Vikan - 27.06.1968, Qupperneq 44

heimleiðs. Hermir þá þjóðsaga
nokkur gotlenskur hafi með fjöl-
izt ó leiðinni, annaðhvort í sænska
skerjagarðinum eða við Karlseyjar
við vesturströnd Gotlands, og með
þeim allur ránsfengurinn. Kvað
hann vera þar enn þann dag í dag
og er um hann grúi þjóðsagna og
ævintýra. Meðal annars er sagt, að
í kyrrum sjó megi á yfirborðinu
greina Ijómann frá eðalsteinunum
hinum dýru, er konungur hnuplaði
úr kirkju Vorrar Frúar. Eins og nærri
má geta, fýsti marga að festa hönd
á hinum sokknu auðævum. Bóndi
nokkur gotlenzkur hafði með fjöl-
kynngi orðið þess vísari, að þeim
yrði ekki á land náð nema með
dráttarkröftum tveggja hvítra hesta,
er aldir hefðu verið á óblandaðri
mjólk. Varð bóndi svo heppinn að
eignast tvö hvít folöld og ól þau
upp á fyrirskrifaðan hátt. Var síð-
an dráttartaugum komið í fjársjóð-
inn og hestunum beitt fyrir hann.
Tóku þeir á sem kraftalegast, en
ekki leið á löngu áður en afl ann-
ars brást og féll hann á hné. Þá
þrumaði rödd úr djúpinu, mælandi
þessi orð: „Fjársjóður Valdemars
konungs verður þar sem hann er;
annar folanna hefur fengið bland-
að." Er málið var rannsakað, kom
í Ijós að vinnukona sú, er annazt
hafði fóðrun hestanna, hafði eitt
sinn mætt kærasta sínum, er hún
fór út í hesthús með fullar mjólk'-
urfötur. Var hann kominn að heim-
sækja hana og mjög þyrstur af
göngu. Lofaði hún honum því að
súpa á annarri skjólunni. En þar eð
engan dropa mátti vanta á hinn
daglega skammt folanna, brá hún
á það ráð að bæta hann upp með
vatni.
En hvað sem hinum illa fengna
auði leið, komst Valdemar sjálfur
heilu og höldnu til föðurlands síns.
Við málverk það í Næstved, sem
áður er um getið og gert var að
konungi látnum, stendur þessi texti:
„Árið eitt þúsund þrjú hundruð
sjötíu og fimm, daginn fyrir hátíð
Krispínusar, þá skuluð þið minnast
dauða Valdemars konungs, hann
hvílir nú hjá Kristi." Ekki hafa
danskir klerkar á þeirri tíð álitið
lausnara sinn vandann að rekkju-
nautum.
VALT ER VERALDAR YNDI
Valdemar hafði látið eftir fógeta
að stjórna Gotlendingum, en ekki
voru skip hans fyrr horfin útfyrir
yztu sjónarrönd, en þeir risu upp
og drápu hina dönsku valdsmenn.
En blómatíð sína gátu landsmenn
ekki heimt aftur. Jafnvel Visbý tók
að hnigna; olli samkeppnin við Lý-
biku mest um það. Samkrull Svía og
Þjóðverja gegn Dönum og fjandskap-
ur sænska aðalsins við Magnús smek
leiddi til þess að Albrekt af Mecklen-
burg varð konungur Svíþjóðar. Hann
beið ósigur í orrustunni við Falköp-
ing fyrir her Margrétar Danadrottn-
ingar, dóttur Valdemars Atterdags,
og var þar handtekinn. Albrekt hafði
áður biðlað til Margrétar, en fengið
hryggbrot. Til að spotta þennan
gamla biðil sinn og keppinaut sem
eftirminnilegast, lét drottning nú
hefta hann á höndum og fótum og
lagði hann síðan í rekkju með sér.
Nokkrum árum síðar, 1397, var
frændi Margrétar, Eiríkur af Pomm-
ern, krýndur konungur allra Norður-
landa í Kalmar.
Á meðan þau Albrekt og Margrét
strfddu sín á milli, var Gotland her-
numið af sjóræningjum, er nefndust
Fetalíebræður eða Vítalíanar og
voru gerðir út frá Necklenburg til
fulltingis Svíakonungi; skyldu þeir
sjá Stokkhólmi fyrir lífsnauðsynjum.
Var nú virðing hins fræga eylands
44 VIKAN 25-