Vikan - 20.03.1975, Blaðsíða 18

Morðmál
Ágústar
Jónssonar
Ný skáldsaga eftir Jónas Guðmundsson
5. hluti
Ekki lengur frægur
Elias haföi ekki lengur vatniö
og brauöiö.
Mannhvarfsmáliö lá hjá
landstjórninni ínnan um aörar
fyrningar og ekkert geröist. Þaö
voru nú liönir þrir mánuöir siöan
Agústbóndi tók sig upp frá fé sinu
og heyi konunnar til að vera fullur
i Reykjavik, sem hann var
vanastur um það leyti árs.
Fariö var aö draga úr skrifum
blaða.
Setudómarinn haföi haldiö
fáeina fyrirlestra um mann-
hvarfsmáliö og selt inn. Hann hélt
fyrirlestrana i Hafnarfirði.
Aðsókn var mikil eins og að
skyggnilýsingum.
Elias hélt austur i Hreppa til að
gleyma morðmálinu innanum fé
og skepnur. Hann var eftirsóttur
fjármaður og til allra gegninga.
Loks var svo komið, að svo til
enginn mundi lengur eftir manni,
sem kom ekki aftur af kendirii
með skuldabréf og annaö fémætt.
Það rak ekkert lik.
Setudómarinn var ekki lengur
frægur og það var búið að halda
jarðarförina án beina með leyfi
biskups og allir voru tiltölulega
ánægðir og forðagæzlunefndin
mest. Hún var laus við allt tal um
tittlinga Guðs og þangbrúk.
Konan var lika tiltölulega
ánægð, en féö myndi sakna
krafsgóðra handa, sem rifu upp
svell onaf grasi.
Bæjarfógetinn var samt svolitið
gramur. Fannst hann hafa misst
álit. Landið talaði ekkert við hann
um málið.
Ef til vill hefði hann átt að
rannsaka sjálfur i stað þess að
sitja i uppboðsrétti si og æ við að
senda eignir i auglýsingu og selja
ofan af þeim, sem ekki stóðu i
skilum.
Hann hafði þekkt Agúst bónda
litillega, hafði þinglýst fyrir hann
afsölum og öðrum blöðum, sem
séðir menn höfðu i fórum sínum
öðru hverju. Hann mundi vel eftir
þessum berhenta bónda, með
svörtu snöruna um hálsinn,
mundi eftir rannsakandi og fjár-
glöggum augunum. Hann hafði
bara talað um fé og jarðir.
Bæjarfógetinn eygði enga
lausn. Hann reyndi eftir megni að
telja sér trú um að hann hefði
fariö rétt aö þvi aö úrskuröa sig
frá máli Agústs. Mannhvarfsmál
voru oft einsog landamerkjamál.
Þaö var ekki af neinu rökfræöi-
legu aö taka, menn vitnuöu þá
mest i kveöskap og islendinga-
sögur og annan vaöal. Raunveru-
leg sakfræöi og lögfræöi næröist
hinsvegar á jaröteiknum og
lögreglurannsókn, eins og fuglar
á rjúpnalaufi. Þaö sem féll
almenningi best I geö, var
stundum andstætt fræöum hinna
lögspöku. Hann haföi hreinlega
ekki þorað að láta Elias játa á sig
glæpinn. Það var mergurinn
málsins.
Sú hætta vofði yfir, aö maöur-
inn ætti eftir aö koma fram —
dauöur eöa lifandi til að afsanna
þá kenningu, aö hann heföi
nokkuö veriö myrtur og þá var
betra fyrir bæjarfógetann aö sitja
uppi án dóms og laga, en vera
'meö einhverja játningu, fengna
meö vatni og brauöi og piningum
en ekki byggöa á beinum sonnun-
um og trúnaöi viö sakborning og
kónung. Máliö varöaöi þvi
embættisheiöur hans sjálfs,
fremur en nokkuö annaö. 1 svona
máli skipti moröinginn I rauninni
engu máli. Ef dómarinn heföi lík
til aö ganga út frá, þá gat hann
séö landi sinu fyrir moröingja, en
annars ekki.
