Vikan - 06.11.1975, Blaðsíða 5

BANGLADESH

Þorpið var þarna hinum megin.
segir Nazrul Amin. Hann bendir
yfir hið mikla fljót Bramaputra.
En þar er ekkert nema vatn?
En fyrir flóðin var þarna þorpið
Noorzaha. Þar voru næstum
hundrað kofar og hús, og þar
bjuggu mörg hundruð manns. Og
umhverfis voru hrisgrjónaekrur.
Flóðunum er lokið —vatnsyfir-
borðið orðið „eðlilegt”. Brama-
putra er nú rólegri og breiðir ró-
lega úr sér rúmlega mila á
breidd. Enn lengra burtu en
Noorzaha var, hylur vatnið einnig
heilan bæ — Chilimari. Þar
£
HATTA- OG HANNYRÐAVERZLUNIN
Jenný
Skólivörlutllt 13» - Slmi 19746 - PólthiH 5« - R»ykj»vlk
bjuggu sjö til átta þúsund manns i
tólf hundruð húsum, áður en
Bramaputra byltist fram yfir bæ-
inn fyrir nokkrum árum.
1 fyrra braut áin sér einnig
nýjan farveg, braut i kringum
hálfan annan kilómetra af vestur-
bakkanum. Það kalla sérfræð-
ingarnir svörfun.
Um Bramaputra fellur fjórum
sinnum meira vatnsmagn á
monsúntimanum en um Missi-
sippi. f fyrrahaust var það enn
meira en venjulega. Svörfunar-
aflið var óskaplegt.
— Vatnshljóðið var hræðilegt,
• segir Nazrul. — Það var eins og
þrumur dag og nótt.
Þorpið hvarf, hrisgrjónaakr-
arnir lfka — og þeir munu aldrei
bera sitt barr, En langt úti i fljót-
inu má sjá sandeyrar gægjast upp
úr vatninu. Þær komu upp, þegar
akrarnir hérna megin fóru undir
vatn.
Nokkrar fjölskyldur hafa þegar
sest að þar og reyna að rækta þar
hrisgrjón. Þarna er teflt um lifið
— eina leiðin fyrir þetta fólk til að
komast lifs af er að freista þess að
brjóta sandeyrarnir til ræktunar.
Svona er ástandið alls staðar i
Bangladesh. Jarðnæðisleysi er
mikið og það vex stöðugt. Jarð-
næðisleysingjarnir reyna að
koma sér upp ekrum alls staðar
— einnig á litlum eyjum i Bangal-
flóa. Nýjar eyjar og sandrif koma
við og við upp úr hafinu vegna
gifurlegs framburðar ánna.
Æ fleiri verða að velja um það
að svelta i hel eða taka þá áhættu
að drukkna. Svo mikið er jarð-
næðisleysið orðið, að fjöldi bænda
hefur tryggt sér forkaupsrétt
að einum hektara lands með þvi
að festa kaup á sjó i Bengalflóa.
Þeir vona, að brátt komi að þvi,
að framburður ánna hafi fyllt upp
vatnasvæði þeirra og þar komi
upp þurrt og ræktanlegt land.
Annars staðar i landinu er ekk-
ert ræktanlegt land að fá. Það er
allt uppurið fyrir löngu....
Nazrul Amin plægir hrisakur-
inn, sem eftir flóðið er alveg á
bökkum Bramaputra. I bakkann
koma stöðugt ný skörð og akurinn
minnkar eins þótt engin flóð séu.
Bramaputra er djarftæk á lendur
manna.
Hann veit, að liklega er þetta i
siðasta sinn, sem ' hann ræktar
þennan akur. Eftir öllum sólar-
merkjum að dæma mun
Bramaputra heimta hann á næsta
flóðatimabili.
— Allah refsar okkur bengöl-
um, segir Nazrul þungbúinn. —
En ég veit ekki hvers vegna.
Hvers vegna? Nógu erfitt eigum
við fyrir.
Arnar og önnur náttúruöfl
heimta jörðina af mönnum. En þó
missa langtum fleiri jarðnæði af
manna völdum. Eins og hris-
grjónin valda spákaupmennsku
gerir jörðin það einnig.
Jörðin er grundvöllur alls lifs i
Bangladesh, þvi að 85 prósent
ibúanna lifa á landbúnaði. Þeir,
sem jörð eiga, geta venjulega séð
sér farborða. Þeir, sem enga jörð
eiga, eiga á hættu að sveltg i hel.
Barkat Ullah er einn þeirra.
Hann stendur utan við jarðnæðis-
skrifstofuna i Lalmanir Hat og
heldur á óhreinu skjali. Það á
hann að láta af hendi um leið og
siðasta landskikann sinn.
— Ég og fjölskylda min höfum
reynt að spara. Við reyndum að
borða éins litið og við gátum
komist af meö, segir hann og út-
skýrir, hvað þau lögðu á sig til að
reyna að halda jarðarskikanum.
En þó tókst þeim það ekki. Hefðu
þau ekki selt hann, hefðu þau orð-
ið hungrinu að bráð.
Barkat Ullah átti fyrir nokkr-
um árum 18 ekrur lands. Faðir
hans átti rúmar sjötiu ekrur, og
að honum látnum var þeim skipt
milli sona hans, en synir Barkats
Ullah munu enga jörð erfa.
