Vikan - 26.10.1972, Blaðsíða 31

gerir með öllu ómögulegt aö
talast viö á venjulegan hátt.
Fyrirskipanir veröur aö hrópa af
öllum kröftum, og samt er eins og
oröin séu hrifin burtu af
særokinu, um leiö og þau koma
fram á varirnar. Mannsröddin
má sin uggvænlega litils móti
rammaslag náttúruaflanna. Þaö
er helzt meö því aö setjast i skjól
viö stýrishúsiö og hlusta gaum-
gæfilega, aö unnt er aö greina
einstaka þætti hávaöans.
Fyrst og fremst er vitanlega
þytur og ýlfur stormsins i seglum
og á súö sisipsins, einna likast
veöurhljóöi á húsi I stórviöri aö
vetrinum. Viö þaö bætist drynj-
andi sjávarniöur og þungur
undirómur frá strengdum,
titrandi stögum. Bakstagiö söng i
sifellu meö sinu sérkennilega,
óheillavænlega lagi. Allt óveöriö
út i gegn mátti greina stynjandi
óma þess, og þegar verstu
byljirnir riöu yfir, hveinaöi þaö I
feigöarlegri tóntegund.
Frá hafinu berast tvenns konar
hljóö, - slög og gnýr af bylgjunj,
sem brotna á skipshliöínni og
djúpur niöur af hrynjandi brot-
sjóum i fjarska.
Svo kemur aö hvildartimanum
undir þiljum. Til þess aö komast
ofan veröur aö rlfa upp stiga-
huröina, snarast niöur og loka á
eftir sér i snatri. Fyrst er eins og
allt sé dottiö I dúnalogn, en brátt
veröur þess vart, aö maöur hefir
aöeins fariö frá einni plágu til
annarrar. Gnýrinn af vindi og sjó
er dýpri en hvinurinn i stögunum
fjarlægari undir þiljum. En
stormskakiö i rám og reiöa
bergmálar i skipsskrokknum og
skekur hann, eins og hljómar frá
fiölustreng enduróma frá
fiölukassanum. Nokkur hávaöi
kemur frá vélinni, sem snýst f
hægagangi til aö skipiÖ láti betur
aö stjórn. En ganghljóöiö breytist
allt eftir þvi, hvort skipiö er aö
klöngrast upp á báruhrygg eöa
steypast hratt og háskavænlega
niöur i bylgjudal. Saman viö allt
þetta blandast brak og brestir i
sjálfum byröingnum. Ekkert skip
er svo traustbyggt, aö þaö fái
staöizt slik jötuntök án þess aö
láta eitthvaö til sin heyra. Annaö
slagiö bylur óvenjulega þung
bylgja á kinnungnum á kulboröa,
svo aö allt nötrar. Skipiö tekur
viöbragö og riöar siöan viö, er
þaö nær skriönum og ræöst upp
næsta bylgjuhrygg. „Þetta
truflaöi mig, en viö skulum halda
áfram,” segir skútan. í svip lltur
svo út sem hún hafi komizt
ágjafarlaust frá ólaginu, en á
næsta augabragöi falla þungir
dropar á þilfarsgluggann, siöan
fossar sjór i Striöum straumum
yfir þilfariö og sogast
skvampandi út um opin I
öldustokknum.
I þaö skipti fengum viö
talsveröa ágjöf!
Aö visu höföum viö búizt viö
stormi, en ekki neitt til lika viö
þetta.
„Þaö amar ekkert aö mér,”
sagöi konan min, „en þetta er vist
meira en um var beöiö. Er ekki
hægt aö slá undan um stund?
Gætum viö ekki leitaö næstu
hafnar?”
„Ég er hræddur um, aö þaö yröi
erfitt. Viö höfum slagaö langt
vestur á bóginn og erurn þegar
um 200 milur frá Falmputh, en nú
ætla ég aö kalla á skipstjórann og
ræöa viö hann um ástand og
horfur.”
Carter skipstjóri kom I drif-
votum oliufötum meö sjóhatt á
höföi og settist á stigáþrepin.
Hann var maöur hæglátur og
seinn til svars, en fremur
glablyndur.
„Þér eruö kunnugur á þessum
slóöum, skipstjóri,” sagöi ég.
„Hvernig llzt yöur á veöriö?
Ættum viö aö leita hafnar?”
