Vikan - 01.06.1967, Blaðsíða 48

SVANA söfasettið
NÝTT!
NÝTT!
Gelum afgreitt það með þriggja og fjögurra sæta sófum.
Aklæði norsk og íslenzk.
Framleiðandi:
MÓDEL HÚSGÖGN
BÖLSTRARINN
Hverfisgötu 74. — Sími 15102.
Útsölustaðir:
Selfoss: Kjörhúsgögn.
Norðfjörður: Þórður Flosason.
Vestmannaeyjar: Eggert Sigurlósson.
Akranes: Verzl. Bjarg h.f.
Keflavík: Gunnar Sigfinnsson.
viturlegum fortölum að fá Filip-
pus til að gera betur, iofaði meira
að segja að beita áhrifum sínum
til að kóngur yrði í framtíðinni
útnefndur dýrlingur. En Filippus
var of veraldlega þenkjandi til
að það freistaði hans að ráði.
Hinsvegar breyttist afstaða hans
Jítillega eftir að hin kona hans dó.
Þá viðurkenndi hann Ingiborgu
að vísu sem eiginkonu sína, en
hélt henni í strangara fangelsi
en nokkru sinni fyrr. Um með-
ferðina, sem þessi dóttir Valdi-
mars mikla og drottning Frakk-
lands varð þar að sæta, vitnar
bréf frá henni til páfans, þar sem
hún biður hann að sjá til þess,
að henni yrði ekki reiknað það
sem hjúskaparbrot, ef fangaverð-
irnir nauðguðu henni.
Árið 1213, eftir að hafa haldið
konu sinni fanginni í tuttugu ár,
Jét konungur loks undan, sleppti
henni úr prísundinni og tók hana
til sín. Þetta mun þó ekki hafa
stafað af því, að hann hafi iðrast
misgerða sinna við hana; það
hefði verið í ósamræmi við allt
hans lundarfar. Trúlega hefur
hann séð fram á, að nauðbrúður
hans myndi aldrei gefa sig,
hvorki með illu né góðu, og því
praktískast að láta undan og
vingast þar með aftur við bæði
páfa og Danakonung.
48 VIKAN 22- tbl-
Ingiborg stóð því sigri hrós-
andi um síðir. Fegurð hennar
var nú farin veg allrar veraldar,
en hjartað gott sem fyrr. Hún
Jifði enn í rúm tuttugu ár og
varði þeim tíma til bænahalds
og líknarstarfa. Eftir að maður
hennar dó, iét hún syngja fyrir
hann hverja sálumessuna af ann-
arri, og átti hann það þó síst
skilið af henni. Börn höfðu þau
hjón engin átt.
Filippus átti þó betri hliðar
en kvennamál hans gefa til
kynna. Hann var alúðlegur við
almúgamenn og bar blak af þeim
gegn ofríkismönnum í aðalsstétt.
Sú saga er um hann sögð, að
eitt sinn hafi einn fógeta hans
viljað ná til sín með rangindum
vínekru, sem tilheyrði efnalítilli
ekkju. Fékk fógeti tvö ljúgvitni
til að vitna sér í hag frammi fyr-
ir konungi. Filippus leiddi annan
hinna keyptu lygara lítið eitt
afsíðis og hvíslaði að honum svo
engir aðrir heyrðu: „Farðu nú
með Faðirvorið, og mjög lágt
og ógreinilega." Meðan lygalaup-
urinn tuldraði bænina fram, sagði
konungur annað veifið svo hátt,
að nærstaddir heyrðu vel: „Já,
nú segir þú sannleikann." Þá hélt
hinn ljúgvotturinn að félagi hans
játaði allt fyrir konungi og kom
upp um svindl fógetans.
Rúmlega sex aldir eru nú síð-
an danskur kóngur gifti dóttur
sína og ríkiserfingja jafnframt.
