Vikan - 08.05.1975, Blaðsíða 6

S VEITAMA BUR
INNST INNI
Viðtal við Klemenz Jónsson leiklistarstjóra útvarpsins.
— Hver voru fyrstu kynni þin
af leiklistinni, Klemenz?
— Þau uröu með þeim hætti, að
þegar ég var viö nám í Kennara-
skólanum, kenndi Haraldur
Björnsson okkur framsögn. Þetta
vakti for'vitni mina og ég hóf leik-
listarnám hjá Haraldi og var við
það i þrjú ár. Fyrsta hlutverkið
lék ég svo i Dansinum i Hruna hjá
Leikfélagi Heykjavikur árið 1942.
Þetta var mjög litið hlutverk, en
nóg til þess, að ég fékk enn alvar-
legri áhuga á leiklistinni. Árið
eftir var verið að leita að ungum,
ljóshærðum manni til þess að
leika Andrés, yngsta bróðurinn, i
Oröinu eftir Kaj Munk, og ég fékk
það hlutverk, sem er töluvert
stórt og þýðingarmikiö i leiknum.
Þessi sýning var merkileg og
minnisstæð að mörgu leyti, ekki
vegna þess að ég lék i henni, held-
ur vegna mjög góðrar leikstjórn-
ar Lárusar Pálssonar, sem einnig
lék stórt hlutverk i sýningunni, og
leiks Vals Gislasonar i hlutverki
föðurins, en fyrir leik sinn i þvi
vakti Valur fyrst verulega eftir-
tekt sem mikill karakterleikari.
Það vakti einnig athygli á sýning-
unni, að verk Kajs Munk voru
mjög i sviðsljósinu á striðsárun-
um, einkum eftir að nasistar
myrtu hann árið 1940.
— Stundaöirðu leiklistarnám
viöar en hjá Haraldi Björnssyni?
— Já, ég fór ásamt fleira ungu
fólki til náms við Royal Academy
of Dramatic Art i London i striðs-
lokin. Námið þar stóð yfir i tæp
þrjú ár, en að þvi loknu var ég i
nokkra mánuði að kynna mér
leikritaflutning i útvarp hjá BBC.
Þar vann ég meö Felix Felton,
sem verið hafði kennari okkar i
Royal Academy. Þar á eftir fór ég
til starfa i leikhúsi i Farnham i
Surrey. Þetta var litið leikhús, og
við yngri leikararnir störfuðum
aðallega við skiptingar á leiksvið-
inu, hvislingar og þess háttar,
auk þess sem við lékum smáhlut-
verk. En þótt ég ynni þarna, hafði
ég ekki atvipnuleyfi, svo að ég
átti stöðugt yfir höfði mér, að ég
yrði rekinn i burtu. I þessu leik-
húsi i Farnham var skipt um leik-
rit vikulega, og á laugardags-
kvöldutn bárum við út allt, sem
tilheyrði leikritinu, sem var verið
að hætta að sýna, og inn það, sem
nota átti á sviðinu næstu viku.
Þessi kvöld rikti svolltið sérstök
stemning i leikhúsinu, og lög-
regluþjónninn I hverfinu var van-
ur að koma og drekka meö okkur
6 VIKAN 19. TBL.
kaffi eða bjór, þegar við höfðum
lokið vinnu. Eitt kvöldið sagði
hann við mig: ,,Það er búið að
liggja bréf niðri á lögreglustöð i
mánuð, þar sem tilkynnt er, að þú
hafir ekki atvinnuleyfi. Ég hef
ekkert verið að skipta mér af
þessu, vegna þess, að ég þekki
þig.” En svo kom auðvitað að þvi,
að ég varð að fara.
vissa tryggingu og ég lék i tveim-
ur af fyrstu verkefnum Þjóðleik-
hússins, Fjalla-Eyvindi og Is-
landsklukkunni. Auk þeirra var
Nýársnóttin æfð þennan vetur og
sýnd opnunarkvöldið. Þessi vetur
var mjög spennandi timi, og með
tilkomu Þjóðleikhússins urðu
timamót i islenskri leiklistar-
sögu. Bæði kom til mjög bætt að-
staða, og auk þess opnaðist
möguleiki fyrir leikara að lifa af
listgrein sinni.
— Þú komst mikið við sögu
Leiklistarskóla Þjóðleikhússins?
— Já, hann tók til starfa haust-
ið 1950, og i fyrstu kenndi ég þar
skylmingar, en áður en lauk held
ég, að ég hafi verið búinn að
kenna þar flestar greinar, nema
Með llerdisi Þorvaldsdóttur i
Romanoff og Júlíu.
— En fékkstu eitthvað að gera i
leikhúslifinu, þegar þú komst
heim frá námi?
— Fyrsti leikurinn, sem ég lék
i, eftir að ég kom heim frá námi i
Englandi, var Galdra-Loftur, þar
sem ég fór með hlutverk Olafs.
Frumsýningin var i kringum ára-
mótin 1948—1949. Seinna sama
vetur lék ég i Hamlet hjá Leikfé-
lagi Reykjavikur. Edvin Timrud,
þekktur danskur leikstjóri, setti
leikinn á svið, en Lárus Pálsson
lék titilhlutverkið. Ég og Róbert
Arnfinnsson vorum þeir kostu-
legu menn Rósinkrans og Gullin-
stjarni i þessari sýningu, en við
getum aldrei munað, hvor lék
hvorn. Haustið 1949 var svo farið
að vinna i Þjóðleikhúsinu, en það
var opnað 20. april 1950. Ég var
ekki fastráðinn þar i byrjun, var á
svokölluðum B-samningi með
Kotstrandarkvikindið i Lénharði
fógeta. Þjóðleikhúsið 1953.
Tamis i Tópaz. Þjóðleikhúsið
1954.