Vikan - 19.06.1975, Blaðsíða 18

Margt hefur veriö um jafnrétti
kynjanna hjalaö á þessu blessaöa
kvennaári, og margur er farinn
aö stynja þungan: — Æ, þetta er
nil einum of stór skammtur svona
f einu.
Ég get þó ekki stillt mig um að
leggja orö I belg, fyrst viö hérna á
Vikunni tókum upp á þvf aö
minnast kvennaársins. Mig lang-
ar til aö velta aöeins vöngum yfir
þvi, hvers vegna konur láta svo
lltiö aö sér kveöa I þjóðfélagi nú-
tlmans, nú þegar þeim eru sagðir
allir vegir opnir og færir.
Kveikjan aö þessum vangavelt-
um — sem aö vlsu höföu lengi bú-
iö I undirvitundinni — varð eigin-
lega til, þegar ég var beðin um að
hafa framsögu á kvenfélagsfundi
um stööu konunnar I þjóöfélag-
inu. Ég haföi ekki fyrr oröiö svo
fræg aö koma á kvenfélagsfund
og vildi fræðast af formanni,
hvemig sllkir fundir færu fram.
Hún kvaöst yfirleitt reyna aö fá
einhverja — helst konur — til þess
aö opna umræöur með framsögu-
erindi. Þaö væri bara svo erfitt aö
fá konur til þess aö tala. Þær
segöu nógu margt, þegar þær
spjölluöu saman I smáhópum, en
væru ófúsar til þess að standa I
sviösljósinu og láta skoöanir sln-
ar I ljósi opinberlega.
Og spurningarnar leituöu á
mig. Hvers vegna eru konur svo
tregar til aö koma fram? Af
hverju tala þær ekki á fundum?
Hvers vegna taka þær ekki þátt I
félagsllfi nema I kvenfélögum og
þá helst þannig aö hlusta á aöra?
Hvers vegna eru svo fáar konur I
áhrifastööum I þjóðfélaginu?
Hvers vegna sitja aðeins 3 konur
á alþingi, enda þótt meiri hluti
þjóðarinnar sé konur? Hvers
vegna eru konur almennt aöeins
skrautblóm á þeim friöu listum
karlmanna, sem kjósendur velja
um I kosningum til alþingis og
sveitarstjórna og til forystu I
félögum ?
Af hverju er verkstjórinn i
frystihúsinu alltaf karlmaður,
meöan konur vinna aö snyrtingu
og pökkun, forstjóri fyrirtækisins
karlmaöur, en ritarinn kona,
skólastjórinn karlmaður, en
kennarinn kona? Svona er hægt
aö telja upp endalaust. Karlmaö-
urinn er alls staöar skör hærra en
konan. Konan felur sig á bak viö
karlmanninn, þorir ekki aö opna
munn á fundum, a.m.k. alls ekki
ef karlmenn eru I nánd, sættir sig
viö lægra sett störf og óæöri
starfsheiti, lægri laun.
Hverju er um aö kenna?
Stendur konan svona langt aö
baki karlmanninum, hvaö snertir
hæfileika og gáfnafar? Fæstar
konur vilja llklega viöurkenna
þaö, Ekki ég heldur. Spyrjum
foreldra og kennarana I skól-
unum. Eigiö þiö von á því, aö þeir
segi strákana frá upphafi hæfi-
leikameiri og duglegri I hvers
konar námi en stelpurnar? Ég á
satt aö segja frekar von á þvl
gagpstæöa. Ekki vegna þess aö
stelpur séu almennt greindari og
hæfileikameiri en strákar, heldur
taka þær yfirleitt fyrr út þroska
sinn og nýta þannig oft betur
námshæfileika sina heldur en
karlkyns jafnaldrar þeirra.
Kristin Halldórsdóttir:
STEINN-
INN
ÍGÖTU
KON-
UNNAR
Stúlkur standa sem sagt piltum
slður en svo að baki lengi framan
af ævi. En þær staðna. Þær
þroska ekki hæfileika slna til
jafns viö piltana. A" kynþroska-
aldrinum — eða svolltið slöar, ef
vel tekst til — er eins og klippt sé
á þráö, og stúlkan hefur allt í einu
ekki lengur þann metnað til að
bera fyrir sjálfs sln hönd, aö hún
haldi áfram að mennta sig. Eða
þá ef hún gerir það, er hún samt
vsem áöur vis til þess að giftast
einhverjum skólabróöurnum og
hætta slnu eigin námi til þess að
geta unniö fyrir eiginmanninum,
meöan hann lýkur sínu námi. Og
ekki þarf aö spyrja aö þvl, hver
fómar námi eða starfi, ef ungu
hjónin eignast barn.
Hvaö hefur gerst? Jú, þjóö-
félagiö — viö öll — þjóöfélagið er
búiö aö heilaþvo stúlkuna. Þaö er
búiö aö koma því inn hjá henni, aö
hennar óumflýjanlegu örlög séu
hjónabandiö, og . námsstrit eöa
sjálfvaliö starf séekkert annaö en
þrjóska. Og þrjóskist hún samt
sem áöur viö, rekur hún sig alls
staöar á erfiöleikana. Viö höfum
dæminallt I kringum okkur, ef viö
á annaö borð nennum aö taka eft-
ir þeim. Menn segja: Konur hafa
sömu möguleika til náms, þær
geta stundab læknisfræöi, lög-
fræöi, guöfræði, verkfræöi, farið I
sjómannaskólann, vélskólann,
bændaskólann, ef þeim býöur svo
viö aö horfa. Og mikil ósköp,
þannig lltur þaö út á papplrnum,
og nokkrar leggja ótrauöar I
hann, En konur þurfa aö vera
haldrrar ótvlræöum og brennandi
áhuga til þess aö leggja út I langt
nám. Þær vita nefnilega mæta
vel, aö þegar þær giftast, sem
flestar gera — og vilja gera — þá
gjörbreytist þeirra aðstaða, og
það er alls ekki gefið, að þær geti
notaö menntun sina, þegar út I
hjónabandið er komið.
