Vikan - 27.09.1979, Blaðsíða 15

Margrét heyrir greinilega að það er
ásökun í röddinni. Hún veit vel hvað
spurningin þýðir, nefnilega: Þú hefur
auðvitað verið að slæpast, þó svo þú hafir
miklu betri tima en ég og hefur þú ekki
verið að tala i símann eins og venjulega?
Margrét svarar hinsvegar: „Þú þarft ekki
að halda að ég hafi verið að skemmta mér
allan daginn, ég var dauðþreytt . . . þú
hefur enga ástæðu til að vera að ásaka
mig.”
„Ásaka,” segir Jón, „ég var ekkert að
ásaka þig, ég spurði bara hvenær þú hefðir
komið heim, má nú ekki einu sinni spyrja
um það?”
Athugasemd
Dæmið að ofan er mjög algengt dæmi
um karp á milli fólks. Orðin sem töluð eru
segja ekki það sem við höldum fram að þau
eigi að merkja.
Mörg störf geta valdið
togstreitu
Að hafa mörg störf með höndum, eða
hlutverk eins og það er oft kallað, getur
verið erfitt. í tilfelli Margrétar finnst henni
erfitt að finna jafnvægi í hlutunum. Hún á
bæði að vera móðir og eiginkona og úti-
vinnandi kona með eigin áhugamál. Þegar
hún situr mitt i draslinu og allt vantar og
hún fer að tala í símann myndast togstreita
innra með henni. En því reynir hún að
afneita með sjálfri sér. Engu að síður hefur
hún slæma samvisku og er alveg tilbúin að
taka á móti því sem Jón segir sem ásökun.
Henni finnst að hún eigi fullan rétt á því að
slappa af.
Að fela ásakanir bak við saklaus
orð
Jón hefur þá skoðun að Margrét eigi
fullan rétt á því að slappa af. Það er einfald-
lega einlæg sannfæring hans. Samt sem
áður skynjar hann annað þegar hann
kemur heim og er beðinn um að fara út og
kaupa inn. Hann verður pirraður. En hann
getur ekki viðurkennt þá tilfinningu og
lætur hana ekki í ljós. í staðinn kemur
hann með dulda ásökun og hann veit að
Margrét mun skynja hana þannig.
Slíkar duldar ásakanir á bak við saklaus
orð bæta ekki andrúmsloftið á heimilinu,
þær ala af sér eðlilegan pirring en eru engu
að síður algengar.
Að ganga hreint til verks
í dæminu um Margréti og Jón hefði allt
verið auðveldara ef Margrét hefði getað
sagt hreint út: „Ég er með slæma samvisku
yfir því að hér er allt í drasli og ég er ekki
búin að kaupa inn, en getur þú ekki skilið
að ég verð stundum að slappa svolítið af?”
Og Jón hefði getað sagt eitthvað á þessa
lið: „Þótt ég sé pirraður yfir að þurfa að
fara út í búð þá er ég samt vanur að geta
slappað af í kaffinu í vinnunni og þar hef ég
líka möguleika á að hringja.”
Hræðslan við að tala
Oft skilur fólk vel hvað liggur á bak við
saklaus orð en það þorir ekki að tala hreint
út. Það er hrætt við rétt orð um rétta hluti.
Dæmið hér að ofan fjallaði um
manneskjur sem hvor um sig hafði þörf
fyrir að fá einhvern skilning frá hinni, en
gat ekki farið fram á það í hreinskilni. Bæði
Margrét og Jón voru ekki viss um hvort
þau hefðu rétt á því að láta réttar tilfinn-
ingar í ljós og skömmuðust sín fyrir að hafa
bæði þörf fyrir stuðning og hvatningu. En
þau gefa hvort öðru til kynna hvað þau
vilja, bara með röngu formerki, og það
veldur oft misskilningi.
Fullorðnir sem tala
smábarnamál
Þegar maðurinn er pínulítill þarf hann
ekki né getur sagt í orðum hvers hann
þarfnast. Hann fær allar þarfir sínar
uppfylltar án þess að gera grein fyrir þeim
með orðum.
Margir hafa ekki fullorðnast mikið hvað
þessu viðvíkur og halda að hægt sé að fá
óskir sínar uppfylltar með þvi að þegja.
Sumir setja upp viss svipbrigði, sem aðrir
eiga að skilja, og aðrir geta komið fram með
duldar ásakanir.
Oft hefur verið sagt að tvær manneskjur
sem þykir vænt hvorri um aðra skilji hvor
aðra án orða. Þetta er i flestum tilvikum
rangt. Engu að síður vildu margir að þetta
væri svona og margir hugsa út af fyrir sig.
— Ef henni/honum þætti vænt um mig
hlyti hann/hún að skilja . . . . Og það getur
verið milli himins og jarðar sem
viðkomandi á að skilja án þess að um það
sé nokkurn tímann talað.
Af hverju þorir fólk ekki að tala
saman?
Til eru tilfinningar sem fólk hræðist.
Þegar talað er um tilfinningar verður að ná
þeim upp á yfirborðið, standa andspænis
þeim, finna fyrir þeim, Það finnst flestum
mjög óþægilegt og verða hræddir.
Flestir bera bæði hlýjar, jákvæðar
tilfinningar og neikvæðar, kaldar
tilfinningar til annarra. Það er hægt að bera
bæði ást og hatur í brjósti til sömu persónu,
lika þeirra sem standa einstaklingnum
næst. Það eru neikvæðu tilfinningarnar
sem fólk er hrætt við að tala um, af þvi þær
eru ógnvekjandi fyrir persónuna sjálfa. Og
enginn vill vera hræddur, það er óþægilegt.
Því finnst flestum betra að þegja eða segja
eitthvað annað en maður í rauninni álítur.
39. tbl. Vikan 1S