Vikan - 24.05.1979, Blaðsíða 21

maður, Páll Hersteinsson að nafni, er að
hefja rannsóknir á tófunni.
— Henni hefur helst verið fundið það til
foráttu, að hún leggist á búfé. En þá verður
að athuga, að lömb eru aðeins örlitið brot
af fæðuöflun tófunnar. Við getum tekið
dæmi um 800.000 fjár á fjalli, og af því
tæki tófan 800 lömb, en það er bara eitt
prómill. Og tófan, eins og önnur rándýr,
ræðst bara á veikasta einstaklinginn, eða
þau lömb sem enginn akkur væri í að setja
á. Við tófuvinir lítum því fremur á tófuna
sem nauðsynlegt hjálpartæki bænda til að
kynbæta stofninn, þeir komi þannig í veg
fyrir úrkynjun. Sé tófan friðuð, hreinsar
hún stofninn, búfjárstofninn yrði bæði
sterkari og heilbrigðari.
Ofsóknir á hendur tófunni eru
orsök margvíslegs vesaldóms í
sögu þjóðarinnar.
— Þegar á þjóðveldisöld er getið um að
íslendingar hafi flutt út melrakkabelgi,
þ.e.a.s. refaskinn. Nafnið er tilkomið af þvi
hvernig tófuskinn var verkað, skepnan var
svo að segja tekin úr skinninu, og eftir varð
belgurinn með fótum og öllu saman. Og til
eru íslensk lög, gott ef ekki er alveg frá
tímum Grágásar, sem skylda bændur til að
sækja greni. Þetta var eiginlega nokkurs
konar herþjónusta, sú eina sem íslendingar
hafa stundað utan Hjálpræðisherinn. Það
var kvöð á bændum allt fram eftir
þjóðveldisöld og lengur að halda tófunni
niðri, sem sýnir þá villimannlegu stefnu,
sem við tókum fljótlega upp gagnvart
náttúrunni. Enda álitum við tófuvinir, að
ofsóknir okkar á hendur tófunni séu orsök
hins margvíslega vesaldóms í sögu íslensku
þjóðarinnar i gegnum tíðina. Þessar of-
sóknir leiddu svo meðal annars til hruns
þjóðveldis og síðan til dansks veldis og
einokunar.
— Tófan er slungið dýr, eins og sannast
bæði i gömlum dæmisögum og máls-
háttum. Enda hefur hún staðið af sér
kerfisbundnar útrýmingarherferðir í 1100
ár, án þess að hægt sé að merkja að stofn-
inum hafi hnignað. Að vísu á hún sér hér
ákveðin griðlönd eins og allan norðurhluta
Vestfjarða, en þar fær hún að lifa nokkurn
veginn í friði sem hluti af náttúrunni. Hún
lifir þar á fjörunum, mest megnis á fuglum,
eggjum og tilfallandi hræjum.
— Nú er það mikið hitamál, að við séum
að drepa síðasta þorskinn, en við viljum
leggja það alveg að jöfnu að drepa síðustu
tófuna. Það er engu síður nauðsynlegt að
koma í veg fyrir að tófunni verði útrýmt.
Hún er merkilegt fyrirbrigði í íslensku
þjóðlífi, íslenskri sögu og íslensku um-
hverfi, bráðnauðsynlegur hlekkur í keðju
náttúrunnar. Og hvernig eigum við að
fóðra það fyrir umheiminum á þessum
miklu verndunartímum, að við íslendingar
I
21. tbl. Vikan 21