Vikan - 15.02.1979, Blaðsíða 26

HÖFUM VIÐ
UFAD ÁDUR?
í síðasta þætti mínum rifjaði ég það upp
hvernig læknirinn, dr. Elisabeth Ktibler-
Ross, hefði talið sig sannfærast gjörsamlega
um líf að þessu loknu með því að yfirheyra
um 150 manns, sem orðið höfðu fyrir þeim
undrum að vera af læknum talin látin, en
sneru engu að síður aftur til lífsins og gátu
greint frá því, að annað líf tæki við af
þessu, og höfðu þannig losnað við óttann
við dauðann fyrir fullt og allt. Þá greindi ég
frá sálrænni konu, sem tilheyrir þeim hópi
ófreskra, sem ferðast geta inná önnur
tilverusvið að vild sinni.
Eins og ykkur, góðir lesendur, er
kunnugt, þá hafa verið skrifaðar bækur um
það, hvort líf sé að þessu loknu, i þúsunda-
tali, og hafa íslendingar ekki látið sitt eftir
liggja í þeim efnum. Hitt er aftur á móti
sjaldnar rætt, hvort við höfum lifað áður
en við fæddumst í þennan heim. Ég ætla
nú lítillega að gera þetta að umtalsefni í
dag. Og við skulum byrja á grunni sem ekki
verður um deilt.
Við erum hér á jörðinni, og göngum
gegnum ýmiss konar reynslu ásamt
milljónum annarra. Við fæðumst í þessi
skilyrði hjá einhverri þjóð og í sérstaka fjöl-
skyldu. Og að því er við best getum séð,
ráðum við engu um það.
Við skulum þá fyrst líta á hina sorglegu
hlið lífsins, því hún vekur hugsandi manni
miklu fleiri efasemdir og vandamál en
bjartari hliðin.
Við vitum öll að börn fæðast í heiminn
við hin ólíkustu skilyrði. Sum hafa
heilbrigða og hrausta líkama, eru vel gefin,
dugleg, áhugasöm og fjörug, og geta jafnvel
með auknum þroska orðið merkilegir
hugsuðir. Öðrum eru blinda, heyrnarleysi,
sjúkdómar og greindarleysi frá upphafi
fjötur um fót. Sum fæðast í umhverfi sem
býður þeim ást og öryggi, hvatningu,
menningu og áhuga á fögrum hlutum,
annarra býður spilling og ljótleikur, þeim er
að engu sinnt, eða þau jafnvel beitt hrotta-
legri grimmd af sjálfum foreldrum þeirra.
Sumra bíða tækifærin við dyrnar til þess að
bjóða þau velkomin, hjá öðrum ganga
tækifærin framhjá, éða knýja of seint að
dyrum.
Er þetta allt saman hreinni tilviljun
undirorpið? Eða hefur Guð lagt á ráðin um
þetta? Sé hvorugt hægt að fallst á, hvaða
skýringar eigum við þá að gripa til, sem
hefur í sér fólgna sæmilega vissu þess, að
endanlega ríki réttlæti í tilverunni?
Sé Guð góður, réttlátur og kærleiksríkur,
þá blasir mikið vandamál við þeim sem
trúir því, að sérhver sál sem fæðist i
heiminn sé ný sköpun Guðs. Það er ekki
minnsta vafa undirorpið, að þær kringum-
stæður sem sumar sálir fæðast i, útiloka
rétta þroskamöguleika í þessu lífi. í sumum
tilfellum er likaminn vesæll bústaður. Og
hvað um hálfvitann og aðra andlega
vanskapaða vesalinga? í öðrum tilfellum
hlýtur umhverfi þar sem ríkir ótti, grimmd
og ruddaskapur að hafa eyðileggjandi áhrif,
UNDARLEG ATVIK XVI
ÆVAR R. KVARAN
áður en persónuleiki barnsins fær veitt
nokkurt viðnám. Getur trúaður maður
ímyndað sér að Guð geti aðhafst eitthvað,
sem hver einasta sæmilega gerð manneskja
myndi gera allt í sínu valdi til að hindra?