Hjónabandið snýr á mjög ölik-
an hátt við konunni og karlmann-
inum. Fyrir karlmanninn sem
einstakling er þaö raunverulega
ávinningur — fyrir konuna þýðir
þaö skeröingu á persónufrelsi.
Hjónabandiö bindur að vísu karl-
manninn við það að sjá fjölskyldu
sinni farborða, vinna fyrir dag-
legum þörfum hennar, koma upp
húsnæöi yfir hana, en það skeröir
á engan hátt möguleika hans I
þjóöfélaginu. Þvert á móti virðist
þaö fremur styrkja stöðu hans I
þjóöfélaginu. Karlmaöurinn
verður meiri fyrir bragðið af að
eiga konu, helst. fallega konu og
mátulega gáfaöa — ekki samt
gáfaðri og menntaðri en hann er
sjálfur — konu, sem býr honum
fallegt heimili og elur honum
mannvænleg börn. Karlmaðurinn
er höfuö fjölskyldur|nar, a.m.k.
efnahagslega, og kemur fram
fyrir hennar hönd I augum mann-
félagsins.
Konan rennur inn I stétt eigin-
mannsins, og vlöast hvar erlend-
is verður hún að bera hans nafn.
Hér á landi fær konan þó aö halda
nafni slnu á papplrnum, þótt
oftast þurfi aö bæta viö, hvers
kona hún sé, og börnin eru vitan-
lega kennd viö fööur sinn, hvort
sem þau þekkja hann eöa ekki.
Konan fylgir manninum þangaö,
sem starf hans kallar hann,
heimilisfesta fjölskyldunnar fer
eftir vinnustað hans. Hann er
'skrifaöur fyrir slmanum, húsinu,
bílnum og yfirleitt öllum eignum
fjölskyldunnar, hvaö sem liöur
öllu hjáli um sameign. Karlmenn
eru hátt tryggðir hjá llftrygg-
ingafélögunum, meðan fáum
dettur I hug, að konan sé þess
viröi.
Og svo eru það blessuö börnin.
Llffræðilegt hlutverk konunnar 1
viöhaldi mannkynsins hefur löng-
um veriö notaö gegn henni. Ef
nokkuð væri, ætti konan að njóta
sérstakra hlunninda fyrir aö
ganga með og ala upp böm. Hún
hefur þó ekki farið fram á annað
en mega halda áfram að vera
sjálfstæður einstaklingur, enda
þótt hún sé orðin móöir.
En nú er konum mismunaö,
bæöi i atvinnullfinu og á heimilinu
einmitt vegna þessa. í mörgum
starfsgreinum þýöir það vinnutap
og þar með launamissi I langan
tlma, ef konan verður barnshaf-
andi. Og I mörgum starfsgreinum
finnst þeim, sem ráöa, ekki koma
til greina aö treysta konum fyrir
ábyrgöarstöðum eöa hleypa þeim
inn i of háa launaflokka vegna t
þess möguleika, að þær gætu orö-
iö barhshafandi, eða vegna þess,
aö þær eiga börn, sem gætu orðið
veik.
Auövitaö er það skiljanlegt, að
atvinnurekendur séu ekki hrifnir
af því að hafa mikið af óstöðugum
vinnukrafti, konum,sem verða að
fara úr vinnu til þess að eignast
börn eða tilþess aö sitja yfir veik-
um bömum. Það getur þýtt ansi
marga tapaöa vinnudaga, ef kona
á t.d. 3—4 börn. Og þarna erum
viö náttúrlega komin að dálitiö
viökvæmum punkti. Auövitað
þurfa veik börn sérstaka umönn-
un, en er það svo alveg sjálfsagt
mál, að veikindi barnanna þýöi
vinnutap móðurinnar? öll börn
eiga slna feður, og sem betur fer
eiga mörg þeirra heima hjá báð-
um foreldrunum. Er ekki alveg
eins sjálfsagt, að feðurnir taki
sér fri úr vinnunni dag og dag
vegna veikinda barna sinna?
Svariö viö þeirri spurningu er þvi
miður nei, þvi það finnst nú
karlaþjóðfélaginu okkar ekki.
Sárafáum karlmönnum finnst
sama skylda hvila á þeirra herö-
um og mæöranna 1 sambandi viö
umönnun barnanna.
Konan hefur því llffræöilega
hlutverki að gegna 1 viðhaldi
mannkynsins aö ganga meö börn
og fæöa þau. Viö getum ekki
breytt þvl, enda vafamál, aö
nokkur vildi breyta því. Til aö
giröa fyrir hugsanlegan misskiln-
ing vil ég taka þaö skýrt fram, aö
ég tel þetta stórkostlegt hlutverk,
semkonunni er faliö.Viö góöap aö-
stæöur foreldra er ekki hægt aö
hugsa sér neitt undursamlegra en
bamsfæöingu.
En hvers vegna þarf þjóöfélag-
iö aö refsa konunni fyrir þetta?
Refsa henni fyrir aö hlýöa lög-
málum lifsins og náttúrunnar og
vera trú eöli slnu? Af hverju fær
konan eins og hnefahögg I andlitiö
viö hverja barnsfæöingu: Jæja,
kelli mln, nú ert þú ekki lengur
einstaklingur meö sjálfstæöar
skoöanir og vilja, þú ert oröin
18 VIKAN 25. TBL.