Vikan - 13.02.1975, Blaðsíða 18

en til Chicago voru vön aö safnast
saman á hinni gömlu og skugga-
legu Union-járnbrautarstöö um
klukkan sex eitthvert desember-
kvöld, ásamt nokkrum vinum frá
Chicago, sem þegar voru komnir i
hátiöarskapiö og ætluöu aö kasta
á þau kveöju. Ég man eftir stúlk-
um i loökápum, sem voru á heim-
leiö frá skólum, Miss þetta eöa
miss hitt.og hvernig þaö myndaö-
ist gufa i loftinu þegar maöur tal-
aöi,og ég minnist handa,sem lyft-
ust upp til kveöju, þegar komiö
var auga á gamlan kunningja.
Heimboö gengu á vixl: „Kemur
þú til Ordways? Til Herseys? Til
Schultses? Hanzkaklæddar hend-
ur þrýstu langa græna farmiöa.
Loks sé ég fyrir mér óhreina gula
vagna frá Chicago, Milwaukee og
St. Paul járnbrautarfélaginu,
sem stóöu á sporinu handan viö
hliöiö og sýndust stafa frá sér
sömu gleöi og jólin sjálf.
Þegar ekiö haföi veriö af staö út
i vetrarnóttina og snjórinn, sá
sannarlegi snjór, okkar snjór,
breiddist yfir landiö á báöar
hendur og sindraöi fyrir utan
gluggana, og þegar daufar ljós-
týrur á litilli Wisconsinjárn-
brautarstöö bar hjá, gat loftiö
umhverfis skyndilega fyllst af á-
köfum og hressandi fögnuöi. Viö
önduöum djúpt og fylltum okkur
þessari tilfinningu á leiö um sval-
an gang frá borösalnum, og eitt
undarlegt andartak vorum viö
okkur svo ósegjanlega vel meö-
vitandi um skyldleika okkar viö
þessar slóöir, — eitt undarlegt
andartak, áöur en viö óafvitandi
geröumst alveg samgróin þeim.
Þannig minnist ég Miö-Vestur-
rikjanna, — ekki hveitiakranna,
steppunnar eöa auöra byggöa
sænskra innflytjenda, heldur
þessara spennandi heimferöa i
járnbrautarlestinni á æskudögum
minum, götuljósa og óms af
sleöabjöllu i frostköldu myrkri og
skugga.sem ber á snjóinn af jóla-
þyrni i birtu frá uppljómuöum
glugga. Ég tel mig sjálfan hluta
þessa alls, og á til aö veröa grip-
inn dálitlum söknuöi, þegar ég
minnist hinna löngu vetra I þá
daga og þó nokkuö stoltur af aö
hafa alizt upp hjá Carrawayfólk-
inu, I borg, þar sem húsin draga
enn nafn af heiti fjölskyldunnar,
svo sem tiökazt hefur eina kyn-
slóö fram af annarri. Ég þykist nú
sjá aö framansagt heyrir i raun-
inni sögu Vestursins til, — Tom og
Gatsby, Daisy, Jordan og ég, vor-
um öll Vesturrikjafólk og hver
veit nema okkur hafi veriö sam-
eiginleg einhver ófullnægja, sem
geröi okkur alls ófær um aö lifa aö
hætti þeirra austur frá.
Meira aö segja á þeim tima,
þegar Austurrikin gagntóku mig
hvaö mest, já, þegar yfirburöir
þeirra fram yfir hvimleiöu, lötu
og uppblásnu bæina úti I Ohio
voru augljósastir, bæi þar
sem hnýsnin um hagi grannans
gaf engum griö nema börnum og
gamalmennum, — já, jafnvel þá
fannst mér sem eitthvaö væri
bogiö viö þau. Einkum á þetta viö
um Vestra Egg, sem stööugt á sér
mynd furöukynjaös draums i
huga mér. Myndin minnir á
næturstemmningu eftir E1 Creco:
Ég só hundruö húsa, hversdags-
leg og afkáraleg i senn,.þar sem
þau húka I höm undir úrgum og
ógnvænlegum himni og bleiku
tungli. Fremst á myndinni eru
fjórir alvörugefnir menn i kvöld-
klæönaöi á ferö meö börur, sem
drukkin kona i hvitum kjól
liggur á. Hönd hennar hangir út
af börunum og' stafar frá sér
köldublikiaf gimsteinum. Þungir
á svip halda f jórmenningarnir inn
i eitt húsanna, — inn I rangt hús.
Enginn veit hvaö þessi kona heitir
og allir kæra sig kollótta.
Eftir dauöa Gatsby þótti mér
Austurrikin höfuösetin af ein-
hverju illu af þessu tagi: mér
þótti þáu afvegaleiddari en svo aö
ég teldi nokkra von um aö málum
yrði skipað til betri vegar. Þvi
var það, þegar bláan reyk frá
brennslu á sölnuðu laufi fór að
leggja um loftiö og vindurinn tók
aö blása i þvottinn á snúrunum,
svo hann hékk nær láréttur, að ég
ákvað að halda heim.
