Vikan - 16.01.1975, Blaðsíða 26

Eg vil
komast
burt
Chiquita
Sandilands
í 23 ár hafði hún stöðugt verið á þönum
kringum eiginmann og böm. Hún hafði
aldrei haft neinn tima fyrir sjálfa sig, og
stundum fannst henni hún vera að missa
vitið. Þá gældi hún við tilhugsunina um
að komast burt i smátima. Nú hafði hún
loksins tækifærið....
Um leiö og dyrnar á nýja heim-
ili elsta sonar hennar voru opnaö-
ar sagöi Kay: — Ó, þetta er ein-
mitt þaö sem mig hefur dreymt
um árum saman! Hún átti þó ekki
viö aö draumurinn væri aö búa i
þvi, sem leigumiðlarinn kallaði
„eins herbergis ibúö meö svefn-
krók, eldhúsi og baði” og þvi siö-
ur aö hún hefði i hyggju að flytja
inn á ungu hjónin. Nei, það voru
bara þessi litlu herbergi, sem
hægt var aö læsa, sem i hennar
huga voru tákn draumalandsins,
þar sem maður gat verið út af
fyrir sig.
— Littu á hana. Nú er hún kom-
in meö ,,ég vil komast burt” —
svipinn, sagði Jón sonur hennar
viö ungu stúlkuna, sem nú hafði
veriö eiginkona hans i 6 vikur.
Brúöurin brosti kurteislega, þvi
hún var ekki enn farin að þekkja
gömlu fjölskyldubrandarana,
sem sjálfsagt þótti að hlæja að.
Eiginmaður hennar og tengda-
móðir hlógu dátt.
— Sjáöu til, sagöi Jón, — öðru
hverju fær mamma óstjórnlega
þörf fyrir aö flýja. „Ef ég gæti
bara komist i burt frá þessu öllu
— þótt ekki væri nema i fimm
minútur”, segir hún þá. Viö höf-
um oft boöist til aö hjálpa henni
aö pakka niöur i töskurnar, en þá
segir hún, að við skiljum alls
ekki, hvað hún eigi við.
— Ja-á, sagði brúöurin, sem
gat ekki séö neitt fyndiö við þetta.
Hún haföi verið gift i 42 daga og
gat ekki hugsað sér neitt hræði-
legra en að þurfa að vera fjarri
eiginmanninum I fimm minútur.
En kannski breyttist þetta með
aldrinum. Þess vegna sagði hún:
— En .. tengdama'mma, hvers
vegna gerir þú það þá ekki? Ég á
við, að þú gætir svo vel komið
hingað og dvalist hér, meðan við
verðum heima hjá foreldrum
minum. Það er að segja ef þú
vilt...
Hún sagði þetta einungis vegna
þess, að hún vorkenndi þessari
rosknu konu, sem bersýnilega átti
ekki sérlega góða daga heima.
Sem betur fer vissi Kay, ekki,
hvað að baki boðinu bjó. Hún
þakkaöi þvi kærlega fyrir og
sagöist vel geta hugsað sér að
vera ein i borginni I nokkra daga.
Þarna sá hún glitta I drauma-
landiö. 1 hjónabandinu hafði hún
ótal sinnum verið viss um að hún
rambaöi á brún geöveiki og ef hún
„kæmis ekki burt” á stundinni
mætti alveg eins búast við, aö
hvitklæddir kraftajötnar kæmu
einhvern daginn og leiddu hana á
brott.
1 rauninni var þó ekkert aö
henni. Hún var hin dæmigerða
fyrirmyndar móöir og eiginkona
— há, ljós yfirlitum og róleg. En
hún hafði gift sig tvítug, fætt og
alið upp þrjú börn á næstu 23 ár-
um — og það var ekkert laun-
ungarmál, aö flestir I hennar að-
stöðu höfðu við og við þörf fyrir að
„komast burt”.
Þegar börnin voru litil — hún
hafði átt þau öll á 6 árum — tak-
mörkuöust óskir hennar viö að
geta farið i rúmið um 6-leytiö og
þurfa ekki að fara á fætur fyrr en
klukkan 10. Það var vegna þess,
aö hún komst aldrei i rúmiö fyrr
en tiu og fór alltaf á fætur klukkan
6.
Sfðar, á árunum, þegar siðustu
heimalexiurnar voru lesnar yfir
morgunmatnum og hver dagur
hafði verið skipulagður til hins
itrasta löngu áður, þegar hún
varö aö lifa lifinu eins og það væri
rekið af almenningsvögnum
borgarinnar með ákveönum
brottfarartimum i dansskólann,
spilatimann, á badmintonæfingu,
iþróttaæfingu, jólaskemmtanir
og I afmælisboð hingað og þangað
— á þeim árum dreymdi hana um
frið og óbrotið lif á Kyrrahafseyj-
um. Hún hefði nýtt hverja sól-
skinsstund til aö leggjast út af i
garðinum, ef þar hefði veriö lófa-
stór blettur, sem ekki var þakinn
þrihjólum, reiðhjólum og alls
kyns gömlum leikföngum. Þó svo
hefði ekki veriö hefði hún aldrei
fengið stundarfrið.
Hún sagði oft við mann sinn: —
Ef ég bara, ef ég bara gæti tekið
smátima fyrir sjálfa mig, til að
veraég sjálf, þá er ég alveg viss
um, aö viö heföum öll gott og
gaman af þvi. Þú veist ekki, hvað
þetta er þreytandi — ég er kreist
eins og gömul sitróna og veit allt-
af, að ég ætti að gera svolitið
meira en ég næ að gera. Ég er
stöðugt á hlaupum eftir hinu og
þessu handa ykkur, en ég hef
aldrei tima aflögu til aö setja það
á sinn stað aftur.
