Vikan - 02.01.1975, Blaðsíða 14

Smásaga eftir Trausta Ólafsson.
Mér voru
gefnir
steinar
Hilsiö mitt er gamalt. Litið
timburhils, járnklætt, og stendur
viö Lindargötu. Múrhúöun á
tröppunum er farin aö láta á sjá,
viöa svo mjög, aö f hana eru stór-
ar skellur. Þar má sjá, aö mjö
hafa boröin veriö i mótum, þegar
þessar , tröppur voru steyptar,
sjálfsagt af vanefnum. í húsinu
minu eru salerni, eldhús og stofa
á hæö, uppi eru tvö herbergi undir
súö. I ööru þeirra mála ég. Hitt
stendur autt. 1 kjallarann hef ég
aldrei komiö.
Þetta hús er erföagóss mitt og
þó ólst ég ekki upp hér. I bernsku
átti ég heima i steinhúsi I vestur-
bænum. Kringum þaö var garöur
og ég þóttist viss um, aö þar yxu
hæstu tré veraldarinnar. 1 þann
gárö hef ég ekki komiö siöan aö
kvöldi dagsins, sem viö bræöur
jöröuöum fööur okkar. Þá var
snemmsumar og meöan viö.tók-
um i hendúr fólksins I kirkjugarö-
'inum, geröi grasskúr ofan I gröf-
ina. A eftir bauö bróöir minn,
hann er nokkrum árum eldri en
ég, mér upp á viski á bernsku-
heimili okkar. Ég haföi ekki lyst á
áfengi, en hann saup drjúgum úr
glasi sinu og bætti jafnört i þaö úr
flöskunni. Eitthvaö sögöum við
víst, ég man ekki hvaö þaö var
nema viö minntumst ekki einu
oröi á hann, sem við höfðum graf-
iö. Við minntumst ekki á hann og
þó var hann nálægur. Þetta kvöld
skildist mér betur en nokkru sinni
áöur, aö ég haföi ekki þekkt fööur
minn frá þvi ég var strákur, og
hann ekki mig.
Allt i einu fór bróðir minn að
tala um konuna sina og krakkana.
Þá áttu þau tvö. Myndarbörn,
sagöi hann, og ég háfði engá á-
stæöu til aö rengja þaö. Þar kom I
talihans, aö hann sagöi: Þú ert ó-
kvæntur.
Ég skildi ekki strax hvaö hann
var að fara, skildi hann ekki fyrr
en hann fór aö tala um húsin tvö
— annað úr steini, hitt úr tré.
Sættiröu þig viö.húsiö á Lindar-
götunni? spuröi bróöir minn Og
fór enn nokkrum orðum um kon-
una og börnin. Svo sagöist hann
auövitaö borga mér minn hlut i
versluninni og þegar ég ansaöi
þvi engu, bætti hann viö: Smám
saman.
Ég þagöi enn. Mest langaöi mig
aö hlæja, en kunni ekki viö þaö
vegna hans, sem viö höföum graf-
iöum daginn. Þvi segiröu ekkert?
spuröi bróöir minn óöruggari i
fasi. Hellti svo glasiö sitt fuilt og
stakk þaö út.
Mér er sama, sagöi ég.'' *
Hann leit á mig útundan sér og
var sýnilega rórra. Svo stóö hann
upp og sagöi ábyrgum rómi, aö ég
þyrfti ekki aö kviöa þvi, aö hann
hlunnfæri mig, hann væri ærlegur
maöur eins og ég vissi. i>vi næst
veik hann aftur aö konu sinni og
drengnum. Efnisdrengur. Tiu ára
og alnafni pabba. Hann hikaöi ör-
lltið eftir aö hafa minnst á föður
okkar. Okunnir heföu ekki veitt
þvi athygli. Svo fljótur var hann
aö taka upp veskiö sitt. Þetta var
svart og þykkt leðurveski, senni-
lega jólagjöf frá konunni hans
meöan þau voru enn I tiihugalif-
inu. Upp úr þvi taldi hann hvern
seöilinn af öörum og rétti mér. Ég
nennti ekki aö setja á mig tölu.
þeirra. Loks fékk hann mér lykla
af kippunni sinni. Leigjendurnir
fluttu út I gær.. sagöi hann og
klappaöi á öxl mér.