Skipstjórinn svarabi:
„Ómögulegt aö gizka á, hvaö
hann gerir. HvassviÖrib getur
haldizt, og þaö gæti lygnt, áöur en
viö næöum landi. Þaö er engin
sæld aö lenda Viö Skillueyju, enda
er nærri þvi eins langt þangaö og
til Falirtouth. Mér er lltiö gefiö
um franskar hafnir. Innsiglingin
er óhrein, og flóöaldan er stór-
hættuleg, ekki sizt I vondu veöri.
Þar er lika verri aðstaba, þvi að
vesturelagurinn veröur ennþá
lengri þaöan.”
Georgia spuröi: „Er allt I lagi á
skipinu? Getum viö kóklast
áfram I þessu?”
„Sei, sei, já, skipiö er I lagi. Þaö
þolir þetta. En hvaö liöur ybur,
frú? Undanhaldiö yröi
þægilegra.”
Georgia leit á mig og hristi
höfuöiö. „Nei, skipstjóri, okkur
langar ekki til aö fara þessa ferö I
annaö sinn. Og svo gæti lygnt þá
og þegar.”
Svo var það klappaö og klárt.
Meöan viö vorum aö tala saman,
rofaöi lika til sólar, og lagöi geisla
inn um skipsgluggann. Ég fór upp
meö skipstjóranum. Hann haföi
allt I einu heitt af sér I loftiö, en
þaö var jafn-bálhvasst og áöur.
Viö skrifuöum veöurhæö 8 i
leiðarbókina, þvl að bæði skip-
stjórinn og ég geröum okkur ljóst,
aö mönnum hættir jafnan til aö
meta veöurhæöina of hátt á
litlum skipum. Siöar komumst
viö aö þvl, aö stærri skip á sömu
slóöum töldu veöurhæðina
áreiöanlega 10 vindstig, og næstu
irskar og enskar veöurstöövar'
mældu 70-90 mllna vindhraða á
klukkustúnd eöa fárviöri.
Veizt þú, lesandi góöur, hvaö
þaö er aö vera á sjó I 60 mílna
vindhraöa á klukkustund, þótt
ekki sé meira? Þaö er illmögulegt
aö anda. Maöur veröur að snúa
sér undan eða bera hönd fyrir
vitin til aö ná andanum fyllilega.
Þú tekur lika griöarlega mikiö á
þig i öllum sjóklæöum. Jafnvel I
40 mflna vindhraða áttu erfitt
meö að brjótast móti veörinu.
Hver hreyfing kostar áreynslu, en
jafnframt gætni og varúö, þvi ab
þilfarið er á fleygiferö, og veröi
þér fótaskortur, áttu á hættu aö
skutfast i hendingskasti yfir aö
öldustokknum á hléboröa.. Segl-
pjatla eöa kaðalendi, sem dinglar
laust, lemst um eins og svipuól.
Þung áhöld, svo sem blakkir og
þess háttar, fara á kreik og
djöflast um þilfariö, þangaö til aö
þau mölva fótleggina á ein-
hverjum eöa fyrir mestu mildi
hrökkva útbyröis.
Bjartviöriö hélzt i nokkrar
klukkustundir. Loft og haf voru
hrikaleg ásýndum. Himinninn
var djúpblár og kuldalegur.
Sólskiniö skar I augun eftir
dimmviöriö. Allt þetta virtist i
fullkomnu ósamræmi við hina
æöandi hafsjóa umhverfis okkur.
Ljósið- klofnaöi i slkvika regn-
bogaliti I bylgjuföldunum, og i
gegnum þá mótaöi fyrir kvikandi,
kynlegum skuggum. Hinar
stórbrotnu öldur hafsins óöu
fram hjá skipinu eins og her-
skarar með hvita hjálmskúfa á
höföi.
Ég held, að viö höfum allir
fundið af hyggjuviti okkar, aö
himinbláminn var of skær og
djúpur til aö boöa varanlega
uppstyttu og veöurbata. En þrátt.
fyrir þaö urbum viö léttari I lund.
Þetta var tafl, sem vert var aö
tefla. Þó að margir okkar væru
sjóveikir meö köflum og illa
haldnir, stóöum viö á veröi, eins
og vera bar, og héldum i horfinu.
Allt flóöi i vatni I háseta-
klefunum, og i eldhúsinu voru
pottar og pönnur i einum
hrærigraut. Matsveinninn var
sárlasinn, eldurinn vildi ekki
loga, og ómögulegt var að hita
kaffisopa, nema halda viö
ketilinn á eldstónni. Samt tókst
okkur aö fá lifsnæringu ööru
hverju. Henrý litli, brytinn, var
náfölur og óstyrkur I hnjá-
liöunum, en hann reyndi samt aö
brosa, og einhvern veginn tókst
honum aö skammta matinn. Þaö
var engan veginn laust viö, aö
ofsinn og haröneskjan i veörinu
hleypti i okkur þrákelkni og stæltj
okkur til aö gegna skyldustörfum
okkar.
