Vikan - 22.03.1979, Blaðsíða 20

BÖRIM SEM STAMA
Málþroski og málskilningur barna eykst
mjög mikiö á aldrinum 2-5 ára. Á þessum
aldri getur komið tími eða löng tímabil, þar
sem tal barnsins einkennist af endur-
tekningu á bókstöfum og minnir á stam
eldri barna. Þessi tegund stams hjá yngri
börnum er yfirleitt saklaus og nefnist
lífeðlisfræðilegt stam eða frumstam. í 4 af
hverjum 5 tilvikum hverfur þetta stam af
sjálfu sér, stundum eftir stuttan tíma,
stundum eftir nokkur ár. Þetta stam getur
komið fyrir hjá öllum börnum úr öllum
fjölskyldum og það hefur verið þekkt og
skrifað um það í þúsundir ára. Börn sem
verða fyrir þessu stami eru ekki öðruvísi en
önnur börn að talinu undanteknu. Það er
rangt að halda að þau séu kvíðnari og
taugaveiklaðri en önnur börn — en þau
geta átt á hættu að verða það, segir Sonja
Hurtwitz, sem hefur lengi fengist við börn
sem stama. Eftirfarandi grein byggir á
reynslu hennar.
lika vitað að mörg börn sem stama hafa
einnig aðra talgalla. Þau geta verið seinni til
máls og það geta verið sérstök hljóð sem
þau eiga erfitt með að læra. Þó eru til börn
sem stama en hafa verið sérstaklega fljót til
máls.
Stam getur komið fyrir í öllum
fjölskyldum, en það þarf ekki að undra
neinn, að barn sem bæði stamar og býr við
erfið lífskjör á það frekar á hættu að stamið
haldi áfram en barn sem býr við góðar
aðstæður. Af þessu má hins vegar ekki
draga þá ályktun að barn stami af því að
það séu vandamál heima fyrir — ef svo
væri myndu sennilega miklu fleiri börn
stama en raun ber vitni.
Það má ekki gagnrýna barnið
Byrjun á stami hjá litlum börnum kemur
oft fram í því að þau endurtaka smáorð eða
Drengir stama meira en stúlkur
Það er ekki vitað af hverju sum börn
stama en önnur ekki, en drengir eiga oftar
við stam að etja en stúlkur. Það er vitað að
stam kemur oftar fyrir í fjölskyldum barna
sem stama en þeirra sem ekki stama. Það er
bókstafi inni í setningu, t.d. má ég fá kö-kö-
köku. í slíkum tilvikum hættir barnið
sjaldan við að tala og hugsar ekkert sér-
staklega út í það hvort það stamar eða ekki.
Það er ekki fyrr en einhver vekur athygli
barnsins á því að eitthvað sé athugavert, að
barnið getur skynjað tal sitt sem vandamál.
Það er þess vegna mjög mikilvægt að
foreldrar og aðrir sem umgangast barnið
leiðrétti það hvorki né gagnrýni. Gagnrýni
getur valdið því að barnið fer að telja sig
minnimáttar og getur orðið næmt fyrir
stríðni annarra barna. Barn sem fær
stuðning og hvatningu að heiman og frá
umhverfinu og sem veit að það gerir ekkert
til að stama öðru hvoru, stendur frekar af
sér miskunnarlausa stríðni annarra.
Ráðleggingar til foreldra
1. Látið barnið ekki finna fyrir þvi,
að þið hafið áhyggjur af því hvernig
það talar.
2. Segið ekki við barnið í nærveru ann-
arra að það stami. Barnið getur þá
fengið þá tilfinningu að tal þess sé
óeðlilegt. Lítið svo á að barnið tali
eðlilega, en eigi í tímabundnum
erfiðleikum.
3. Horfið á barnið á meðan það talar og
gefið í skyn með svip ykkar að þið hafið
áhuga á því sem barnið er að segja og
að ykkur finnist gaman að tala við
það.
4. Reynið ekki að gefa barninu
ráðleggingar, t.d. að draga djúpt
andann, hugsa áður en það talar
o.s.frv. — það er of mikið álag fyrir
barnið og gerir hlutina bara oft verri.
5. Reynið sjálf að sýna gott fordæmi
með tali ykkar — talið skýrt og
rólega.
6. Reynið ekki að þvinga barnið til að tala
þegar aðrir eru viðstaddir, látið það
sjálft um að tala.
7. Spyrjið ekki spurninga sem krefjast
langra svara. Spyrjið spurninga sem