Vikan - 02.01.1970, Page 30
dvalið hjá þér þessi tvö dægur,
-----og svo gerirðu uppþot og
gerir þetta líka litla veður, —
æðir burt með litlu dóttur okk-
ar og skilar henni á lögreglu-
stöðina. Með leyfi ætla ég að
spyrja: Hvað hafði vesalings sak-
leysinginn gert þér? Þú ert
ósvikinn barnaræningi!
— Já, þið Norðurlandabúar
stigið ekki í vitið. Þið getið ekki
tekið dálitlu gamni. !fig hef aldr-
ei verið bófi. Manstu, að ég lof-
aði þér, að þú skyldir fá ókeyp-
is makkarónur, það sem eftir
væri ævi þinnar, ef þú kæmir
þessu í lag fyrir mig? Nújæja,
það loforð hefði ég getað efnt.
Eg verzla skal ég segja þér með
makkarónur. Og svo vildir þú
kannski vera svo vingjarnleg og
koma með mér að sækja barnið
mitt? Hrósaðu happi yfir því, að
þú skulir ekki fara í „rafmagns-
stólinn", því að þú ert sannkall-
aður barnaræningi!
☆
Amma lætur jafnvel
hershöfðingjann....
Framhald af bls. 13.
ur og dró sig í hlé frá öllum
stjórnmálum.
En það varð ekki langt hlé. —
Árið 1966 var hún einróma valin
aðalritari Mapai-flokksins.
Nú er hún forsætisráðherra, og
gerir sér að fullu Ijóst vald sitt.
Hún veit að hún er hin eina af
gamla hópnum, sem nýtur það
mikillar virðingar að hún getur
setið á hinum herskáu flokks-
mönnum, sem hafa safnazt í
kringum Moshe Dayan, stríðs-
hetjuna frá sex daga stríðinu.
Það hafa oft orðið harðir árekstr-
ar milli Goldu Meir og Dayans,
meðal annars á síðasta flokks-
þinginu, þegar Dayan hótaði að
ganga burt með sína fylgismenn
og stofna nýjan flokk. En raun-
verulega var það Golda Meir,
sem gekk út, dauðleið á hótun-
um hans. Hún veit það vel, að
þegar allt kemur til alls, að eng-
inn í ísrael, og þar með er Day-
an talinn, vill losna við „ömm-
una“, sem er forsætisráðherra
þeirra. ... ☆
Bæjarbúar gengu
í bjargið
Framhald af bls. 21.
Þegar herferðin til Rússlands
hófst, höfðu þýzku flugvélarnar
baekistöð ( Höybuktsmoen. Þaðan
gerðu þær árásir sínar. Oft fylgdu
rússneskar flugvélar þeim eftir,
þegar þær sneru til baka úr árásar-
ferðum, og stundum féllu rússnesku
sprengjurnar á bæinn.
A nýársnótt 1941 voru átta sinn-
um gefin loftvarnamerki. Nýja árið
var skotið rækilega inn. En það var
ekki eins mikið um nýársóskir. Rúss-
ar héldu áfram að kasta sprengjum
á Kirkenes, sem var hernaðarlega
mikilvægur staður. Þeim tókst oft-
ast að forðast að sprengja upp íbúð-
arhús, en þó nokkur hús og manns-
líf urðu fyrir barðinu á þeim.
En allt sem áður hafði skeð voru
hreinir smámunir borið saman við
árásina 4. júlí 1944. Þann dag féll
þúsund kílóa sprengja á vatnsleiðsl-
ur bæjarins. Öll tiltæk ráð voru not-
uð til að hefta útbreiðslu eldsins, en
vatnsskorturinn og stinningkaldi
gerðu slökkvistarfið vonlaust. Fólkið
flýði bæinn og gat lítið sem ekkert
tekið með sér. Norsku Nazistarnir í
Kirkennes hurfu líka 4. júlí,- enginn
saknaði þeirra.
Þegar farið var að líða á septem-
ber varð fólkinu Ijóst að einhver
breyting var í vændum. Hermenn-
irnir héldu vestur á bóginn í óend-
anlegum fylkingum. Það var greini-
legt að nú var lokasókn ( aðsigi. Og
i námagöngunum við Björnevatn
unnu smiðirnir myrkranna á milli
við að setja gólf í göngin og lag-
færa allt eftir megni. Veggirnir
voru klæddir og kojur settar upp, en
efnið var af skornum skammti og
ákaflega lélegt.
Presturinn, Ernst Galschiödt skrif-
aði í dagbók sína: „14. okt. 1944:
Ástandið við víglínuna hér er greini-
lega breytt; Þjóðverjarnir eru sýni-
lega orðnir taugaveiklaðir og æstir.
Það er margt sem bendir til þess
að þeir séu að hörfa undan . . .
Allir almenningsvagnar hafa ver-
ið teknir eignanámi, sömuleiðis
einkabilar. Petta orsakar mikil
vandræði fyrir okkur, því að við
getum hvorki náð í vistir né vatn,
og enga læknishjálp. Þýzkar her-
sveitir þramma um þjóðvegina, dag
og nótt eru bílar á ferð . . .
