Vikan - 26.07.1979, Blaðsíða 50

SÝN ÍSLENSKU
BÓNDAKONUNNAR
Vorið 1894, sunnudaginn næstanfyrir hvitasunnu
bar fyrir bóndakonuna Ólínu Sigurpálsdóttur á
Klömbrum i Þingeyjarsýslu sýn, sem hún lýsti á
þennan hátt:
„Ég kom heim frá kirkjunni minni, Grenjaðarstað,
þennan sunnudag og á heimleiðinni varð rnér litið á
austurloftið sem var heiðrikt og sól enn á lofti. Þá sá ég
eins og fimm brjóstmyndir af mönnum í röð, hverja
við aðra, og bak við þessar eða inn á milli sá ég aftur
koma höfuð. Voru allar þessar myndir bjartar, lik-
astar kveldsól, eða ekki bjartari en það að ég gat horft
á þær.
Ég var i þann veginn að kalla til fólksins sem var
litið eitt á undan og var samferðafólk mitt og spyrja
hvort það sæi ekki þetta eins og ég, þá kom eins og ský
eða skuggi og allt hvarf. Hafði ég þá enga löngun til
að segja frá þvi og var ein með hugsanir minar.
Mér fannst mér líða svo vel og hjartað fylltist
óumræðilegum fögnuði. Ég var eins og i leiðslu. En
svo komum við heint og ég skammtaði fólkinu mínu.
tók svo prjónana mina og gekk svo út þvi ég vildi helst
vera ein með hugsanir mínar. Mér varð þó reikað til
næsta bæjar sem er örskammt héðan: það var óvana-
legt því ekki átti ég neitt erindi. Þar bjó mágur minn
og kona hans. Þegar ég kom þar inn í baðstofuna spm
var í einu lagi og mjög lág og lítil, lá mágur min upps
rúmi sinu. Það var stafnrúm norðanmegin i baöstoi-
unni. Hann svaf en konan sat á sínu rúmi sem var
stafnrúm að sunnan og var að bæta föt. Gluggi var á
austurhlið baðstofunnar og borð undir honum rétt
framan við rúmið. Gamalt koffort stóð við borðs-
endann sem var fjær rúminu og settist ég þar. Við
konurnar fórum svo að ræða um daginn og veginn.
Veðrið var hið besta, sólin skein inn um litinn glugga
sem var á vesturhlið baðstofunnar og var litill
sólskinsblettur á gólfinu framan við borðið. Nú
vaknar bóndinn, gengur að borðinu, litur út um glugg-
ann sem var yfir borðinu og gáði að lambánum sinum
sem voru á beit allt i kringum bæinn. Allt var með
friði og spekt að sjá. Börnin þeirra hjónanna, sem
voru mörg, voru líka að leika sér þarna kringum
bæinn.
Þá gengur maðurinn frá glugganunt frant um
baðstofudyrnar og út, en þegar hann var rétt farinn
verður mér litiðá gólfið þar sem hann hafði staðið við
borðið og sá þá, mér til mikillar undrunar, fagur-
rauðan blóðdropa. Ég segi þá við konuna: „Sérðu ekki
blóðið þarna i sporinu hans?" Í þvi myndast sporið i
fullri stærðaf dökku blóði, en fagurrauði blóðdropinn
heldur sér innan i. Hann var kringlóttur að lögun. Ég
leit andartak af þessu, þá eru komnir aðrir tveir
blóðdropar áfastir hvor við annan og litið eitt aflangir.
Rétt i þvi rennur þessi fagri dropi úr sporinu að hinum
tveimur og sá ég ekkert far eftir hann á gólfinu þó
hann rynni eftir þvi. Þarna myndaðist eins og þriggja
laufa smári að lögun og stærð en ekki leið nema
örstutt augnablik þangað til fór að rigna niður blóði
fram að dyrunum. Samt sá ég auða götu sem ég gat
fariðeftir.
En þá duttu mér börnin i hug úti, þau myndu koma
inn og ata sig i þessu og það mættu þau ekki. Tek ég
þvi tusku og ætla að þurrka þetta upp. Þá segir konan
við mig: „Vertu ekki að þessari vitleysu." En ef ég leit
af þessu óx það því meir og var það farið að dragast
saman í smápolla. Ég þurrka með dulunni ofan i það
og segi: „Ef það er blóð þá er það hált.” Þá fann ég að
það klesstist við duluna og var eins og blóð viðkomu.
Ég kipptist við þó ég hefði til engrar hræðslu fundið
áður. En hræðslan hvarf fljótt og ég fór að skoða blóð-
ið sem tolldi í tuskunni. Það var mjög dökkt og farið
að iða, líkast því sem er þegar maðkur er að lifna í
fiski. Þá kastaði ég tuskunni á gólfið.