Einu átti ég þó ólokið, áður en
ég héldi af stað, verkefni,sem
bæöi var óskemmtilegt og sem ég
hefði ef til vill aldrei átt að sinna.
En mér var í mun að skilja við öll
min mál i röð og reglu og vildi
láta sem fæst ráðast af sjálfu sér.
Ég mælti mér mót viö Jordan
Baker og fór nokkrum oröum um
þaö sem okkur hafi fariö I milli og
þaö sem siöar haföi hent mig
sjálfan, og hún sat grafkyr i djúp-
um stól og hlustaöi.
Hún var klædd golfbúningi og
ég man aö mér þótti hún likust vel
heppnaöri mynd I vikublaöi; hök-
unni haföi hún skotiö dálitiö
þóttalega fram, hárið haföi lit
haustlaufanna og andlitið sama
litog fingralausi glófinn, sem hún
hafði lagt á kné sér. Þegar ég
hafði sagt það sem ég ætlaöi mér,
tilkynnti hún mér formálalaust að
hún væri trúlofuð öðrum. Ég tor-
tryggði þetta, þótt þeir væru ýms-
ir, sem hún hefði getað gifst, bara
meö að kinka kolli. En ég lét þó
sem ég yrði hissa. Eitt andartak
flögraöi það að mér að ég væri aö
gera einhverja skyssu, svo ég
hugleiddi allt saman að nýju, i
skyndingu. Svo stóð ég upp til aö
kveöja.
— Samtsem áöur varst þaö þú,
sem sagöir mér upp, sagöi Jordan
skyndilega. — Þú sagöir mér upp,
þegar viö töluöumst viö i simann.
Mér stendur nákvæmlega á sama
um þig nú, en þaö var mér ný
reynsla, og ég var svolitiö niöur-
dregin, fyrst á eftir.
Viö tókumst I hendur.
— Ö, manstu eftir þvi, bætti
hún viö, — aö viö töluöum einu
sinni saman um bifreiöaakstur?
— Ha? Nei, ekki sérstaklega.
— Þú sagöir aö slæmur öku-
maður væri aöeins óhultur, þar til
hann mætti ööum slæmum öku-
manni, ekki satt? Jæja, og nú hef
ég mætt öörum slæmum öku-
manni. Ég álit aö það hafi veriö
minu eigin kæruleysi að kenna að
mér skyldi skeika svo sem raun
varð á. Ég hélt nefnilega aö þú
værir bara heiðarlegur og blátt
áfram náungi. Ég hélt aö þaö
væri stolt þitt, sem heföi valdiö
þvi.
— Ég er oröinn þritugur, sagði
ég. — Ég er orðinn fimm árum of
gamall til þess að ljúga að sjálf-
um mér og kalla það heiður minn.
Hún svaraöi engu. Reiöur og
alls ekki laus viö ástarhug til
hennar og i afar þungu skapi,
sneri ég burtu.
Kvöld eitt, seint i október, rakst
ég á Tom Buchanan. Hann gekk á
undan mér eftir Fimmta stræti,
galvaskur og ögrandi i fasi, likt
og vandi hans var. Höndunum
hélt hann litiö eitt út til hliöanna,
eins og til aö halda öörum i hæfi-
legri f jarlægö og höfuöiö var á si-
felldri hreyfingu, eftir þvi sem
þaö fylgdi eftir flökti augnanna.
Rétt I þann mund sem ég hægöi á
mér, til aö foröast aö komast á
hliö viö hann, hægði hann á sér og
for aö rýna i glugga skartgripa-
verzlunar einnar. Skyndilega
kom hann auga á mig og gekk
spölkorn til baka með framrétta
hönd.
— Hvaö er þetta, Nick? Ætl-
arðu ekki að taka i höndina á
mér?
— Nei. Þú veizt hvaða álit ég
hef á þér.
— Þú ert orðinn ruglaður,
Nick, flýtti hann sér að segja. —
Kolruglaöur. Ég veit ekki hvað
gengur aö þér.
— Tom, spurði ég. — Hvað
sagöir þú viö Wilson þarna um
kvöldiö?
Hann staröi á mig, án þess aö
segja orö og ég vissi þegar aö ég
haföi getiö mér rétt til um hvaö
skeö haföi þær stundir, sem ekki
haföi tekizt aö gera grein fyrir
feröum Wilson. Ég lagöi af staö
burtu, en hann stökk á eftir mér
og greip i handlegginn á mér.
— Ég sagöi honum eins og var,
sagbi hann. — Hann kom aö dyr-
unum, þegar viö vorum um þaö
bil aö leggja af staö og þegar ég
lét gera honum orö um að viö
værum ekki heima, reyndi hann
aö brjóta sér braut inn i húsiö.
Hann var svo reiður, aö hann
heföi drepið mig, hefði ég ekki