Vikan - 20.01.1977, Síða 3

Rætt við Hilmar Kristjánsson,
bóka á hverju ári og lifir á því góðu lífi.
rertingjar
lendingar
óþægilega mikið af svörtu þjón-
ustufólki hjá okkur í þessu húsi, því
lóðin var stór og góð og þurfti mikla
umhirðu. Svo var þetta einnig mjög
langt frá þeim skólum, sem krakk-
arnir voru í, þannig að ég þurfti
alltaf að aka þeim fram og tilbaka í
skólann. I þessu hverfi gengu engir
strætisvagnar, sem börnin gátu
farið í, svo að ég varð að vera
nokkurskonar einkabílstjóri fyrir
þau...
— Gengu alls engir strætisvagn-
ar um þetta hverfi?
— Nei... að vísu voru strætis-
vagnar þarna fyrir svertingja en við
gátum ekki notað þá.
- Nú?
— Nei. Það er svo margt sem
kemur til greina, og ég held að það
sé ógerlegt að útskýra það fyrir
íslendingum í stuttu máli. Það er
bara eitt af því sem ekki er gert,
þarna suðurfrá. Ég er líka hræddur
um, að slíkar útskýringar mundu
bara valda misskilningi hérna.
— — Er kynþáttahatrið svona mik-
ið þarna?
— Nei, það er ekkert kynþátta-
hatur, en það er bara einföld
staðreynd, sem mönnum verður
ekki ljós, fyrr en eftir töluverða
reynslu, en auðskilin, þegar maður
gerir sér ástæðurnar ljósar. Svert-
ingjarnir, þetta fólk, sem býr
þarna, er einfaldlega á svo lágu
þroska- og menningarstigi, að það
er ekki mögulegt að telja það í
okkar hópi. Þar hefir liturinn sjálfur
ekkert að segja. Mér væri alveg
sama, hvort fólkið væri grænt,
blátt eða rautt, það er ekki það
sem skiptir máli. Sannleikurinn er
einfaldlega sá, að þetta fólk er á
mikið lægra þroskastigi, og við
þekkjum það strax frá öðru, vegna
þess að það hefur sinn sérstaka
litarhátt. Ég segi þetta alls ekki í
neinni niðrandi merkingu, þvi
margt af þessu fólki getur verið
prýðisfólk að mörgu leyti. En það
hefur öðruvísi uppeldi og annan
þroska, sem ekki er hægt að breyta
á stuttum tima. Yfirleitt er það
barnalegra, ef svo mætti segja, og
hefur vanist því að haga sér
öðruvísi i samvistum við aðra
heldur en vestrænt — og hvítt —
fólk. Til að mynda hefur það litið að
segja fyrir svertingja, hvort hann
fer i strætisvagni eða gangandi.
Fari hann gangandi, þá tekur hann
lífinu með stökustu ró. Verði hann
þreyttur, þá leggst hann bara niður,
þar sem hann er kominn, og fær sér
blund. Það er því alls ekki óalgengt
að sjá svertingja liggjandi á gang-
stéttinni, steinsofandi í allri um-
ferðinni um miðjan dag, og ennþá
algengara er, að þeir setjist niður
flötum beinum, þar sem þeir eru
niður komnir.
Týndir nágrannar
— Nú, þið bjugguð i þessu húsi í
3 ár segirðu. Hvað skeði svo?
— Þá var ég orðinn þreyttur á að
vera þarna og keypti mér annað litið
hús í öðru hverfi. Þar erum við
nálægt skóla fyrir börnin. Þetta er
nýlegt hverfi, fullt af ungum krökk-
um og mikið líf og fjör. Húsið er lika
töluvert minna en hitt, og þannig
losnuðum við við að hafa þjónustu-
fólk í kring um okkur. Börnin eru
miklu ánægðari með að vera þarna,
og það sama má segja um okkur
hjónin lika. Á þessum þrem árum,
sem við vorum í hinu húsinu, sá ég
held ég ekki einn einasta af
nágrönnum minum. Þar hafði ég
líka mjög stóra lóð, svo að lengra
var auðvitað á milli húsa heldur en
þar sem við erum nú.
— Og nú losnið það alveg við
svertingjana?
— Já, það var nú einmitt aðal-
tilgangurinn.
— Eru þeir svona erfiðir í
umgengni, eða hvað?
— Nei, ekki beint. Þeir lifa bara
allt öðru lífi. Við, þetta hvita fólk,
höfum ýmsum skyldum að gegna og
kvöðum, sem við ferðum að fram-
fylgja. Við höfum t.d. kosningarétt,
sem að sjálfsögðu leggur okkur
vissar skyldur á herðar. Við borgum
okkar skatta o.s.frv., en svert-
ingjarnir losna alveg við allar slikar
áhyggjur, enda álit ég, að þeir lifi
miklu skemmtilegra lífi og óhyggju-
lausara. Þeir hugsa aðeins um
daginn í dag og hafa engar áhyggj-
ur af morgundeginum, öfugt við
okkur. Þeir mundu t.d. aldrei búa í
3 ár í sama hverfi án þess að þekkja
nokkurn þar. Eftir hálftíma mundu
þeir þekkja alla i nágrenninu. Nei,
það hefur oft hvarflað að mér, hvort
það séu ekki þeir, sem eru á réttri
leið, en við á rangri.
Svartir/Hvítir
— Hvernig er með kaupmismun-
inn á milli svertingja og hvítra?
— Hann er óneitanlega mikill,
peningalega séð, en fer alltaf
minnkandi. Þess ber lika að gæta,
að okkar lífsviðhorf útheimtir óneit-
anlega meiri peninga. Svertinginn
getur í sjálfu sér haft það alveg eins
gott og við — kannski betra á þeirra
vísu — því þeir eru að eðlisfari og
uppeldi mikið nægjusamari en við.
— Og hvaðan eru þessir svert-
ingjar komnir?
-- Það er varla hægt að gefa eitt
Hilmar Kristjánsson hefur fitnað
dálítið, en hann brosir ennþá á
íslensku.
svar við þessu. f Jóhannesarborg er
sennilega einna mest sambland
kynflokka. sem um getur. Hvitir
menn eru t.d. um 60% búar, sem nú
telja sig meðal innfæddra þarna,
því þarna hafa þeir svo lengi verið.
Þarna er mikið af englendingum, og
svo eru um 12% annarra hvítra,
sem hafa flutst þangað á síðari
árum, og þeir koma hreinlega
allstaðar að. Þar eru kínverjar,
indverjar og hver veit hvað. jafnvel
slangur af íslendingum. Kínverjarn-
ir eru flestir komnir, vegna þess að
menn voru hreinlega svo þreyttir á
svertingjunum. því þeir þóttu svo
lélegur vinnukraftur, einkanlega i
námunum, en kínverjar reyndust
aftur á móti mjög duglegir þar.
Svertingjarnir vilja halda sinum
einkennum og eru mjög stoltir af
þeim. Þeir vilja ekki sjá vestræna
menningu, eins og það er kallað.
Það eru t.d. 11 útvarpsstöðvar i
Suður-Afríku. sem senda út efni.
sem einungis er ætlað svertingjum.
3. TBL. VIKAN3