Vikan - 26.07.1979, Blaðsíða 12

bara sjálfsagt og nefna það heimiliserjur.
En þetta getur verið allt frá þvi að vera
| „heiðarleg” slagsmál og upp i það að vera
hreint ofbeldi.
— Hvað við getum gert hérna? Það
fyrsta sem maður lítur á eru ytri aðstæður,
hvað það er sem þjakar fólkið, hvað það er
sem gerir fólkinu lífið svona erfitt. Það þarf
ekki alltaf að fara saman, bágar félagslegar
aðstæður og barsmíðar í heimahúsum og
það er ekkert óalgengt að fólk sem býr við
frekar góð ytri skilyrði sé að berja á hvort
öðru — það getur verið persónuleg bæling
sem brýst þannig út. Minnimáttarkennd
hjá karlmönnum getur brotist út í því að
þeir finni sig knúna til að hafa stjórn á öðru
fólki, jafnt með barsmiðum sem öðru, til að
verða vissir um sjálfa sig. Slíkt fólk þarf á
hjálp að halda og það þarf að kenna því að
tjá sig með einhverju öðru en fótum og
höndum.
Mér hefur aldrei þótt það vera neitt
vandamál að fá bæði hjónin til viðtals um
þessi mál. Ég held nefnilega að fólk sé ekki
sátt við þetta ástand og vilji gjarnan breyta
því. Slikt fólk þiggur hjálp sé hún til boða
að því tilskildu að ekki sé verið að negla
fólkið niður með ásökunum. Það má aldrei
gleyma því að karlmenn sem haga sér
svona hljóta að eiga erfitt og ég held að það
velji enginn þessa leið að gamni sínu.
— Ofbeldi á heimilum er mjög dulið
vandamál sem við vitum í raun ósköp
takmarkað um. Fólk kærir ekki þessa hluti,
konan vill hlífa eiginmanni sínum jafnvel
þó að um alvarlegar líkamsmeiðingar hafi
verið að ræða. Það er dálítið skrýtið að það
sé ekki leyfilegt að berja mann á götu úti,
en þegar komið er inn fyrir fjóra veggi
heimilisins má hver berja hvern að vild
sinni. Skrýtið! Svona á þetta náttúrlega
ekki að geta gengið strangt tekið skv.
lögum, en í raun gengur þetta svona fyrir
sig.
Nei, ég man ekki eftir neinu dæmi þar
sem karlmaður hafi leitað hjálpar vegna
barsmíða af hendi konu. En mér er sagt að
nú til dags sé það ekki óalgengt að konur
berji til baka, sem er kannski tiltölulega
nýtt.
Hvað ég myndi gera ef ég væri barin?
Mér finnst það algert lágmark að konur
sem eru barðar leiti réttar síns en beri ekki
harm sinn í hljóði eins og píslarvottar, því
ég tel það ekki gott hvorki fyrir konuna né
manninn að standa þannig að því. En hvað
getur fólkið gert? Hér á landi er enginn
staður sem það getur leitað til nema
þá hér á göngudeild Kleppsspítalans og
Landspítalans, en þangað getur fólk leitað
með samskiptavandamál. Við höfum enga
fjölskylduráðgjöf sem kæmi fólki að gagni í
tilvikum sem þessum. Svo er það náttúrlega
lögreglan en í hana hringir fólk yfirleitt
ekki á meðan það getur talað við einhvern
úr fjölskyldunni. En það er nú einu sinni
þannig að fjölskyldan er nokkurs konar
þrýstihópur á einstaklinginn sem segir:
„Þetta lagast allt á morgun, þetta fer allt
vel, farðu bara heim, heimilið er staður
konunnar, það er nauðsynlegt að sýna
skilning, vera þolinmóður og halda
friðinn.” Undir svona pressu leggur konan
ekki í það að vera að tala um hlutina beint
út.
— En það er ekki allt ofbeldi líkamlegt.
Ófáar konur eru kúgaðar á annan hátt, t.d.
þær sem ekki fá peninga fyrir mat þegar
þær þurfa, eða þá þær sem fá ekki að fara
út þegar þær vilja, eða þá þær sem fá að
heyra það allt lífið að þær séu heimskar og
vitlausar og fara jafnvel að trúa því sjálfar.
Það er hægt að kúga fólk á svo margan
hátt.
í sambandi við ofbeldi á heimilum þá tel
ég að ofbeldi á milli hjóna sé viðurkennt og
í mörgum tilvikum talið sjálfsagt, en ofbeldi
á börnum má ekki nefna á nafn og sá
maður er vandfundinn sem myndi viður-
kenna að það væri útbreitt. Það er einhver
goðsögn til hér á landi sem segir að börn
séu ekki barin, og það er eins með það og
annað að ekkert er hægt að gera í því fyrr
en vandamálið hefur verið viðurkennt. Ég
tel að ofbeldi á börnum hér á landi sé miklu
meira en sagt er. Mér finnst það ótrúlega
algengt. Að þessu hef ég komist í sambandi
við starf mitt, í viðtölum við foreldra m.a.
um uppeldisaðferðir og fleira. Þá kemur oft
í ljós að foreldrar beita börn sín ofbeldi og
þykir sjálfsagt — ekki alltaf líkamlegt, en
ofbeldi samt.
Þetta er flókið mál og erfitt að gera því
einhver skil i stuttu máli, en fyrir þá sem
vilja kynna sér þetta betur má geta þess að
innan skamms mun koma út sérrit hjá
Geðvernd sem helgað verður þessum
málum og þar ætti hver sem er að geta
fundið einhvern fróðleik um þessi mál og
kannski líka skilning. EJ
12 Vikan 30. tbl.