Vikan - 08.01.1970, Blaðsíða 24

OTffl LUPUS
Stjórnmálabaráttan hefur
löngum verið hörð og óvæg-
in i Hafnarfirði eftir að
kaupstaðurinn varð sérstakt
kjördæmi 1931, og kemur
Emil Jónsson við þá sögu
öðrum fremur. Enginn af
núlifandi floklcsleiðtogum
hérlendis man tímana tvenna
eins og liann. Emil hefur
unnið fræga sigra nær fjóra
áratugi, en einnig farið hall-
oka í margri sennu, en Em-
il lætur hvorki höpp né slys
á sig fá. Seigla hans telst ein-
stölc. Henni á hann einkum
að þakka metorð og mann-
virðingar. Skapgerð manns-
ins og þrek í blíðu og striðu
er merkilegt rannsóknarefni.
Ævi hans er jakobsglíma við
örlögin. Þess vegna nýtur
hann virðingar og viður-
kenningar samherja og and-
stæðinga, þó að skoðanir séu
ærið skiptar um athafnir
hans og lundarfar. Hann
geldur þess lítt, hvað orr-
ustuvöllurinn hefur iðulega
reynzt honum sleipur undir
fæti, en það er fátitt um ís-
lenzka stjórnmálamenn þess-
arar aldar
Guðmundur Emil Jónsson
er sunnlenzkrar ættar, en
fæddist í Hafnarfirði 27.
oklóber 1902, sonur Jóns
Jónssonar múrara þar og
lconu lians, Sigurborgar Sig-
urðardóttur. Yoru þau hjón
bæði kynjuð úr Árnesþingi,
en fluttust til Hafnarfjarðar
skömmu fyrir aldamót. Þótli
Emil frábær námsgarpur
strax i æsku. Hann lauk
gagnfræðaprófi úr Flens-
borgarslcóla fjórtán vetra, en
varð stúdent frá Menntaskól-
anum í Reykjavík vorið 1919
sextán ára og yngstur Islend-
inga. Sigldi Emil að því búnu
til Danmerkur, nam verlc-
fræði í Kaupmannaliöfn,
lauk prófi 1925 og starfaði
síðan árlangt í Óðinsvéum á
Fjóni, en hvarf svo heim og
gerðist bæjarverlcfræðingur i
Hafnarfirði 1926. Skipaði
hann sér í flokk jafnaðgr-
manna og þolcaðist brátt í
fylk'ingarbrjóst, varð hæjar-
fulltrúi og bæjarstjóri 1930
og liafði framkvæmdarstjórn
kaupstaðarins á hendi sjö ár
á timum kreppu og erfið-
leika og gat sér milcinn orð-
stír i því starfi, þó að hart
væri deilt. Emil .Tónsson
valdist í embætti vitamála-
stjóra 1937 og gegndi þvi allt
til 1957 að ráðherratið sinni
undanskilinni. Þá var hann
bankastjóri við Landsbanka
Islands fram á haust 1958,
en hefur haft fast aðsetur í
stjórnarráðinu síðan. Emil
var bæjarfulltrúi i Hafnar-
firði óslitið 1930—1962 og
öllum álirifameiri um stjóm
kaupstaðarins. Hafa lionum
verið falin margvísleg störf
í ráðurn og nefndum, og mun
hann sér í lagi eiga drjúgan
lilut að þróun iðnaðarins og
sjávarútvegsins á landi hér.
Hefur bólstaður hans jafnan
verið í Hafnarfirði, þrátt fyr-
ir umsvifin i liöfuðborginni.
lAlþýðuflokkurinn fékk
meirihluta i bæjarstjórn
Hafnarfjarðar þegar 1926 og
gat þvi sem bezt ætlazt til
þess að vinna þingsætið, er
kaupstaðurinn varð sérstalct
kjördæmi. Persónufylgi
Bjarna Snæbjörnssonar
lælcnis réð þó úrslitum þar
1931 og aftur 1933. Emil
Jónsson koin svo til sögunn-
ar í baráttunni um Jiingsæt-
ið 1934. Sigraði liann með
vfirburðum Þorleif Jónsson
framkvæmdastjóra, sem var
miklu auðveldari keppinaut-
ur en Bjarni læknir með sín-
ar vinsælu hendur, en hann
gaf ekki kost á sér til fram-
boðs þessu sinni. Undu hafn-
firzkir sjálfstæðismenn úr-
slitunum illa, en töldu sig
naumast eiga uppreisnar
von, nema þeir nytu læknis-
handanna mjúku, og tefldu
Bjarna fram nauðugum vilj-
ugum 1937. Munaði harla
mjóu í þeirri orraliríð, en
Bjarni læknir varð þingmað-
ur Hafnfirðinga á ný með 61
atkvæði umfram Emil, sem
slóst í fylgd með honum um
salarkynni löggjafarsam-
komunnar sem landslcjörinn.
Hins vegar átti Emil Jóns-
son alls lcostar við Þorleif
Jónsson í báðum kosningun-
um 1942 og enn 1946, enda
þá orðinn ráðlierra og áhrifa-
mikill landsfaðir. Sjálfstæð-
isflokkurinn missti samt eng-
an veginn móðinn, en fékk
Ingólf Flygenring forstjóra
til framboðs 1949 í trausti
þess, að persónulegar vin-
sældir hans gerðu gæfumun-
inn líkt og á lceppnisdögum
Bjama Snæbjörnssonar. Til-
raunin mistókst, því að Em-
il sigraði með 1106 atkvæð-
um á móti 1002, en Hafnar-
fjörður var aftur orðinn
vafakjördæmi Ingólfur
lagði svo til atlögu við Emil
öðru sinni í kosningunum
1953, bar hærra hlut og félclc
24 VIKAN 2 tbl