Vikan - 11.01.1979, Blaðsíða 34

HVERNIG A AÐ
SVARA SPURN-
INGUM BARNA?
Börn á aldrinum 3-6 ára fást við öll
hugsanleg vandamál, bæði í tali og í
huganum. Eins og gefur að skilja vekja
spurningar sem snerta manninn mestan
áhuga. Hvernig á að svara spurningum
barnanna fer að sjálfsögðu eftir því hvernig
við sjálf hugsum og hvað okkur sjálfum
finnst um lífið og tilveruna. En það er
óhætt að segja að hreinskilni og einlægni
skipta miklu máli þegar börnum er svarað.
Hversu miklu á að svara barni, er háð því
hve gamalt barnið er og hvernig spurningin
er borin fram.
34 ára böm em þekkt fyrir að þreyta þá
sem þau umgangast með ótal spurningum á
hverjum degi. Mörgum foreldrum finnst að
þau hafi svarað sömu spurningunni tíu
sinnum, og ennþá spyr barnið.
Spurningar þriggja ára gamallá barna
snúast yfirleitt um að fá að vita hvað
hlutirnir heita, en líka — og það er nokkuð
sem margir gleyma — að fá að vita í hvaða
röð orðin koma og hvernig þau eru
málfræðilega rétt. Við notum nefnilega
mismunandi orð í hvert skipti sem við
svörum barninu og þá verður barnið að
spyrja aftur og aftur til þess að geta lært og
skilið nýju orðin.
6 ára börn vilja vita miklu meira og eru
miklu gagnrýnari er yngri börn. Börn á
þessum aldri vilja fá nákvæm og almenni-
leg svör. En það þarf ekki alltaf að vera
eina og besta ráðið að svara börnum á
þessum aldri. Maður getur sjálfur spurt
barnið. Hvað finnst þér, — hvað heldur
þú? Þannig getur maður örvað barnið til að
hugsa sjáft eða hugsanlega fengið það til að
leita upplýsinga annars staðar frá. Þetta á
sérstaklega við um börn sem eru 5-6 ára og
eldri. Það á ekki að venja þau við að vera
hlutlausir, óvirkir þátttakendur sem bara
taka á móti því sem að þeim er rétt, þegar
hægt er að fá þau sjálf til að hugsa.
í flestum tilfellum vill barnið ekki fá að
vita alltof mikið í einu. Það vill fá nákvæmt
svar við því sem það spurði um og því næst
getur það sjálft hugsað meira og spurt
næstu spurningar. Að fylla barnið með
öllum mögulegum upplýsingum sem
kannski koma málinu ekkert við, getur
bara þreytt barnið og gert það órólegt.
Margir foreldrar hafa algjörlega eyðilagt
eðlilega löngun barnsins til að hlusta vegna
þess, að þeir töluðu sjálfir of mikið. Barnið
sem ekki skilur öll orð og hvorki kann né
veit það sem það spyr um verður hreinlega
dauðþreytt á of miklu tali, nema það sé út
frá forsendum barnsins sjálfs. í staðinn
heldur það áfram að spyrja og spyrja.
Spurningar barna um kynferði og
kynferðismál
Flestir foreldrar vita að börn þeirra veita
þvi athygli að þau eru sköpuð á
mismunandi hátt og hafa sérstakan áhuga á
ýmsu í því sambandi. Flestir foreldrar vita
kallast „kynferðisleikur”. Flest börn hafa
þó fitlað við sig og farið í allskyns
„kynferðisleiki” við önnur börn. Þau gera
það bara í laumi. Sum börn hafa fengið
mikla sektarkennd þegar þau hafa sýnt
kynferði sínu áhuga, því búið var að
innræta þeim svo rækilega að það væri
t.d. að börn fitla við kynfærin á sér. Margir
láta sem þeir sjái ekki slíka hegðan og sumir
verða vondir og hóta börnunum hegningu
ef atburðurinn endurtekur sig. Tímarnir
hafa hinsvegar breyst lítillega og ef litið er á
heildina þá munu foreldrar í dag sennilega
vera heldur frjálslegri og afslappaðri út af
spurningum og athæfi barna varðandi kyn-
ferði og kynferðismál. En það er ekki langt
síðan að fólki var hreinlega bannað að hafa
áhuga á því að fólk er skapað á mismun-
andi hátt. Fæstir af þeim sem núna eru um
og yfir þrítugt hafa t.d. séð foreldra sína
nakta. Á mörgum heimilum var (og er enn
á sumum) börnum stranglega bannað að
fitla við kynfæri sin og taka sér nokkuð
fyrir hendur ásamt öðrum börnum sem gat
eitthvað ljótt og syndugt. Margir bera þess
enn merki fullorðnir að þeim var hegnt
fyrir að sýna kynferði sínu eðlilegan áhuga,
vegna þess að foreldrar þeirra höfðu
fordóma og hömlur sem þeir höfðu aftur
fengið í arf frá foreldrum sínum í
barnæsku.
Eðlileg forvitni
Þegar við 3ja ára aldur byrja börn að
hafa áhuga á því hvaðan þau koma. Barnið
spyr kannski „hvaðan koma börnin?” Og
næsta spurning getur verið „hvar er barnið
í maganum?” Seinna koma spurningar um
„hvernig komst barnið inn í magann á
mömmu?” Það eru til margar ágætar
hleypidómalausar erlendar bækur um þessa
34 Vikan 2. tbl.