Vikan - 14.06.1979, Blaðsíða 37

á heimili hinna efnameiri, meðal
konunga og i mörgum höllum.
Tréskurðarlist hafði náð
ótrúlegum þroska á Norður-
löndum strax áður en landnám
íslands hófst, og þar ber ef til vill
hæst hinar frægu fornminjar frá
Ásubergi i Noregi. Á þeim tíma
var skreytilistin aðalsmerkið,
sívafin mynstur, sem tengjast á
ýmsa vegu og endurtaka sig, en -
mótun mannsmynda er enn á
bernskustigi. Elsta frásögn um
útskurð gerðan hér á landi mun
vera i Landnámu og talið að
atburðurinn hafi gerst um 878.
Þar segir í vísu Tjörva hins
háðsama að hann hafi rist hina
hárprúðu mey, Ástríði
mannvitsbrekku, á hefti eða
hnífskafti sínu.
Á Þjóðminjasafninu er margt
fágætra og góðra tréskurðar-
muna og er Valþjófsstaðahurðin
eitt þekktasta og jafnframt
athyglisverðasta verkið. Hér á
úxarárfoss, skorin af Guðríði Ágústsdóttur.
Leiruppkast að öxarárfossi.

Pegasus, skorirt af Birni Mork.
landi var tréskurðurinn
einangraður og ef til vill þess
vegna hafa varðveist hér best
forn einkenni tréskurðar í
Norðurálfu. Allt fram á síðustu
tíma hefur tréskurður á íslandi
haldið þessum sérkennilega og
hreinnorræna svip.
Tréskurður hefur óhjákvæmi-
lega tekið mið af þeim efniviði,
sem í landinu var tiltækur. Þar
standa íslendingar höllum fæti í
samanburði við flestar aðrar
þjóðir, en hinar suðrænni þjóðir
hafa þar mesta yfirburði. Á
íslandi var lítið annað að fá en
rekavið og í stað fílabeins þess
sem Austurlandaþjóðirnar
höfðu, skáru íslendingar myndir
í rostungstannir. Nú þekkjast
ekki slíkir hlutir skornir úr beini
fyrr en á 14. öld, að minnsta
kosti ekki með nokkurri vissu.
Hérlendis var algengt að skera
í tré vísur og vers, og var oft
sami maður bæði skáld og
skurðlistamaður. Bólu-Hjálmar
er þekkt dæmi um slíkan lista-
mann. Þá er varla hægt að skrifa
um skurðlist á íslandi án þess að
minnast á höfðaletrið, sem er án
efa eitt sérstæðasta fyrirbrigði í
skrautlist Islendinga á síðari
öldum. Langliklegast er talið, að
„Gamli bærinn", skorin af Gunnari Jónssyni. Myndin er unnin eftir
kápumynd bókarinnar „Gamla Reykjavik" eftir Áma Óla.
I
24- tbl. Víkan 37