Vikan - 21.09.1967, Page 24

GENBIBIIM
TEXTÍ: SIGURÐUR HREIÐAR
LJÖSM.: KRISTJÁN MAGNÚSSON
Af öllum skálum Expó er sá
tékkneski vafalaust mest sóttur.
Þetta er býsna stór bygging, en
samt eru engar ýkjur að biðröð-
in nái stundum utan um hana
og rúmlega það. Sögð voru dæmi
til, að fólk hefði staðið þar í sex
tíma eða jafnvel meira til að fá
að komast inn. Og þar sem víðar
var ekki nóg fyrir okkur að kom-
ast inn fram hjá biðröðinni,
mergðin inni var slík að ekki
var annars úrkosta en að fylgja
henni, að snúa við til að gæta
betur að einhverju sem komið var
fram hjá hefði verið harðsótt. Við
skulum nú láta segilbandið tala,
en inn á það lýsti ég jafnharðan
því sem fyrir augun bar:
Við komum hér inn í fremur
dimman forsal. Gluggar eru eng-
ir og utanbirta aðeins gegnum
útidyrnar, lýsingin dauf og vegg-
ir allir grásvartir, svo ekki er
mikla birtu af þeim að hafa.
Annað hvort eru þeir hlaðnir,
eða lagðir flísum sem minna á
hleðslu, og eftir áferð og stærð að
dæma gæti hér verið notað dökk-
málaður Mátsteinn frá Jóni
Loftssyni. Hér er stillt til sýnis
ýmsum fornum listaverkum og
listmunum frá því úr grárri
forneskju, hér er til dæmis út-
skorin konumynd úr Mammúts-
beini frá því á 20. til 25. öld
fyrir Krists burð, Venusarmynd
frá sama tíma, einnig yngri
munir en aldnir þó, svo sem frá
því að tékkneska ríkið var stofn-
að á 8. öld, gömul höggmynda-
verk, afar fagrir listmunir. Sums
staðar eru gerðir skútar inn í
veggina og þar komið fyrir dýr-
gripum eins og konungskórón-
unni frá 1346, eða eftirmynd
hennar, og það skal enginn segja
mér annað en borin hafi verið
virðing fyrir þeim kóngi, sem
hefur haft svona á hausnum.
Þetta er gullhringur með krossi
upp yfir höfuðið, líkt og tíðkað-
ist að prjóna og láta á litla
stráka heima á íslandi, þegar
24 VIKAN 38'tbl-
ég var að alast upp, til að halda
hárinu í skefjum. Nema hvað
þetta gullband er alsett ýmiss
konar gersemum: Gimsteinum,
smarögðum, ópölum, lapis lasuli
og ýmsu öðru, sem ég kann ekki
að nefna. En dýr myndi svona
gripur.
í öðru skoti getur að líta
gamlar biblíur, ásamt sýnishorni
af tréletrinu, sem þær voru
settar með, gamlar tréskurð-
myndir, íkonar, forn tréskurð-
arlágmynd af síðustu kvöldmál-
tíðinni eftir meistarann Pavel
frá Levoca, sem uppi var á 16 öld.
Og lengra höldum við, fólkið
gengur hér um með hátíðleika-
svip eins og vera ber á menning-
arlegum sýningum, og þessi er
svo sannarlega menningarleg.
Hér er gömul gröf, orpin sandi,
í henni er hálf hulin beinagrind
með gullkúlu í snúru um háls-
inn og leirker til fóta, tákn þess,
að allt í þessum hluta eru æva-
fornir gripir.
f næsta hluta eru sýningar-
skápar allir úr gleri og Ijósum
viði, standa á alúmínsúlum,
birtan mun betri. í skápunum
eru alls konar listmunir: Gull,
silfur, útskurður, útsaumur,
keramik, leir. Enn breytir um
blæ, við taka krystalvörurnar,
sem Tékkar eru löngu frægir
fyrir, glös, bakkar, vasar, skálar,
ólitaður krystall, ótrúlega fall-
egir hlutir. Hér úti í horni er
skreyting úr krystal, súlur með
margháttuðum formum, sem
teigja sig nær til lofts, í þessu
er leikið með Ijós og skugga og
fínleg iitbrigði, frá glæru yfir í
fölgult og áfram yfir í brúnt.
Súlurnar standa hér upp úr of-
urlítilli tjörn inni í húsinu og
tvö lítil, bláklædd börn full-
komna þessa mynd hreinleikans
og lífsins með því að sulla í
henni eins og börnum er títt. —
í litlum sýningarskápum hér upp
á vegg hafa krystallistamenn
gefið sköpunargleðinni lausan
O Eitt skemmtilegasta tækniverkið
sem við sáum á Expo, var „Mosaik-
skermurinn‘ hjá Tékkum. Honum er
lýst í greininni, en myndin hér að
neðan gefur aukna hugmynd um
furðuverkið.
Kristallinn er aðalsmerki Tékkanna.
Þeir sýna hann með undrafallegum mynd-
um, svo sem sjá má á myndunum hér að
ofan og til hliðar. Á þeirri síðarnefndu
má einnig greina hörnin tvö, sem talað
er um í greininni.
Bretinn í heiminum, heitir sú deild Breta,
sem hýsir listaverkin hér til hliðar.