Ég stóö upp og hann fylgdi mér
til dyranna. Aö skilnaði gaf hann
mér visklflösku. Rétt til gamans,
sagði hann, brosti og bað mig sofa
vel.
Ég gekk eftir stéttinni undir
trjánum, sem ég hélt einu sinni
vera mest tré á jöröu. 1 garöshlið-
inu sneri ég mér viö og sá hann
standa I dyrunum.
Góöa nótt, kallaöi hann til min.
Slðan höfum viö bræöurnir ekki
átt neitt vantalaö. Kannski þaö sé
aldursmunurinn. Um daginn las
ég I blaöi, aö verslanir bróöur
mins eru orönar f jórar. Mánaöar-
lega þigg ég póstávisun af þess-
um verslunum.
Ég flutti fljótlega hingaö á
Lindargötuna og hér hefur mér
liöið vel. Samt á ég erfitt meö aö
einbeita mér aö vinnu I þessu
húsi, veröur tlöhugsaöra um annaö
en liti og pensla. Ég.fer oft á bari.
I einni slikri ferö hitti ég kunn-
ingja minn úr menntaskóla. Þessi
kunningi minn hefur alla tiö verið
hugsjónamaöur mikill og eldhugi.
Jafnvel háskólamenntun i pen-
ingum megnaði ekki aö kæfa hug-
sjónir hans og listelsku. Eftir
nokkur glös minntist ég á þaö viö
hann, aö mér miðaöi tregt við
vinnu og ætti enn jafnlangt i að
veröa listamaður og meöan ég
teiknaöi I menntaskólablaöiö, ef
ekki lengra. Ekki brá kunningja
minum hiö minnsta viö þessi tiö-
indi, sagöi þetta vera aö vonum.
Ég lokaöi mig lengst af inni eins
og gömul jómfrú, sem enh er að
gæta meydóms sins. Þú þarft að
fá þér konu, sagöi kunningi minn.
Eina konu til aö halda framhjá
viö og viö. Það auðgar andann og
gefur lifinu lit, hélt hann áfram og
kleip I lærið á leggjalangri feg^
uröardrottningu, sem hjúfraði sig
upp aö honum. Hún skrækti og
sagöi guö.
Kunningi minn hló og skemmti
sér yfir skrikjum hennar og guðs-
ákalli, færöi svo höndina og kleip
hana sýnu ofar i lærið. Þá lét feg-
uröardrottningin sér nægja aö slá
á hönd hans.
Eftir klipurnar bætti kunningi
minn viö fööurlegar áminningar
sinar: Umfram allt máttu ekki
loka þig inni. Þú veröur aö um-
gangast fólk. Haltu parti.
Ég hlýddi og bauö þeim heim til
min á Lindargötuna, bauð þeim
til stofu, hellti i glös og spilaði
gamla plötu meö bitlunum.
Yesterday og fegurðardrottning-
in viknaöi. Svo kom I ljós, aö hún
haföi skoðanir á þjóöfélagsmál-
um: Helvitis iönaðarmennirnir!
Hún heimtaöi fleiri bitlaplötur og
meira aö drekka. Yesterday og
hún drakk þangaö til rödd hennar
dráfaöi óþyrmilega á iönaöar-
mönnunum. Þá vildi hún fara
heim.
Ég fylgdi þeim út á tröppurnar.
Kunningi minn talaöi enn um þörf
mina fyrir konu. Þaö er óhollt aö
vera einn um nætur, sagöi hann.
Ef þú vilt ekki kvænast, leigöu
þá annaö herbergiö á loftinu.
Ein lifandi vera undir sama þaki
getur veriö nóg. Rödd hans var
lika farin aö drafa. Leigöu her-
hergið, sagöi hann aftur. Svo var
hann horfinn inn I leigubilinn á
eftir þeirri fögru.
Nokkrum dögum seinna rann
þaö upp fyrir mér, aö óöum leið
aö þeim tima, sem ég haföi fengiö
loforö fyrir sýningarsal. Ég átti
tæpast nokkra nothæfa mynd á
sýningu, og ákvað að fara aö ráö-
um kunningja mins. Ég auglýsti
herbergi til leigu og siminn
hringdi án afláts. Alls konar fólk
vildi leigja hjá mér: Sjómenn,
námsmenn, kennarar, rafvirkjar,
bankameyjar, ekkjumenn,
menntamenn aö skilja, stútungs-
kellingar, skólastúlkur, leikkona
og flugmaöur. Ég iðraöist þessa
tiltækis sárlega og sagöi þeim öll-
um aö ég væri búinn aö leigjá.