Þessa dagana kom Jonas Lie og
fylgifiskar hans í heimsókn, og
þetta hyski gerði ekki annað en að
halda bjálfalegar ræður og éta mat-
inn okkar. Þau reyndu að æsa okk-
ur upp, koma á glundroða á meðal
okkar og fá okkur til að yfirgefa
námagöngin .En fáir hlustuðu á mál
þeirra, flestir voru kyrrir.
23. okt.: Ástandið verður stöðugt
ískyggilegra. Rússnesku hersveitirn-
ar eru komnar að þeim þýzku. Þjóð-
verjar sprengja og eyðileggja allt
að baki sér. Geysistór vopnabúr eru
sprengd í loft upp, og allsstaðar er
fólk á flótta . . ."
Jonas Lie hafði sagt að ekki yrði
skilinn eftir steinn yfir steini . . .
Inni í námagöngunum reyndu
menn að hjálpa hver öðrum til að
örvænta ekki. Fólkið skipti því litla
sem til var af mat á milli sín. Einn
daginn kom einn mannanna með
vindla, sem hann hafði stolið með-
an Þjóðverjarnir brenndu lagerinn.
Rauða Kross fólkið stal heilum
bragga og setti hann upp. Börnin fóru
í feluleik, og þrár gamlar manneskj-
ur létust. En á fæðingadeildinni voru
hinir ellefu nýju borgarar undir
verndarvæng Ijósmóðurinnar, hún
hafði tekið á móti þeim öllum við
glætu frá karbidlampa. Fólkið söng,
til að halda sér uppi. Ef ókunnugur
hefði flækst þarna inn, þá hefði
hann kannski haldið að hann hefði
villzt inn á markaðstorg.
En allt þetta fólk var skelfingu'
lostið. Nazistarnir höfðu málað upp
fyrir þeim hryllinginn í skógunum
og grimmd hinna rauðu hermanna.
Allir vonuðu að norskar hersveitir
kæmu á vettvang um leið og Rúss-
arnir, til að frelsa Noreg. En enginn
hafði heyrt hið allra minnsta.
Algerlega ráðvana beið þetta
fólk að baki riorska fánans í námu-
göngunum aðfaranótt 25. október.
Og svo klukkan 2,15 stóðu skeggj-
aðir menn í filtstígvélum í námu-
munnanum. Rússarnir voru komnir!
Þau voru frjáls.
Og þarna frá fjallinu hljómaði
^söngurinn móti rauðum næturhimn-
inum. Fyrst „Internationalen" og
síðan „Ja, vi elsker". Það var að-
eins eitt sem skyggði á gleðina, —
það komu engir norskir hermenn.
Sumir kenndu þetta norsku stjórn-
inni í Englandi. En það var ekki rétt.
Nygaardsvolds hafði reynt að
þröngva stórveldunum til þess að
leyfa það, en fékk að kenna á þv!
að vera aðeins sfnáþjóð, þeir fengu
að kenna á því að það sem er að-
alatriði smáþjóðar eru smámunir í
augum þeirra voldugu.
Norsku sveitirnar f Englandi voru
ekki fjölmennar, og þeir urðu að
lúta stjórn Eisenhowers, og voru al-
gerlega háðir bandamönnum með
alla flutninga. Eisenhower hafði
engan áhuga á Finnmörk haustið
1944. Og þrátt fyrir aðstoð norska
verzlunarflotans, var ekki hægt að
sjá af einum einasta koppi til að
flytja hermenn til Finnmerkur.
Það var ekki fyrr en 11. nóvem-
ber að norsk fjallahersveit, aðeins
271 maður, undir stjórn Arne D.
Dahl, sem síðar varð hershöfðingi,
kom, og þeir voru settir undir stjórn
Rússa.
Þessi sveit varð næstum eins óvin-
sæl og Þjóðverjarnir. Fyrst voru
norsku hermennirnir óánægðir með
móttökurnar. Höfðu þeir búizt við
flugeldum, rósum og kransaköku?
En þeir gerðu líka það sem var enn-
þá alvarlegra; þeir ásökuðu Kirke-
nesbúa um að hafa verið vinveittir
Þjóðverjum. Einn af foringjunum
orti níðvísu um þetta fólk, sem hafði
orðið fyrir svona miklum þrenging-
um.
I ræðu, sem síðar var lýðum
kunn, sagði presturinn Ernst Galschi-
ödt, þeim sannleikann 17. ma( 1945.
Hann endaði ræðu sína þannig: —
Níðvísum gleymum við ekki. Liðs-
foringjarnir vildu þá taka hann til
fanga, en bæjarbúar sögðust standa
vörð um prestinn og bera hann út
úr fangelsinu, ef þörf krefðist.
Seint um haustið 1944 reyndi
fólkið að leita að einhverju nýtilegu
í brunarústum heimila sinna, en þar
var ekki mikið að hafa. Nelly Lund
fann samt eldavélina sína. Hún var
sú sem síðast fór út úr námugöng-
unum, en hafði þá hvergi höfði
sínu að halla. Seinna fékk hún svo-
litla herbergiskytru ,sem hún hafði
MIDA
PREIMTUIM
HILMIR HF
SKIPHOLTI 33 - SlMI 35320
30 VIKAN 1 'bl-