Vikan - 05.04.1979, Blaðsíða 20

Af hverju
eignast fólk
börn?
Fólk eignast börn. Fólk á að eiga börn.
Það eru eins konar óskráð lög í samfélaginu
um að fólk sem er gift eða í sambúð eigi að
eiga börn. Hjón eiga helst að eiga fleiri en
eitt barn, tvö eða þrjú þykja yfirleitt hæfa
vel. Af hverju þykir þetta svona sjálfsagt?
Að því undanteknu, að flestir hafa gaman
af börnum og vilja ef til vill eignast barn
með þeim sem þeim þykir vænt um, skipta
líka önnur atriði máli í þessu sambandi.
T.d. viss hégómagirnd og stolt yfir að geta
eignast eigið afkvæmi, krafa samfélagsins
um að fólk eigi að eignast börn, krafa fjöl-
skyldunnar um að nafn ættarinnar eigi að
lifa áfram o.s.frv. En oft hugsar fólk ekki
mikið út í það af hverju það á börn. Börnin
koma bara. Það er kannski meðal annars
vegna þess, að mörg börn koma ennþá
óvelkomin í heiminn, þrátt fyrir auknar
getnaðarvarnir. Fæðingum barna hefur
hinsvegar fækkað á síðastliðnum árum og
sýnir það m.a., að sá fjöldi barna sem fólk
eignast, breytist með efnahagslegri og
félagslegri þróun samfélagsins.
Afstaða og væntingar til þess að
eignast barn
Afstaða foreldra til nýfædds barns
skiptir miklu máli fyrir velferð barnsins.
Tilfinningar foreldra gagnvart barni verða
hinsvegar til löngu áður en barnið fæðist.
Foreldrar geta verið mjög hamingjusamir
yfir því að eignast barn, eða þeir geta verið
vonsviknir yfir því og þeir geta líka verið
beint mótfallnir því.
Það er ekki fjarri lagi að halda því fram,
að við búum okkur undir foreldrahlut-
verkið þegar við fæðumst sjálf. Það er í
fjölskyldunni sem barnið lærir að tengjast
öðrum tilfinningalegum böndum, það er í
fjölskyldunni sem barnið lærir að láta í
ljósi tilfinningar og hvernig það leysir úr
árekstrum. Einnig verða skoðanir og
afstaða barnsins til umheimsins, sjálfsmynd
þess og skynjun á kynhlutverki til í
fjölskyldunni. Öll þessi atriði móta einstakl-
inginn og hann ber þau með sér ævilangt
og þau móta allt það sem kallað er uppeldi.
Barnæska og reynsla foreldra úr bernsku
mótar því það hvernig foreldrar þeir verða.
Afstaða og væntingar foreldra eru mjög
háðar því, hvað fólk á mörg börn og hvert
kyn barnanna er. Langflestir hafa mestar
væntingar til fyrsta barns, og þeim mun
fleiri börn sem fólk eignast, þeim mun
óskýrari verða væntingarnar. Afstaða og
væntingar til barns geta verið mjög
mismunandi hjá móður og föður og sá
mismunur í afstöðu hefur áhrif á barnið
alveg frá fæðingu.
Ytri aðstæður hafa einnig áhrif á afstöðu
foreldra til barns. Breytingar á húsnæðis-
aðstæðum, fjárhag og vinnu, geta leitt til
þess, að afstaða til barnsins breytist annað-
hvort í jákvæða eða neikvæða átt.
Að fæðast óskabarn
Með þeim getnaðarvörnum sem eru til í
dag, ættu öll börn að geta fæðst sem óska-
börn. Það skiptir miklu máli fyrir líf og
þroska barnsins hvort það er velkomið í
heiminn eða ekki. Mörg börn fæðast enn
vegna „slysa” eða af því að fólk tók
„sjensinn”.
Hugtakið óskabarn er hins vegar ekki
svo auðvelt viðureignar. Rannsóknir hafa
nefnilega leitt í ljós, að afstaða foreldra
gagnvart barni getur breyst á meðgöngu-
timanum. Þannig getur afstaða orðið
jákvæð og barnið fæðst sem óskabarn,
enda þótt þungunar hafi ekki verið æskt i
fyrstu. Einnig hefur komið i ljós, að ógiftar
konur sem hafa orðið örvinglaðar, þegar
þær fengu að vita, að þær væru með barni,
hafa breytt um afstöðu ef þær hafa hafið
sambúð á meðgöngutímanum. Þar með
hafa þær oft fengið betri félagslega aðstöðu
og ekki þurft að bera ábyrgðina einar.
Það er ekki óalgengt, að fólk sem býr í
óhamingjusömu hjónabandi, haldi, að
XO Vlkan 14. tbl.