Vikan - 25.01.1979, Blaðsíða 10
M stríðsárunum sigldi ungur maður til Ameríku þeirra erinda að
læra tannlækningar. En margt fer öðruvísi en ætlað er. Maðurinn
varð aldrei tannlæknir og fór þess 1 stað að hugsa um
blaðamennsku. í 6 ár dvaldi hann í háborg glæpanna, Chicago, og
mátti engu muna að hann yrði heimsfrægur blaðamaður. En
römm er sú taug — og ungi maðurinn sneri aftur heim til íslands.
Þar stofnsetti hann sitt eigið vikublað sem hann nú hefur haldið
gangandi í 30 ár. Hann hefur ekki verið með fólk í vinnu heldur
gert allt sjálfur. Ritstjórnin hefur verið í næsta herbergi við svefn-
herbergið og fréttirnar hefur hann fengið úr því andrúmslofti sem
hann lifir í. Maðurinn sem um ræðir er Agnar Bogason ritstjóri
Mánudagsblaðsins. Hér segir hann frá ýmsu sem á daga hans
hefur drifið.
Ætlaði að verða tannlæknir
— Ég fór til Bandaríkjanna 1940 þeirra
erinda að læra tannlækningar og var í allt 6
ár úti, fyrst 2 ár í Dallas og Houston og
síðan 4 ár í Chicago. Ég byrjaði að nema
tannlækningarnar en þótti það svo
viðburðasnautt að ég skutlaði mér fljótlega
yfir í annað og fór að lesa pólitísk fræði
með sérstöku tilliti til blaðamennsku. Þar
með var ég kominn á sporið og hef verið í
blaðamennsku síðan.
— Chicago er dásamlegasta borg í heimi.
Einn kennarinn minn komst þannig að orði
að Chicago væri einstæð borg vegna þess
að hún væri „completely corrupt”
(algjörlega spillt). En þetta voru dásamlegir
tímar, þó svo að stríðið væri í algleymingi
og maður væri alltaf peningalaus — maður
hafði ekki áhyggjur af slíkum hlutum á
Chicago-árunum. Peninga fékk maður að
heiman, að mig minnir 80-90 dollara á
mánuði, og það var látið duga. Að vísu
þurfti maður að veðsetja ritvélina sína og
úrið þegar tók að líða á mánuðinn en fyrstu
tvær vikur hvers mánaðar lifði maður hátt.
Þá var peningasendingin nýkomin frá fjár-
haldsmanninum sem var enginn annar en
sendiherra íslands í Washington, Thor
Thors. Hann hafði gert mig að skjól-
stæðingi sínum vegna þess að pabbi hafði
kennt honum og kunningsskapur þeirra
haldist. En hann varð afskaplega uppgefinn
á mér. Maður var eitthvað svo kærulaus á
þessum árum. Þrátt fyrir það lauk ég prófi
frá Chicago-háskóla, náði bachelorgráðu og
bjó mig undir að taka meira með því að
skrifa það sem þeir kalla „thesis” (ritgerð)
um stöðu Indlands sem nýlendu. Þá var
það að Stafford Cripps þurrkaði Indland út
sem nýlendu, svokallaða „Cripps
Proposals”, og þar með var ritgerðin mín
farin til fjandans. Ég hafði engan áhuga á
henni lengur og því síður kennarar mínir,
því þetta var búið mál.
— Ég hefði getað fengið starf þarna í
Bandaríkjunum að loknu námi á ekki
minna virtu blaði en TIME. Það átti að
taka mig til reynslu í hálfan mánuð í það
sem nefnt er „editorial research”, en það
eru blaðamenn sem vinna að því að kanna
bakgrunn þeirra mála sem fjalla á um og
búa upplýsingar í hendur blaðamanninum
sem endanlega skrifar um málið. Þeir sem
byrja í slíkum störfum vinna sig yfirleitt
upp í það að verða alvörublaðamenn. En
þá kom babb i bátinn. Þetta voru stríðs-
tímar og eins og aðrir erlendir námsmenn
hafði ég ekki farið í bandaríska herinn en í
stað þess skrifað undir skjal þar sem ég
afsalaði mér möguleikanum á því að geta
gerst bandarískur ríkisborgari seinna. Þetta
voru skiptin sem boðið var upp á. Og það
var náttúrlega ótækt að TIME færi að taka
mann í vinnu sem ekki væri bandariskur
borgari. Þar fór það glæsta tækifæri. En
skýringin á þessu tilboði er e.t.v. öðrum
þræði sú að á þessum tíma voru flestir
menn á mínum aldri í hernum, eða þá að
sleppa úr honum, þannig að mannval var
ekki eins mikið og seinna varð. Þeir sem
fyrir voru höfðu yfirleitt enga reynslu í
blaðamennsku og litla hafði ég.
Þó svo færi að ég skrifaði aldrei fyrir
TIME þá var ég þó um tíma hjá Chicago
Sun, sem nú heitir Chicago Sun Times og
var þá aðallega í minniháttar lögreglu-
fréttum. Og svo má ekki gleyma þvi að
meðan að ég var í skólanum skrifaði ég
mikið í skólablaðið og tók viðtöl við
einhver reiðinnar ósköp af leikurum sem
voru að fara frá Kaliforníu til New York og
höfðu viðdvöl í Chicago. Þetta voru allt
frægir leikarar, stjörnur síns tíma: Pat