Fjölskyldan hefur lengi verið
fátæk eins og flestar bændafjöl-
skyldur i Bangladesh, en enga
neyð leið hún fyrr en óáranin
skall yfir. Ókomin ár verða henni
sifelld barátta með sultinn við
dyrnar.
Eins og hundruð þúsunda ann-
arra bænda hefur Barkat Ullah
neyðst til þess að selja af jörð
A þessum hrisakri flæddi upp-
skeran — en menn reyna að
bjarga þvi scm bjargað verður.
sinni og veðsetja hana ekru eftir
ekru undanfarin ár. Fjölskyldan
varð að komast yfir hvern hjall-
ann á fætur öðrum. Jörðin var
hætt að brauðfæða fjölskylduna
þegar ekki voru nema tólf ekrur
eftir, en eigi að siður varð Barkat
Ullah að selja skika eftir skika á
ári hverju. Nú á hann ekkert land
lengur.
Hann er orðinn einn af jarð-
næðislausum landbúnaðarverka-
mönnunum, sem fjölgar með degi
hverjum og um leið eykst inn-
byrðis barátta þeirra um vinn-
una.
Hann hefur gert hið sama og
allir hinir. Hann seldi ódýrt og
keypti dýrt. Hann fékk mjög illa
borgað fyrir jörðina sina. Það
stafar af þvi, að i örvæntingu
sinni reyndu bændurnir hver um
annan þveran að selja jarðir
sinar. Jarðarverðið fór þvi niður
úr öllu valdi um leið og hris-
grjónaverðið hækkaði og hækk-
aði.
Lánadrottnar, verslunarmenn
og stórbændur sölsa stöðugt undir
sig meira land undan smábænd-
unum i Bangladesh. Fyrir nokkr-
um árum voru tiu prósent ibúa
Rangpurhéraðs jarðnæðislausir
verkamenn, en nú eru þeir i
kringum 40 prósent ibúanna. Og
margir þeirra, sem enn eiga
jarðarskika, geta ekki framfleytt
sér og fjölskyldu sinni af honum.
Þvi verða þeir stöðugt að selja
undan sér jörðina til þess að
komast af, og við það minnkar
jörðin ár frá ári.
Munur rikra og fátækra eykst
stöðugt i þessu samfélagi. Þeir,
sem stærri jarðir eiga, auðgast
vel á framleiðslunni, sem er um-
fram eigin þarfir fjölskyldunnar.
Bangladeshbóndinn hefur tæpast
ánægju af því lcngur, þótt upp-
skeran sé góð. Hundruðum sam-
an hafa bengalskir bændur neyðst
til þess að selja auðmönnum og
stórbændum jaröir sinar.
Fyrir umfram féð geta þeir keypt
sér enn meira jarðnæði. Það
kaupa þeir af smábændunum,
sem ekki hafa nóg fyrir sig að
leggja til næsta máls, og enga
peninga til að kaupa sáðkorn.
Aldrei hafa eigendaskipti á
jarðnæði orðið eins tið og i
Rangpurhéraði undanfarið ár.
Þar og i næsta héraði urðu jarð-
arsölur hátt á annað hundruð þús-
und á nokkrum mánuðum.
N.N. Islam Mia jarðaskrá-
setjari i Lalmanir Hat segir: —
Þetta er ekki skemmtileg vinna.
Bengalskur bóndi elskar jörðina
eins og sinn eiginn son. Ég hef séð
marga þeirra gráta, þegar þeir
koma með pappirana. Þeir geta
ekki hugsað sér að selja, nema
þeir eigi ekki um neitt annað að
velja.
Ekki hafa úrræðin verið mörg.
Meira en 100.000 bændur hafa séð
sig nauðbeygða...
Kiló af hrisgrjónum og ein taka
(i kringum 20 krónur íslenskar)
eru venjuleg daglaun land-
búnaðarverkamanns. Kiló af
hrisgrjónum er ekki einu sinni
nóg i eina máltið handa sex til sjö
manna fjölskyldu. Æ fleiri verða
að láta eina máltið á dag nægja.
— Það er hrein ráðgáta, hvern-
ig þetta fólk fer að þvi að lifa af,
segir vesturlenskur næringar-
efnafræðingur, sem starfar i
Dacca. — En nú er svo langt
gengið, að það getur það áreiðan-
lega ekki öllu lengur.
Atvinnulausir verkamenn eru
miklu fleiri en þau störf sem bjóð-
ast. Sennilega er Khairul Nandi
dæmigerður landbúnaðarverka-
maður, en hann kveðst sjaldnast
fá vinnu nema fjóra daga i viku.
— Þegar ég r til vinnu
snemma á morgnana, veit ég, að
ég og fjölskylda min fáum eitt-
hvað að borða þann daginn. En ég
veit ekkert um daginn á
morgun...
Þeim jarðnæðislausu er tilver-
an áþekk þvi að halda jafnvægi á
hnifsegg. Þeir hafa ekkert trygg-
inga- og atvinnuleysisbótakerfi
sér að bakhjarli. Spjari þeir sig
ekki sjálfir.eru þ vera
Og stöðugt fleiri eru i hættu.
4 VIKAN 45. TBL.
45. TBL. VIKAN 5