Það var Valdimar Atterdag sem
það gerði árið 1363, er hann gaf
Margréti dóttur sína Hákoni
sjötta Noregskonungi. Þá voru
hjónabönd konungsætta ötlu
fremur diplómatísk tengsli en
kynferðisleg, svo aldur brúðhjóna
var aukaatriði, enda var Margrét
Valdimarsdóttir aðeins tíu ára,
er hún varð drottning Noregs og
þar með íslands. En henni óx
fljótlega fiskur um hrygg og
varð hún líklega mesti kvenskör-
ungur, sem pólitísk saga Norður-
landa getur um. Henni tókst með
harðfylgi og kænsku að sameina
öll Norðurlönd uridir eina kór-
ónu, hvað aldrei hefur lukkast
fyrr eða síðar. Þar með komust
fsland og Danmörk undir einn
konung, og eru ekki nema rúm
tuttugu ár síðan því sambandi
endanlega lauk, sem kunnugt er.
Aðalþröskuldurinn í vegi Mar-
grétar til yfirráða á Norðurlönd-
um var Albrekt nokkur frá Meck-
lenburg, sem Svíar höfðu tekið
til konungs yfir sig. Hann bauð
drottningu upp á sættir og hjú-
skap þeim til staðfestingar; Há-
kon sjötti var þá dauður. Mar-
grét hryggbraut hann og linnti
ekki látum, fyrr en hún hafði
sigrað hann og tekið höndum.
Sejgir sagan, að hún hafi þá
lagt aumingja Albrekt í sæng
með sér, en áður fjötrað hann
rammlega á höndum og fótum.
Já, það voru brandarar í pólitík-
inni í þá daga.
Greifaættin de Monpezat hef-
ur að vísu aldrei getið af sér
konunga, en engu að síður getur
hennar víða í sögu síns lands.
Hún hefur átt óðul í Gascogne
eða Gaskóníu, suðvestan til í
Frakklandi. Þar í sveit þykir
mönnum kippa mjög í kyn Kelta
og íbera, eru stoltir af sjálfum
sér og blóðheitir. Þaðan er
Bernadotteættin upprunnin og
þaðan var d'Artagnan, sem
Dumas skrifaði um.
Fyrsti Monpezatinn var aðlað-
ur 1028, og getið er um tvo gesti
af þeirri ætt við hið sögulega
brúðkaup Filippusar Ágústusar
og Ingiborgar Valdimarsdóttur,
sem fyrr er getið. Antoine nokk-
ur de Monpezat var í liði Frans
fyrsta í orrustunni við Pavíu
1525, þegar þessi lífsglaði og ridd-
aralegi einvaldur, sem margir
kannast við úr skrifum Margrét-
ar af Navarra og Balzacs, var
gersigraður og handtekinn af
mönnum Karls fimmta, keisara
yfir Þjóðverjum og kóngs Spán-
verja. Antoine komst lífs af úr
orrustunni, reið dagfari og nátt-
fari unz hann kom á fund móð-
ur konungs í París og flutti henni
tíðindin með þessum orðum, sem
fræg eru meðal Frakka: „Allt
er glatað nema heiðurinn.“ Og
er hætt við að Frakkar hafi ekki
sloppið svo vel úr öllum sínum
styrjöldum.
Henri de Monpezat er fæddur
11. júní, 1934, og á því þrjátíu
og þriggja ára afmæli daginn
eftir hjónavígsluna. Hann hefur
alizt upp bæði í Frakklandi og
á plantekrum, sem ættin átti í
Víetnam. Margir frænda hans og
forfeðra hafa verið diplómatar,
og það lagði hann líka fyrir sig.
Hann var staddur í Lundúnum
í erindum stjórnar sinnar, er þau
Margrét hittust í fyrsta sinn. Hún
var þá við nám í London Eco-
nomical School. Áður hafði hún
meðal annars verið í læri í
Svartaskóla í París og Árósahá-
skóla.
En nú verður Henri auðvitað
að hætta sem franskur diplómat
og verða í staðinn danskur drottn-
ingarmaður — og diplómat, ó-
beinlínis að vísu. í lýðræðisríkj-
um nútímans hefur konungafólk
engin bein völd. Það kemur þjóð-
um sínum að beztu gagni með
því að sýna sig og sjá aðra,
stunda einskonar kynningar- og
auglýsingastarfsemi fyrir föður-
land sitt. Og þá er auðvitað mik-
ið undir því komið að það sé
fallegt, siðfágað og með mann-
orð flekklaust sem svanadún. Og
þessi skilyrði fylla þau Margrét
og Henri eins og bezt verður á
kosið. dþ.