Vikan - 10.05.1979, Blaðsíða 4

o
Menn þurfa að fara að gera það
upp við sig,
hvort skólinn á
að vera
dagvistunar-
heimili eða
kennslustofnun
Sumum fannst hann frábær kennari, jafnvel
skemmtilegur. Aðrir voru hræddir við hann, og hann átti
það til að koma tárunum út á blíðlyndum stúlkum í
tímum. En í umræðum um hann var enginn hlutlaus. Ekki
frekar en hann sjálfur. Þannig minnist blaðamaður
Vikunnar Guðna Guðmundssonar sem kennara við
Menntaskólann í Reykjavík.
Nú, mörgum árum síðar, hittir blaðamaður hann sem
rektor hins sama skóla. Skoðanir hans hafa kannski að
ýmsu leyti breyst. En þær eru jafn fastmótaðar og áður.
Hann hefur aldrei brostið kjark til að standa við þær.
Tækifærissinni er hann ekki.
Og við ræðum saman um þær miklu umbyltingar, sem
gerst hafa í skólamálum á síðari árum og eru enn að
gerast. Mál, sem enginn getur látið sér óviðkomandi, því
skólinn verður sífellt snarari þáttur í lífi okkar. Það er
skólinn, sem ákvarðar framtíð okkar flestra og sker úr
um það á hvaða þrepi þjóðf élagsins við eyðum ævinni.
Texti:
Jóhanna Þráinsdóttir
Ljósm:
Jim Smart
— Ég byrjaði að kenna við Menntaskól-
ann í Reykjavík árið 1951, þá nýkominn
heim frá lokaprófi við Edinborgarháskóla.
Ég stundaði þar nám í 4 ár og eitt í París.
— Þá voru mikil viðbrigði fyrir íslenskan
námsmann að fara til náms erlendis. Ég
lauk stúdentsprófi frá Menntaskólanum á
Akureyri, og á námsárum minum þar datt
okkur ekki einu sinni í hug að fara til
Reykjavíkur í páska- eða jólafríi, hvað þá
til útlanda eins og nú tíðkast. Þetta var því í
fyrsta sinn, sem ég kom út fyrir landstein-
ana, og ég var ósköp mikill heimalningur.
— íslenskir stúdentar voru í þá daga lítt
talandi á erlendar tungur. Tungu-
málakennslan fór ekki fram í neinu
samræðuformi, heldur lærði maður
framburð af lestri. Hins vegar vorum við
vel í stakk búnir hvað orðaforða og mál-
fræði snertir. Eftir að hafa þjálfað eyrað í
nokkrar vikur, stóð heldur ekkert i okkur
að tala. Orðaforðinn olli þvi, að við áttum
aldrei í erfiðleikum með að fylgjast með
fyrirlestrum, og enska stafsetningin, sem
annars er það vitlausasta, sem til er, var
heldur ekkert vandamál. Við höfðum lært
orðið af bókinni.
— Nú er stafsetning heilmikið vandamál
fyrir nemendur, jafnt í erlendum málum
sem íslensku. Þeir læra allt eftir eyranu og
vita varla, hvað íslensk málfræði er. Ég
held, að fáir skilji þessa aðferð nema sú
nýja tegund íslenskukennara, sem búin er
að gefast upp á að koma þessu til skila til
nemenda. Þetta kemur lika niður á
erlendum málum, og að kenna tungumál
alfarið, án þess að gera sér grein fyrir að
málið er orðin og uppbygging þeirra, er
alveg fráleitt.
— Það er kannski hægt að kenna fólki
nægilega mikið til að versla í Marks og
Spencer og panta á veitingahúsum með
þessari aðferð, en hún dugir ekki þeim, sem
hyggja á framhaldsnám erlendis. Og það er
einmitt ein meginástæðan fyrir tungu-
málakennslu í menntaskólum. Talmálið
verður engum tamt nema við dvöl í landinu
sjálfu. Þess vegna finnst mér ósköp
fáránlegt að eyða öllum þessum óskapa
tíma i framburð og það, sem kallað er
tjáning. Það verður aldrei neitt vit í
tjáningu, ef orðin skortir, og það mikil-
vægasta er, að fólk sé ekki bundið við orða-
bækur allt sitt líf.
4 Vikan 19. tbl.