Ef við hins vegar höfnum því, að sérhver
sál sé ný sköpun Guðs, þurfum við ekki að
gera ráð fyrir, að tilviljun eða óheppni sé
skýringin á hinum feiknalega ójöfnuði við
fæðingu. Við getum litið á málið frá sjónar-
miði lögmálsins um orsök og afleiðingu og
sagt, að allur þessi ójöfnuður í aðstæðum
við fæðingu og bernsku sé afleiðing fyrri
orsaka. En þareð þær orsakir eru engan
veginn augljósar í þessu lífi, þá leiðir þetta
eðlilega af sér, að gera verður ráð fyrir fyrri
tilveru sálarinnar. Þá er hægt að segja, að
við séum afkvæmi og afleiðing fortíðar
okkar, að núverandi aðstæður stafi af
öflum, sem vakin hafi verið í fyrri tilveru.
Eða að maðurinn sé í raun og sannleika
sinnar eigin gæfu smiður.
Það er reyndar furðulegt, að við hér á
Vesturlöndum föllumst skilyrðislaust á
lögmál orsaka og afleiðinga á sviðum
vísinda, en virðumst treg til þess að viður-
kenna áhrif þeirra á öðrum mikilvægum
sviðum. Og þó er þetta snar þáttur i siða-
lögmáli allra hinna miklu trúarbragða:
„Eins og maðurinn sáir, svo mun hann og
upp skera.”
Hér er engan veginn um endurgjald eða
refsingu að ræða. heldur einungis
óhjákvæmilega afleiðingu, sem jafnt á við
um illt og gott.
Hvergi er þetta betur sýnt né greinilegar
en í bók sálfræðingsins dr. Gina
Cerminara, sem gerði bók úr þeim þáttum
dásvefns-fyrirlestra Edgars Cayces, sem
fjalla um lögmál orsaka og afleiðinga á
mannlífið. Bókin hlaut á ensku nafnið
Many Mansons, en í íslenskri þýðingu
minni Svo sem maðurinn sáir. í þessari
fróðlegu bók er hvers konar mótlæti fólks
rakið til ýmissa verka í fyrri lífum. Sýnir
hún glögglega sannleik máltækisins „Hver
er sinnar gæfu smiður.”
Þá er enn eitt sem styður líkurnar til
þess, að sál mannsins hafi átt sér tilveru
áður en hún fæðist í þennan heim. En það er
hinn feiknamikli mismunur andlegra
afreka, sem alls staðar blasa við okkur. Það
er hyldýpisgjá milli kosta og hæfileika
bestu manna sem við þekkjum og hinna
verstu, milli helga mannsins og vitringsins
annars vegar og hins úrkynjaða úrhraks á
hinn bóginn. Þetta bil er svo gifurlegt, að
margir lita svo á, að ekki sé hægt að
útskýra það, að slikur seinþroski eða slíkar
framfarir geti átt sér stað á venjulegu sjötíu
ára æviskeiði. Það má jafnvel líkja slíku við
mismuninn á frumstæðum og þroskuðum
lífsformum, eins og þau birtast okkur í
náttúrunni. Þetta virðist fremur benda til
ólíkra andlegra þróunarskeiða, sem hafi átt
sér langan aldur.
En nú skulum við líta á þetta frá enn
öðrum sjónarhól.
Ég geri ráð fyrir að flest ykkar hafi
einhvern tíma orðið vör við það með hve
undarlega misjöfnum hætti fólk verkar á
mann, þegar maður kynnist því eða bara
sér það í fyrsta sinn. í flestum tilfellum eru
þessi áhrif ekki sérlega sterk, hvorki í
jákvæða átt né neikvæða. En svo einn
góðan veðurdag sér maður eða kynnist allt
í einu persónu, sem verkar afarsterkt á
mann, ýmist aðlaðandi eða fráhrindandi.
Edgar Cayce sagði að slíkt stafaði af því,
að viðkomandi persóna hafi haft einhver
samskipti við viðkomandi í fyrra lifí, annað
hvort til góðs eða ills. Með öðrum orðum,
þá skapast oft mjög áberandi vinátta eða
andúð í samskiptum okkar og virðist ekki
26 Vlkan 7. tbl.