Seint um kvöldiö varö nokkurt
lát á ósköpunum og ég vonaöi
innilega aö þeim væri lokiö. Ég
fór I baö og ráögeröi að fara úr
landi. Ég var ekki fyrr staöinn
upp úr baöinu en simihn hringdi
enn einu sinni. Ég greip simtóliö
allsnakinn og sagöi: Já!
Stúlkurödd sagöi, aö sig vantaöi
herbergi, Nú? spuröi ég önugur.
Má ég lita á þaö á morgun? héit
hún hiklaust áfram. Upp úr há-
deginu? spuröi hún enn, án þess
aö blöa svars.
Ég var kviknakinn og gat ekkf
skrökvaö. 1 varnarleysi mlnu
sagöi ég hún mætti koma.
Hún var ung, vart meira en
sextán ára, fremur smá vexti og
þótt úlpan hennar væri þunn,
mótaöi ekki fyrir brjóstum undir
henni. Lendarnar voru of sterk-
legar I hlutfalli viö grannan yfir-
vöxtinn. Augu hennar voru blá og
hæversk.
Er þaö ekki hér? Herbergiö til
leigu? spuröi hún, þar sem hún
stóö á tröppunum. Henni lá hátt
rómur, en samt dagaöi spurning-
una næstum uppi I ysnum frá göt-
unni. Ég sá eftir þvl aö láta hana
koma.
Komdu inn fyrir, sagöi ég og
veik til hliöar svo hún kæmist
framhjá mér inn I þrönga forstof-
una. Hún bjóst ekki til aö fara úr
skónum svo ég þurfti ekki aö
segja henni aö þaö væri óþarfi.
Ég gekk á undan henni upp
stigann og benti henni aö fylgja
mér. Uppi á loftskörinni lauk ég
upp dvrunum að austurherberg-
inu og lét hana ganga á undan
mér inn. Herbergið er málaö ljós-
brúnt og á gólfinu er grár dúkur,
sem farinn er að slitna næst dyr-
unum og framan viö divaninn
milli glugganna. Fyrir þeim eru
tjöld, grá I grunninn með gulum
rósum. Leigjendur fööur mlns
skildu þau eftir fyrir gluggunum
og þeir létu mér dlvaninn eftir
llka. Auk hans er ekkert I her-
berginu, nema mynd af nakinni
konu, sem hangir á veggnum yfir
honum. Stúlkunni varö starsýnt á
þessa mynd svo ég spuröi hana,
hvort henni þætti myndin ljót.
Bauöst auk þess til aö geyma
hana annars staðar, ef hún kæröi
sig ekki um hana. En hún hristi
höfuðiö.
Þetta er bara allt of stórt fyrir
mig, sagöi hún, en flýtti sér aö
bæta viö: En þaö er nærri slátur-
húsinu. Ég get gengið.
Ég varö svolitiö hvumsa, átti
bágt meö aö Imynda mér þessa
stúlku meö blóöuga plastsvuntu
aö sllta sundur innyfli eöa hella
gori úr iörum.Samt gat ég ekki aö
mér gert aö hugsa: Hvaö vill
sláturhússstúlka inn á gafl hjá
mér?
Hefurðu ekki eldhús? spuröi
hún og var allt I einu oröin ágeng.
Ég verö aö hita kaffi á brúsann
minn, áöur en ég fer á morgnana.
Ég kvaöst aö visu hafa eldhús,
en það heföi nú ekki veriö ætlunin.
Þá nær þaö ekki lengra.
Hún leit snöggvast á myndina
af nöktu konunni, sneri sér slöan
viö og ætlaöi aö fara.
Biddu viö, sagöi ég til þess aö
stöðva hans. Auövitaö geröi þaö
mér ekkert til, þótt hún hitaði sér
kaffi I eldhúsinu á morgnanna.
Hún færi áreiöanlega til vinnu
löngu áöur en ég vaknaöi.
Þú mátt nota eldhúsiö á morgn-
ana, flýtti ég mér aö segja.
Kannski þú hellir upp á handa
14 VIKAN 1. TBL.