UNDARLEG ATVIK XXXIX
ÆVAR R. KVARAN
Nú brá svo undarlega við að allt blóðið sem á
gólfirtu var var eins og sett á logheita stó og tók að
rjúka úr hverjum dropa. Þessi reykur sameinaðist svo
í einn gufustrók sem líktist toppmynduðu tjaldi að
lögun og var gráblár að lit. Við það hvarf allt blóðið
og sýndist gólfið hreint. Ég horfi á þennan reyk og
færisthann að rúminu húsbóndans og staðnæmist þar.
Konan kallar til min og spyr mig að hverju ég sé að
gæta og varð mér þá litið til hennar. Hvarf mér þá
reykurinn en i staðinn er kominn svartur skýflóki rétt
aftan við rúmið og færðist hann fram með rúminu i
lausu lofti. 1 þessu dökku skýi sá ég ýmsar myndir,
gráleitar að lit. í miðjum hópnum var ntannsmynd.
Ég sá á bak og hlið á þessum manni, stærðin var á að
giska við dálitinn dúkkustrák. hann var í dökkum
fötum með svartan flókahatt sem slútti fram á ennið.
fæturnir virtust mér grónir saman um ristarnar,
boginn var hann í hnjáliðunum. Svart, hrokkið hár
hafði hann sem hrökk upp að hattbarðinu en ekkert
skegg sá ég á honum. Hann var með uppspenntan
boga og stóð örin litið eitt fram af boganum. Virtust
mér hendurnar eins og fastar við bogann. Hægra
megin við þessa mynd sá ég svo höfrungslíki með
stóran kjaft og sporð en litinn, þykkan búk og ýmisleg
fleiri sjódýr og skorkvikindi: aftur vinstra megin
maurar og krabbar, eins og gagnsætt.
Svo færðust þessar skepnur I einum hóp yfir rúm
húsbóndans og eins og háðu orrustu i loftinu rétt ofan
við koddann. Þá fannst mér reykurinn sem ég áður
tapaði af koma fram nteð vinstri hliðinni á mér og
koma þessar skepnur í einni þvögu og teygja sig í
gufuna eða reykinn mjög áfergjulega með nefi og
klóm. En mér virtist hún vilja neyta allrar orku til
þess að verja sig. Að endingu hvarf hún inn i þennan
flokk, fann ég sárt til með henni og fór að gæta sem
best að þessu, hvað það hefðist að. Sé ég þá mér til
mikillar undrunar að þessi kvikindi sátu á líkama hús-
bóndans sem mér sýndist allt i einu liggja þarna í
lausu lofti. Leit hann út eins og dautt hræ sem búið er
að kroppa augun úr og nefið af, blóðugur og bólginn.
Allt i einu berst svo þessi sýn upp yfir rúmið á sama
stað og hún var áður, yfir koddanum.
Mér datt i hug að það ætti heldur að leggja til mín. Ég
gæti þó fremur varið mig en veslings gufan sem ég
fann alltaf svo til með. En ég var ekki fyrr búin að
hugsa þetta en upp reis stórt höfuð, kolsvart, glennti
glyrnurnar upp á mig og kom i einu vetfangi fast að
andlitinu á mér. Mér brá hvergi og horfðumst við i
augu eitt augnablik. Féll það á gólfið og var þar litla
stund. En svo reis það upp aftur enn ógurlegra en
áður og áfergjulegra, og sýndist mér eldur sindra úr
augum þess. Ég horfði sem áður í augun á því og það
féllennágólfið.
Þessi sýn var svo enn framan við rúmið og náði
ofan að gólfinu og iðaði allt til. Annað stykkið var
Ijóst en hitt dökkt og virust hefja orustu hvort við
annað.
Þá leit ég snöggvast af þvi en sá svartan skugga
koma, álíka stóran og litinn vasaklút. í honum er ljós-
grátt mannsauga. Mér sýndist það illilegt, skugginn
var mjög dökkur kringum augað sjálft og náði ofan á
það mit-t. Svo hvarf mér þetta.
I því fannst mér eins og eitthvað strjúkast við hægri
vangann á mér, líkast því sem flauel kæmi við
kinnina. Leit ég því við til að vita hvað þetta væri.
Þetta er þá skuggi á stærð við stórt egg, stækkaði brátt
og færðist dálítið fjær mér. Þá sá ég í því blið og falleg
bamsaugu, sem mér fannst ég kannast við, og kenna
svo til með. Eftir því sem ég horfði lengur á þetta
lýsist það að lit og varðeins og Ijósbrúnt og augun svo
blið og biðjandi í röðinni á þessu. En ég þreyttist að
horfa á það og sagði með sjálfri mér: „Æ, farðu!" Og
50 Vikan 30. tbl.