Hún reyndi að gera þessa lýs-
ingu slna dramatiska, þvi þegar
þörfin fyrir að „komast burt”
kom yfir hana varö hún alltaf svo
dramatisk.
Maður hennar — einn af þess-
um ljúfu, góðu og traustu mönn-
um, sem gat tekið á hvaða vanda-
máli sem upp kom, en sem af ein-
hverjum ástæðum var aldrei við-
staddur, þegar vandamál komu
upp á heimilinu — var vanur að
horfa undrandi á hana, þegar
þessi gállinn var á henni.
— Þú ert þreytt, elskan min,
sagði hann. — Sestu nú niður, og
ég skal blanda handa þér hress-
andi drykk.
— Ef ég fæ mér drykk, verö ég
enn þreyttari en ég er, og ég á eft-
ir að hreinsa blettina úr kápunni
hennar Penny, svo hún geti farið I
hana I fyrramálið. Og Daviö er
kominn út úr buxunum sinum,
enn einu sinni. Og ef ég fer ekki
strax upp til Jóns hangir hann yf-
ir reikningnum I alla nótt, og þá
veröur ómögulegt að draga hann
fram úr rúminu i fyrramáliö. Og
hamstrarnir hafa ekki fengið
neitt aö boröa.
— En börnin áttu að sjá um
þessi aumingja dýr. Við sömdum
um þaö.
— Já, ég veit að svo var um
samið. En svona er þaö nú samt
alltaf. Það endar með þvi aö ég
verö að gera það. Þetta er eins og
ég segi — ég hjakka alltaf I sama
farinu og kemst aldrei upp úr þvi.
Ef ég bara gæti „komist burt”...
— En Kay min...
— Já, já. Já, já. Ég veit þetta
allt.
Hún gekk tautandi upp stigann
og upp I herbergi Jóns til að
hjálpa honum með reikninginn.
Þegar hún kom aftur niður var
hún með rifnar buxurnar og káp-
una, sem var hvit, eftir aö hafa
slegist utan i nýmálað grindverk-
ið á skólalóðinni.
Þegar Malcólm sagði „en Kay
min” á þennan hátt, vissi hún,
hvaö hann átti við. Hann vildi, á
sinn elskulega hátt, minna hana
á, að það væru margir i þessum
heimi — einkum konur — sem
heföu meiri ástæöu til að flýja en
hún.
— Eg veit þetta allt, hugsaði
hún ergileg. — Ég veit, aðég hefði
getað verið fátæk og óhamingju-
söm, átt vangefin börn og
drykkjumann og ekkert heimili,
svo að I rauninni má ég vera
ánægð með allt, sem ég hef. En
það er bara ekki það, sem málið
snýst um.
Þvi miður var ekki hægt að fá
aðra til að skilja afstöðu hennar.
Eina manneskjan, sem hefði get-
að skiliö hana, var önnur hress,
vel stæð og að þvi er virtist
hundrað prósent hamingjusöm
eiginkona og móðir þriggja full-
kominna barna. Og þó — það var
ekki einu sinni vist, að þjáningar-
systir myndi skilja hana. Hún
myndi bara fá yfir sig langar lýs-
ingar á þvi, hve mikið hin hefði
við að striða.
t rauninni snerist málið ein-
faldlega um það, að það er alveg
sama, hve hamingjusöm konu
finnst hún vera, og hve þakklát
henni finnst hún mega vera fyrir
allt, sem hún hefur — þær stundir
koma, að henni finnst að það „að
komast burt” hljóti að vera miklu
þýðingarmeira en öll þau lifs-
gæði, sem henni hafa hlotnast.
A árunum, þegar Kay likti lifi
sinu við almenningsvagna, fannst
henni oft að fjölskyldulif væri
ekki annað en eitt stórt samsæri
gegn mannkyninu. Velviljað
samsæri að visu, en samsæri
engu að siður. Og einhvern veginn
átti fjölskyldulifið að vera tákn
hinnar fullkomnu ánægju og full-
nægingar.
Það átti ekki að vera rúm fyrir
aðskotahugsanir um eigingjarna
eiginmenn, ómöguleg börn og of-
notkun á manni sjálfum. Það var
ekki leyfilegt að láta sér finnast
það byrði að þurfa aö að elska
einn mann og mörg börn. Það var
ekki mögulegt aö uppfylla allar
kröfur fjölskyldulifsins og þvi
varð það upphaf eilifrar sektartil-
finningar.
Þaö var ekki nema i orði, sem
heimakonan var frjálsari en aðr-
ar konur. Hún þurfti þetta
auðvitaö ekki að þvo stigann, ef
hana langaöi ekki tii þess, og það
neyddi hana enginn til að þvo upp
eftir hverja máltið. Hún gat sest
niður með góða bók, i staö þess aö
gera eitthvaðgagnlegt, en i reynd
var þetta frelsi þannig, að hið
eilifa sambland ástar og sektar-
tilfinningar, undirstrikað af viss-
unni um að smávegis óreiða er
upphaf meiri háttar óreiðu, varð
til þess, að það varö aidrei hlé á
hinni daglegu hringrás heimilis-
starfa.
Eftir þvi sem árin liðu varð Kay
það ljóst, að þörfin fyrir að „kom-
ast burt” var ekki þörf fyrir
likamlegt frelsi. Hana langaði
26 VIKAN 3. TBL.