Vikan

Útgáva

Vikan - 26.06.1975, Síða 25

Vikan - 26.06.1975, Síða 25
ÍENND Heimsókn á Veðurstofu íslands Verkstæöi áhaldadeildar er á neöstu hæö veöurstofuhússins, og þar er gert viö veöurathugunartæki og þau prófuö. Þegar netaský eða net- þykkni er á himninum, er sankti Maria að breiða ullina sina. Ef netþykknið stendur yfir heila nótt eða lengur, er viss von á góðu veðri, en sjái menn það, að Maria láti i svip taka ullina saman, þvi hún á nógum á að skipa, eða með öðrum orðum, að netaskýin hverfi af himninum, þá er von veðrabrigða, og er best að taka ráð sin i tima, þvi María veit jafnlangt nefi sinu með veður sem annað. (Þjóðsögur Jóns Arnasonar.) Ekki er ofmælt, að fátt hafi haft meiri áhrif á lif mannkynsins og lifsafkomu um allan aldur en veöurfarið, enda er það svo, að veðurfarslýsingar má finna i elstu rituðum heimildum. Og sögu veðurfræðinnar má rekja allt til Meterologicu Aristó- telesar, en hann var uppi árin 384-322 fyrir Krist. I riti sinu fjallaði Aristóteles ekki einungis um það, sem nú er flokkað undir veðurfræði, heldur kom einnig inn á stjarnfræði. Þeofrastus læri- sveinn Aristótelesar hélt fram ákveðnum kenningum um vinda og veður, og margar kenninga hans eru áþekkar þeim, sem nú eru i heiðri hafðar. Fyrstu visindauppgötvanimar, sem höfðu veruleg áhrif á þróun veðurfræðinnar sem visinda- greinar, voru ekki gerðar fyrr en þeir Aristóteles og Þeofrastus höfðu hvilt i gröfum sinum i nær tvö þúsund ár. Arið 1607 fann Galileo Galilei upp hitamælinn, og rúmum þrjátiu árum siöar smiöaði Torricelli fyrstu loft- vogina. í kjölfar þessara upp- götvana hafa fylgt óteljandi upp- götvanir á sviöi veðurfræöi allt til þessa dags, og stórstigastar hafa framfarimar verið á þessari öld. Af þeim ber fyrst að nefna bætta fjarskiptatækni, en eins og gefur að skilja er ákaf- lega mikilvægt, að veðurskeyti berist veðurstofum sem hraðast, til þess aö spár geti oröiö áreiðanlegar. Þá hafði þaö einnig mikil áhrif á veðurfræði, þegar almennt farþegaflug hófst Ef heiðskirt er og himinn klár á helga Pálusmessu. Mun það verða mjög gott ár, markast það af þessu. eftir seinni heimsstyrjöldina, þvi að þá jukust háloftaathuganir mjög. Siöustu ár hafa svo gervi- tungl komiö til sögunnar, sem senda skýjamyndir til veðurstöfa á jörðu niöri, — farið er aö skoöa veðriö ofan frá, eins og Markús A Einarsson veðurfræðingur komst að orðivVeðurfræðin hefur einnig hagnýtt sér tölvutæknina, og nú er fariö að mata tölvur á veður- skeytum, sem þær vinna siðan veðurspár úr. Að visu er Veður- stofa Islands ekki búin slikri tölvutækni enn sem komiö er, en hún nýtur góðs af tölvuvinnslu erlendra veðurstofa, sem hún hefur samstarf við. Veðurathuganir á íslandi Islendingar hafa án efa fylgst náið með veðri og veðurútliti allt frá landnámstiö, enda bera islensk þjóðfræöi það glögglega með sér, en Arni Thorlacius i Stykkishólmi hóf fyrstur manna á tslandi að fylgjast með veðurfari af visindalegri nákvæmdni árið 1845. Ariö 1872 var danska veður- stofanstofnuðogári siöar tók hún við rekstri veðurathugunar- stöðvarinnar I Stykkishólmi, og á næstu árum setti hún á stofn veðurathugunarstöðvar viöar um landið. tslendingar tóku við stjórn veöurathugana hérlendis 1. janúar 1920, en þá var stofn- uö .veöurfræðideild löggildingar- stofunnar, sem dr. Þorkell Þor- kelsson veitti forstöðu, en hann varð jafnframt fyrsti veður- stofustjórinn, þegar Veðurstofa Islands var stofnuö með lögum árið 1926. Siöan hafa tveir aðrir veriö veöurstofu- stjórar, þau Teresia Guð- mundsson, sem var veðurstofu- stjóri á árunum 1946 — 1963, og Hlynur Sigtryggsson, sem verið hefur veðurstofustjóri siðan, Lengst af hefur Veðurstofa Islands orðiö að búa við það að starfa viðs vegar um Reykja- vlkurborg, en fyrir tæpum tveimur árum flutti stofnunin I nýja byggingu viö Bústaðaveg, þar sem fjarskipta- veðurspá-, veðurfars-, áhalda-, og jarðeðlisdeild hennar eru nú til húsa. Þar eru einnig bóka- og skjalasöfn veöurstofunnar varð- veitt, en auk þessarar starfsemi heyrir flugveðurstofan á Kefla- vikurflugvelli undir Veðurstofu Islands. Deildarstjóri flugveður- stofunnar er Borgþór H. Jónsson veðurfræðingur. Veðurstöðvar og veðurskip Alls starfa I kringum 120 veðurathugunarstöövar á vegum Veðurstofu Islands. Um það bil 40 þeirra gera athuganir og senda veöurskeyti fjórum til átta sinnum á sólarhring. Þá eru i kringum 40 svonefndar veður- farsstöðvar, sem gera athuganir þrisvar á dag og senda veður- stofunni mánaðarskýrslur, og loks eru fjörutiu úrkomu- mælingastöðvar. Auk þessara stöðva eru i kringum fjörutiu Islensk skip búin 26. TBL. VIKAN 25

x

Vikan

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.