En ég var að segja frá
hvildartima minum undir þiljum.
Hvaö sem öllu leiö á þilfarinu. var
ég oröinn svefnþurfi. Ég skröngl-
aðist niður stigann, og mér
varð litiö á loftvogina, sem hékk i
ganginum. Hún stóð á „stormi”.
Þaö var lítiö fagnaöarefni, En
samt ....
„Það er bjart og heiörlkt upþi,
væna mln. Þaö er hvasst ennþá,
en útlitiö er heldur aö skána. Ég
verð aö taka mér dálitla hvlld, en
þarf að fylgjast meö loftvoginni.
Ég ætla aö leggjast fyrir. - Þú
vekur mig á klukkustundar fresti
til aö lesa loftvogina, ef ég vakna
ekki sjálfur.”
Ég hugsaöi sem svo, aö þaö
mundi hressa skapið, er loftvogin
færi aö stíga.
Viö vorum að taka buginn á
stjórnboröa, en lokrekkjan mln
var á kulborða. Mér þótti of mikil
fyrirhöfn aö klifra upp þangaö.
Ég þurfti hvort sem var aö fara á
fætur á klukkustundar fresti, svo
aö það var þýöingarlaust aö fara
úr fötunum. Ég tlndi saman
nokkra púöa, skorðaði fæturna
við bekkinn bakborös megin og
bakiö viö huröina aö þvotta-
klefhnum. „Látum svo kugginn
veltast og steypa stömpum.”
Hann geröi þab llka svikalaust,
meðan ég réyndi aö festa blund-
inn. Fyrst losnaöi ferðataska,
sem haföi veriö troðiö á bak viö
stigann, og hlassaöist ofan á mig.
Næst hljóp trékassj meö vara-
kompási i úr skorðum sinum og
skutlaðist I bakið á mér. Einhvers
staöar hrökk dyraklinka upp, svo
að huröin skelltist fram og aftur
meö ógurlegum hávaöa I hvert
skipti, sem skipiö tók dýfu. Ég
fékk lokað lokíekkjunni minni og
sentist þvert yfir klefann. Hún hjó
dæld I þiljurnar svo sem einum
þumlungi yfir höföinu á mér.
Loftvogin haföi falliö 2,5 mm.
Loks gat ég sofið dálitiö I
.smádúrum.
Næstu fjórar klukkustundir hélt
loftvogin áfram aö falla jafnt og
þétt.
„Eigum við ekki aö lensa?”
spuröi ég Georgiu ööru hverju.
Og hún svaraöi jafnan: „Nei,
ætli viö reynum ekki aö þrauka.”
Hún haföi á réttu aö standa, þvi
aö nú áttum viö ekki annars völ.
Það var orðið of seint að lensa.
Eina ráöiö var aö beita vestur og
suður á bóginn eftir föngum. en
liggja um kyrrt og halda I horf-
inu, þegar annaö þraut.
Ég man oiióst, i hvaöa röö
atvikin gerðu6t næstu daga. Allir
reglubundnir lifnaðarhættir, sem
tiökast á skipum voru truflaðir af
aukastörfum og rofnir af óvænt-
um áföllum.'Ég var of sjóveikur
og þjakaður til að halda dagbók
yfir þaö, sem geröist, um fram
athugasemdir, sem færðar voru i
leiðarbókina. Við vorum önnum
kafnir, og vitanlega höfum viö
fengiö matarbita og dálitinn
svefn ööru hverju, en þaö er erfitt
aö rekja slikt I réttri röö. Við
gengum að þessu cins og járn-
karlar, og endurminningin er
hulin móöu vegna ónæöis og
þreytu.
Jafnvel skipiö sjálft varö
torkennilegt, volkaö og drabbara-
légt, svo aö erfitt var aö þekkja
þaö fyrir sama þrifalega skipiö og
það haföi eina tíö veriö. Þrátt
fyrir allt þetta standa stöku
atburöir. og smáatvik mér
ljóslega fyrir hugskotssjónum.
Ég skrifa þau niöurT þeirri röö,
Framhald á bls. 35.
43. TBL. VIKAN 31