Vikan - 19.06.1975, Blaðsíða 34

•O
SVOLITIÐ
UM
SJONVARP
Upp á toppinn.
Sendiráð i
Santiago
Á sunnudagskvöldiö sýnir sjón-
varpiB sænska sjónvarpsleikritið
Sendiráðið eftir Fernando Ga-
beira og Barbro Karabuda. Leik-
rit þetta gerist i Santiago de Chile
haustiö 1973, skömmu eftir valda-
rán fasista.
Þegar hervaldi var beitt gegn
chileönsku þjóðinni með valda-
ráni 11. september 1973 og ógnar-
öldinni, sem f kjölfarið fylgdi, var
ekki um að ræða nema eina leið til
björgunar, ekki nema eitt hæli.
Mörg þúsundchilebúar áttu ekki i
neitt hús að venda nema erlendu
sendiráðin.
Eitthvað svipað hefur ástandið
sjálfsagt verið i flestum styrjöld-
um, en i Chile urðu sendiráðin
mikilvægari en i nokkurri annarri
styrjöld. Hvemig átti flóttafólkið
að komast úr landi? Það var ekki
hlaupið að þvi að fara yfir Andes-
fjöll til Argentinu og þeim mun
siður var Kyrrahafið árennilegt.
Og ekki var beint glæsilegt að
leggja út á eyðimörkina á norður-
landamærunum.
1 Chile þekktist engin flótta-
mannarómantik — engin Sound of
Music með edelweiss og tilheyr-
andi. 1 Santiago var flóttinn svo
vonlaus, að hann var nánast
óhugsandi. Eina vonin var að
komast inn i eitthvert erlendu
sendiráðanna — annað hvort með
þvi að laumast að baki varðanna,
sem stóöu gráir fyrir járnum úti
fyrir og vörnuðu öllum inngöngu,
eða með þvi að fela sig i farang-
ursgeymslu á sendiráðsbil og
treysta þvi, aö morðóðir spor-
hundar herforingjanna væru of
uppteknir af þvi aö miða rétt á
meöan bilnum var ekið inn um
hliðið svo þeir gæfu sér ekki tima
til þess aö leita dauðaleit i biln-
um.
Engar óyggjandi tölur liggja
fyrir um fjölda þeirra, sem kom-
ust undan á þ. hátt, en þeir hafa
áíeiðanlega vefið 7000. Rúmlega
700 þeirra leituðu hælis. i argen-
tiska sendiráðinu viö Plaza Italia,
sem er stórt og reisulegt hús girt
háum járnrimlum. Það eru
flóttamennirnir i þessu sendiráði,
sém Barbro Karabuda iýsir i leik-
riti sinu Ambassaden — Sendi-
ráðiö. 1 argentiska sendiráðinu
leituöu hvað flestir flóttamann-
anna hælis, en Barbro Karabuda
velur það einkum vegna þess, að
þar leitaði Fernando Gabeira
meðhöfundur hennar hælis.
Barbro bjó I Chile á Allendetim-
anum, og Fernando er brasiliu-
maður, sem hafði flúið til Chile
undan herstjórninni i heimalandi
sinu. Þegar herforingjar tóku
völdin I sinar hendur I Chile, varð
hann að flýja á nýjan leik.
1 sameiningu hafa þau Kara-
buda og Gabeira alla þá þekkingu
á raunverulegum atburðum i
sendiráöinu til þess aö leikrit
þeirra verði sannferðugt.
Rúmlega 700 manns, konur (
margar barnshafandi), karlmenn
og börn höföust við i fáeinum her
bergjum, þar sem sendiherrann
var vanur að halda kokkt.boð sin
Flestir herforingjarnir, sem nú
skipuöu mönnum sinum aö skjóta
miskunnarlaust alla þá, sem
reyndu að leita skjóls i sendiráð-
unum, höfðu nokkrum dögum áð-
ur veriö gestir i þessum sömu sal-
arkynnum. Flóttafólkið var
„fangið” f sendiráðinu, einangr-
að frá umheiminum og fullt ó-
vissu og ótta. Fæða var af skorn-
um skammti og öll læknishjálp ó-
hugsandi. Börn fæddust á mat-
borði sendiherrans. Ofan á þetta
bættist alger óvissa um, hvort
þeim yröi leyft að fara úr landi
eöa ekki.
Nokkrir flóttamenn fengu að
fara úr sendiráðinu. Hluti þeirra
fór með flugvél til Argentinu, þar
sem peroniska stjórnin með öll
segl fyllt hægri vindi tók heldur
illa á móti þeim. Nokkrir þessara
flóttamanna hafa látið llfið i
hryðjuverkum argentiskra
hægrisinna undanfarna mánuði.
í leikritinu Sendiráðið er ekki
fjallaö um þá stjórnmálalegu
ringulreið, sem flóttamanna-
straumurinn til sendiráðanna olli
utan landamæra Chile. Sendi-
ráð suður-ameriskra rikja áttu
aldiei I neinum vandræðum
með að opna dyr sendiráða sinna
fyrir flóttafólki þvi að
fyrir löngu er komin hefð á
það I álfunni að rikin taki við
pólitiskum flóttamönnum
hvert frá öðru. Hins vegar var
það öllu erfiðara fyrir sendiráö
annarra rikja. Þess vegna hafði
sú ákvörðun sænska sendiherr-
3.
Hermenn gráir fyrir járnum og
fórnarlömb þeirra á götum Santi-
ago nyrir vtæpum tveimur árum
34 VIKAN 25. TBL.