Vikan - 06.11.1975, Blaðsíða 34

ENDURREISNARTIMABILIÐ
Endurreisnartímabilið (1550—
1650) Franska orðið rcnaissance
scm notað er um þetta stíl-
tímabii og er alþjóðlegt, þýðir
endurfæðing. Hinn forngríski og
rómverski stlll með súlum, blóm-
sveigum, eðalsteinum og styttum
var endurvakinn. Skreytingin
var útfærð af hárnákvæmu og
einföldu samræmi. Húsgögn og
aðrir innanstokksmunir lutu regl-
um byggingarlistarinniar. Aðal-
einkennin er helst að sjá 1 göml-
um höllum. Á veggjum voru
BAROKKSTILLINN
Barokkstíllinn (1650—1740) Bar-
okkstíllinn byggir á sömu undir-
stöðuatriðum og endurreisnar-
stíllinn, en hér finnum við ekki
sömu rökvísi og jafnvægi né
heldur hin einföldu form, sem
einkenndu endurreisnartímabilið.
Barokk er hinn íburðarmikli
viðhafnarstlll. Húsgögnin urðu
stærri og fyrirferðameiri. Hin
bogna Akantusjurt var fyrirmynd
skreytilistarinnar, og ljós og
ROKOKOSTILLINN
Rokokóstíllinn (1740—1770)
Rósaflúrstíllinn, eins og hann
hefur verið nefndur á íslensku,
er stíll léttleikans. Nú urðu
C og S línurnar ráðandi og
beinum línum hafnað. Skreyt-
listin fékk að Iáni form frá móður
náttúru. Blóma og skeljaform
voru mikið notuð. Rocaill-skelin,
sem gcfurstílnum nafn, var notuð
án afláts til skreytingar. Stól-
arnir urðu léttari og þægilegri.
LOÐVÍKS 16. STÍLLINN
Loðvíks 16. stíllinn (1770—1800)
er ncfndur eftir Loðvík 16. frakk-
landskonungi og kom fram sem
andsvar við hinni yfirskreyttu
rokokó. Þegar Pompej var grafin
úr ösku 1748 fundust veggmáln-
ingar og innanhússkreytingar,
sem sköpuðu hinn nýja stíl, sem
varðveitti léttleika og þægindi
rokokóstílsins, en þó í strangari
formum.
lykillinn
í daglegu lífi rekumst við oft á nöfn og heiti hinna
fjölmörgu liststíla. Og jafn oft gremst okkur kannski
að geta ekki komið þeim fyrir á réttri öld. í list -
stefnum og stílum er hægt að lesa heimssöguna.
Orðið list þýddi upprunalega eitthvað, sem var hagan-
lega og vel gert. Listiðnaður stóð á háu stigi þegar
á miðöldum og fram eftir öldum, en iðnvæðingin átti
eftir að reynast harður keppinautur. Oft voru það
aðeins smámunir, sem aðskildu hina fjölmörgu list -
stíla, og snilli listiðnaðarmannanna átti sinn þátt í
hraðri útbreiðslu nýjunganna. Með stíllyklinum höfum
við rakið lauslega mikilvægustu liststíla síðustu fjögurra
alda.
KEISARASTÍLLINN
Keisarastíllinn(\?>06— 1840) er
eiginlega þurr og hugmynda-
snauð eftirlíking forngríska og
rómverska stílsins. Hann hlaut
líka viðurnefnið nýklassík. Hann
sló I gegn í keisaradæmi Napo-
lcons, sem hann líka dregur
nafn sitt af. I Skandinavíu náði
hann að þróast og breiðast hægt
út. Þar var«hinum,íburðarmiklu
GLUNDROÐASTEFNAN
Glundroðastefnan (1850—1870)
Áratugirnir, sem fylgdu 1 kjölfar
keisarastílsins, komu til með að
móta glundroðastílinn. Nú var
fólk búið að fá sig fullsatt af
klassískum skreytingum og
munstri, og tekin voru upp atriði
úr öllum gömlum liststílum.
Fram komu stílbrigði eins og t.d.
nýgotík, nýrokokó, og eftir heims-
JUGEND
Jugend (1870—1900) Jugend-
stíllinn, sem 1 Frakklandi nefndist
Art Nouveau, markar endalok
glundroðastílsins, og slðustu
hreinu formin týnast undir nýju
punti og prjáli. Allt átti nú að
vera mikið um sig, sterkt og um
leið þægilegt. Stóllinn fékk nú
stoppaða setu og bak og var
yfirdekktur með plussi og skreytt-
ur með snúrum og skúfum.
Myndir og smáhlutir yfirfylltu
NOTAGILDISSTEFNAN
Notagildistefnan (Funktionalis-
men 1900—1920) kom fram sem
alþjóðlegur stíll, og nú var það
formið, sem sat I fyrirrúmi. Nú
var snúið baki við hefðbundnum
stílformum og hinn nýi stíll
átti eftir að gjörbreyta almennum
smekk. Á Norðurlöndum fékk
stillinn þó sérnorrænt yfirbragð
og varð kannski örlitið yfirskreytt-
ur. Það var ekki fyrr en um 1920
scm húsgögn í anda notagildis-
34 VIKAN 45. TBL.