Bæjarfógetinn skrifaöi blaöa-
grein til aö fá þaö á prent aö hann
heföi meö framgöngu sinni veriö
aö vernda manneskju, sem dæmd
heföi veriö á fortogi — úti á götu.
Hann benti á þá augljósu
staðreynd, að meðan ekki væri
sannað meö jarðteiknum að
einhver hefði verið myrtur, væri
til nokkuð mjkils ætlast að halda
þvi fram að landið vanhagaöi um
einhvern morðingja. Svo sagði
hann i grein sinni, að hann myndi
ekki stefna mönnum fyrir
persónulegt aðkast og árásir á
bæjarfógetaembættið. Það
dæmdi sig sjálft.
Nokkrir menn urðu til svara og
tættu sundur morömálið fyrir
bæjarfógetanum. Þó var þaö svo,
að vel gefnir menn öfunduöu
bæjarfógetann af greininni og
töldu hann snjallan ref. Heimskir
menn lásu ekki greinar.
Morðingi i sveitinni
Elias fór austur fyrir fjall,
þegar hann var búinn með vatnið
og brauðið og tuttugu og þrjár
yfirheyrslur i rykk. Hann var
engu nær.
Hann hafði i rauninni aðeins
verið i mjög langri kaupstaðar-
ferð, sem verið hafði samfelld
veisla. Veitingar komust niður i
coges, en þó ekki neðar en það.
Hann hafði litið sem ekkert
unnið, heldur hafði hann veriö i
slagtogi með mönnum, sem
gengu úti og lifðu á sorpi. Það
voru sjómenn á skútum, kaupa-
menn og einhverjir bændur. Lika
dixilmenn og skúrkar. Reykjavik
var i vekti. Þar fæddust fleiri en
dóu. Ýmsir drykkjuraftar voru i
bænum og hann hafði verið i
slagtogi með þeim. Þeir lágu
sumir i tjöldum á Austurvelli.
Oskuhrúgur höfðu verið bornar út
á völlinn og þeir gengu örna sinna
beint á móti gluggum i húsunum
við völlinn og saurinn tróöst niöur
1 götuslóöana, sem vaöist höföu
niöur i grasið þegar bæjarbúar
styttu sér leiö yfir völlinn.
Elias fékk þó stundum inni hjá
konum i bænum og þá hafði
honum liðið best. Nú haföi hann
gleymt öllu og sex ára
kaupstaöarferð var eins og þoka i
sálinni. Allt var á ringulreiö.
Hann haföi aöeins komiö til
bæjarins fyrir sex árum og rekiö
á undan sér fáeina sauöi og veriö
meö tvo til reiðar. Þeir höfðu
byggt honum út um voriö, þvi þaö
haföi falliö fé hjá honum um
veturinn. Aðallega þó þaö, sem
hann fóöraöi fyrir jaröarparts-
eigandann. Svo haföi konan
sálast lika, þegar hún gat ekki
fætt. Það haföi veriö linnulaus
bylur þá og þaö haföi snjóaö svo
rækilega yfir bæinn og yfir húsin
og féö, aö engin þúst varö greind.
Ekki var hægt aö sækja hjálp
neitt..
Þetta var i Græna-Seli.
Græna-Sel var ein þeirra jaröa,
sem haföi vafasama náttúru,
grösug og mjög fögur, en samt
banvæn fyrir einyrkja. Bærinn
stóö I þröngum dal undir fjalli og
þar voru engir steinar. Hllöarnar
voru vaxnar berjalyngi og mosa
og voru rauöar af hrútaberjalyngi
á haustin eftir draumfagran eld á
Til fermingargjafa
Svissnejl úr.
Öll þekMfefctu merkin.
Gull osIÉfur
skartgripir
Skartgreipaskrin
18 VIKAN 12. TBL.