Vikan - 01.06.1967, Page 40

Hin fjölhæfa 8-11
verkefna Irésmlðavél:
Bandsög, rennibekkur,
hjólsög, frœsari, band-
slípa, diskslípa, smergel'
skífa og útsögunarsög.
Fóanlegir fylgihlutir:
Afréttari þykktarhefill
og borbarki.
Fullkomnasla
IrésmföaverKslseölö
á minsla gólffleti
fyrir heimili, skóla og verkstœði
EMCO UNIMAT AL-
HLIÐA RENNIBEKK-
UR.
EMCO MAXIMAT AL-
HLIÐA RENNIBEKKUR.
verkfœri & járnvörur h.f.
Tryggvagötu 10 — Símar 15815 og 23185
V
J
ur og var fyrir níu árum kastað
út af bar. Þeir létu ekki bjóða
sér slíkl, heldur köstuðu heilli
benzíntunnu inn um dyrnar á
barnum og kveiktu í öllu sam-
an. Fjórir menn létust í brun-
anum. Dauðadómurinn er stað-
reynd, en talið er líklegt að þeir
bræður hafi möguleika á að fá
honum breytt í lífstíðarfangelsi.
Forstöðumaður Quentin-fang-
elsisins heitir Lawrence E. Wil-
son. Hann er þeirrar skoðunar
að lífið í fangelsunum, eins og
það tíðkast víðast hvar, hafi
mjög skaðleg áhrif á fangana.
Meðferð fanga sé í fyllsta máta
ómannúðleg og engum til gagns.
Þjóðfélaginu beri skylda til að
reyna að bæta líferni fanganna,
kenna þeim eitthvað og gera
þá hæfari til þess að verða nýt-
ir þjóðfélagsþegnar, þegar þeir
hafa afplánað dóm sinn. Sam-
kvæmt þessum skoðunum rekur
hann Quentin-fangelsið á þann
hátt, sem lýst hefur verið hér að
framan. Auk þess hefur hann
komið á fót Fangahjálp, sem
rekin er af einkaaðilum. Þessi
stofnun tekur á móti föngum um
leið og þeim er hleypt út úr fang-
elsum og leiðbeinir þeim og
hjálpar til þess að þeir hverfi
ekki til síns fyrra lífernis og
hafni strax aftur í fangelsi.
Fangahjálpinni hefur orðið vel
ágengt í að fá fangelsistímann
styttan. Þetta hefur sparað
bandaríska ríkinu mikil fjárút-
lát, því að einn fangi kostar rík-
ið um 60.000 krónur á ári.
Hins vegar eru ekki allir
hlynntir skoðunum Wilsons.
Lögreglustj órinn í San Francisco
réðist til dæmis harkalega á
Quentinfangelsið í blaðaviðtali
fyrir skömmu. Hann sagði, að
aukin menntun fanganna hefði
það eitt í för með sér, að af-
brotamenn yrðu miklu klókari og
glæpir þeirra betur skipulagðir
og úthugsaðir. Fyrir bragðið tæki
það lögregluna þrisvar sinnum
lengri tíma að koma upp um þá.
Margir fanganna hefðu það betra
innan múranna en utan, sagði
hann, og kvaðst ekki vita um
neinn stað annan en Quentin-
fangelsið, þar sem menn fengju
ókeypis fæði og húsnæði, lækna-
þjónustu og skólagöngu. Lög-
reglustjórinn sagði, að 95%
þeirra fanga, sem fremdu afbrot
í fyrsta sinn, höfnuðu bak við
lás og slá aftur.
ViS notuðum kvik-
myndavagninn ....
Framhald af bls. 26
huga að taka þann hluta myndar-
innar suður af Grindavlk, en þar
var nýstrandaður togari. Til þess
kom þó aldrei, eins og fram kemur
hér á eftir.
Við byriuðum síðan töku mynd-
arinnar. Þórður Jónsson á Látrum,
40 VIKAN 22- tbl-
formaður björgunarsveitarinnar
Bræðrabandið, var í rauninni hvort
tveggja í senn: höfundur kvik-
myndahandritsins og leikstjóri.
Einnig samdi hann og las textann
við myndina, og gerði það með
stakri prýði.
Þegar við vorum staddir i Kols-
vík vestra, önnum kafnir við að
kvikmynda björgunina, berast okk-
ur fréttir þangað um strand brezka
togarans Sargon við Hafnarmúla
beint á móti Patreksfirði. Flestir úr
björgunarsveitinni voru þarna hjá
mér við kvikmyndunina, en fengu
nú skipun um að koma þegar í
stað. Eg ákvað að slást í för með
þeim, og við lögðum af stað þá um
nóttina í blindhríð og vonzkuveðri.
Snemma um morguninn komum við
á strandstaðinn, og þá næ ég kvik-
mynd af eðlilegri björgun. Það vildi
svo vel til, að nokkuð birti til um
morguninn og bæði varð björgunin
auðsóttari fyrir það og mér tókst
að ná betri myndum. Þennan kafla
felldi ég inn í Látrabjargsmyndina
og er það sennilega bezti hluti
hennar.
Myndin var frumsýnd í apríl 1949
og hlaut mjög góða dóma. Sýning-
artími hennar var ein og hálf
klukkustund. Síðar var hún stytt
úti í Noregi niður í hálftíma, og
sú útgáfa hefur verið sýnd víða
um heim. Fyrir fjórum árum var
hún sýnd í Keflavíkursjónvarpinu,
og hver veit nema hún verði ein-
hverntíma sýnd í íslenzka sjónvarp-
inu?
— Hvenær hófst undirbúningur að
fyrstu leiknu myndinni þinni, Síðasti
bærinn í dalnum?
— Mér hafði snemma dottið í
hug, að nógu gaman væri að taka
kvikmynd byggða á íslenzkum æv-
intýrum og þá ef til vill aðallega
ætlaða börnum. Ég sneri mér til
Ævars Kvaran, leikara, og fékk
hann í lið með mér að athuga
möguleika á því, að úr þessu gæti
orðið. Ævar benti mér á Loft Guð-
mundsson, rithöfund, í því skyni að
biðja hann að skrifa sögu með
þetta fyrir augum. Loftur varð við
þessari bón og skrifaði söguna.
Kvikmyndahandrit eftir henni gerði
Þorleifur Þorleifsson, og gerði hann
verki sínu svo góð skil, að menntað-
ir menn á þessu sviði töldu það
einstakt í sinni röð. Ævar Kvaran
valdi nú leikara í samráði við mig
og sá um leikstjórn. Síðan hófst
taka myndarinnar.
Það þarf ekki að taka það fram,
að við mikla erfiðleika var að etja,
enda voru tækin okkar frumstæð og
allar aðstæður hinar verstu. Öll
innanhúsatriði voru tekin í baðstof-
unni f Árbæ, en utanhúss atriðin
við gamla bæinn á Tannastöðum f
Ölfusi. Náttúruöflin gerðu okkur
sérstaklega gramt í geði sumarið
sem taka útiatriðanna fór fram.
Einu sinni fórum við til dæmis af
stað upp að Tannastöðum f ágætu
veðri á laugardegi með allt hafur-
taskið. En á leiðinni kom dembandi
rigning, og urðum við því að snúa
við aftur.