeim upp fyrsta áfangann,
upp á Flaugarnef, enda fór það
svo, að þennan dag tókst ekki að
koma fleirum en sjö skipsbrots-
mönnum þangað.
Það var skollið á myrkur, og
var ófært að draga fleiri menn
upp á bjargið. Því urðu þeir, sem
komnir voru á Flaugarnef, að búa
sér þar næturvist, og sama varð
hlutskipti þeirra þriggja björgunar-
manna og fimm skipbrotsmanna,
sem í fjörunni voru. Þeir urðu þar
að búa sér sitt ból.
Engir karlmenn voru nú eftir
heima á bæjum, sem fært gætu
skipsbrots- og björgunarmönnum
vistir, sem þeir voru nú mjög þurf-
andi fyrir. En til voru konur á bæj-
um, og þær vissu sem var, að eig-
inmönnum þeirra og sonum var
vista vant. Nokkrar þeirra bjuggu
sig því til leiðangurs að Látrabjargs-
brún, 10 kílómetra göngu, í rökkri
og náttmyrkri, sem brátt mundi
skella á og auk þess var þokan
yfirvofandi, þokan, sem á þessum
slóðum er óvenjulega tíð og óvenju-
lega svört.
Snemma dags 14. desember lagði
sveit manna af stað frá Hvallátrum
út á bjargbrún. Menn þessir höfðu
komið að Látrum seint um kvöldið
hinn 13. desember. Voru þeir komn-
ir víðs vegar að úr byggðarlaginu.
Lentu þeir í villum miklum, sem
tafði för þeirra mjög að Látrum.
Þeir fóru með tjöld, vistir og vaði
fram á bjargbrún.
Þennan dag tókst að ná öllum
skipsbrotsmönnum upp bjargið, og
voru sjö þeirra fluttir til byggða á
hestum. En áður en fleiri urðu flutt-
ir til byggða þennan dag var myrk-
ur skollið á enn á ný, og var því
ekki annar kostur, þeirra sem eftir
voru en sá að gista í tjaldi þá um
nóttina á bjargbrúninni. Voru þetta
fimm skipbrotsmanna og tveir björg-
unarmenn. Vistin í tjaldinu var æði
ill þessa löngu nótt, en dagur kem-
ur að nóttu hverri, og loks voru
þessir hröktu menn fluttir til byggða
hinn 15. desember eftir þriggja
daga harða útiveru. Voru kraftar
þeirra þá að þrotum komnir, en
heima á bæjunum biðu þeirra upp-
hituð rúm og önnur aðhlynning."
Þannig hljóðaði saga þessarar
frækilegu björgunar, og nú vildi
Slysavarnafélagið festa hana á
filmu. Fyrst var ráðgert að fá leik-
ara til þess að fara með helztu
hlutverkin, en fljótlega horfið frá
því ráði. Leikarar kunnu ekki að
síga f björg, og ég lagði þvf strax
til, að sömu mennirnir yrðu látnir
enduftaka björgunina fyrir mig.
Þetta var síðan ákveðið, og ég fór
vestur um sumarið til þess að kanna
allar aðstæður. Togarinn Dhoon var
að mestu leyti brotinn og þvf sýnt,
að við yrðum að kvikmynda ein-
hvern annan og heillegri togara við
Islandsstrendur. Var helzt haft f
Framhald á bls. 40.
•O Björgunarsveitin var samhcnt og van
lega björgunarafreki.
-O
ASstæður til björgunar voru í hæsta mát
strandaði er um 240 metra liátt og þvínæ
fara það I tveimur áföngum.
26 VIKAN 22-tbl