Vikan - 18.10.1979, Blaðsíða 12
Jónas Krístjánsson skrifar frá Grikklandi
10. grein
Grísku vínin
reyndust góð
Fengju sjö í einkunn
Grísk vín komu mér þægilega á óvart.
Þau voru mun bragðbetri en ég hafði
haldið eftir lestur rita sérfróðra manna.
Þau áttu að minnsta kosti einkar vel við
grískan mat.
Ef ég ætti að gefa grískum vínum
einkunn á sama hátt og ég gaf vinum I
ÁTVR einkunn fyrr á þessu ári, mundu
þau almennt fá sjö í einkunn og aðeins
örfá falla niður í einkunnina sex.
Þar með er ekki sagt. að eiturbyrlarar
ÁTVR ættu að fara að selja grísk vín
hér á landi. Það er alveg óvíst, að þau
mundu þola flutning hingað og geymslu
hér.
Þótt grísku vinin séu vel drykkjarhæf
með mat eru þau hversdagsleg. Slik vín
borgar sig sjaldnast að flytja m lli landa.
Þau á að drekka á framleiðslusvæðinu.
Á þessu flaskar ÁTVR. Það flytur
hingað mesta ruslið, sem unnt er að
finna i vinræktarlöndunum. Þessi
hversdagsvín verða vond hér, sum
skemmd og einstaka jafnvel eitruð, svo
sem dæmin sanna.
Hin hversdagslegu, grísku vin eru i
heimalandinu að niínu viti litt cða ekki
siðri itölskum hversdagsvinunt á Italíu.
Þetta kom mér á óvart, þvi að fræðin
segja annað.
Þau segja, að Grikkir búi enn að
fornri víngerðarhefð. sern Rómverjar
hafi endurbætt fyrir 3000 árum og siðan
Frakkar og Þjóðverjar enn frekar.
Grikkir séu langt á eftir timanum.
Forngrikkir lofsungu vín
Forngrikkir gerðu vingerð og vín-
drykkju fræga. Þeir voru þó ekki fyrstir
til. Talið er, að víngerð hafi byrjað i
Kákasus-fjöllum eða Mesópótamiu, þar
sem nú heitir irak, fyrir 8000 árum.
Þaðan barst tæknin til Egyptalandsog
Fönikíu, þar sem nú er Líbanon, fyrir
5000 árum. Grikkir fengu svo tæknina
fyrir 4000 árum, Rómverjar fyrir 3000
árum og skömmu síðar Evrópumenn al-
mennt.
Grisku skáldin voru óspör á lofsöngva
til vins. Þar hófst skáldskaparhefð, sem
síðan hefur náð mikilli útbreiðslu á
Vesturlöndum, einnig á íslandi, þar sem
menn segja: „Látum nú, vinir, vinið
andann hressa.”
Forngrikkir voru samt engir óhófs-
menn á vin. Þeir blönduðu þau til
helminga með vatni til drykkjar. Eina
óblandaða vínið, sem þeir innbyrtu, var i
vínvættum brauðsneiðum morgun
verðarins.
Sérfræðingar nútimans efast um, að
forngriskt vín hafi verið sá ódáins-
drykkur, sem Ijóðin segja frá. Þeir segja,
að nútímamönnum mundi finnast þessi
vín einkar vond.
Þeir telja, að þetta hafi einkum verið
sæt rósavín með múskat- og terpenlinu
bragði, nógu vond til að menn kusu að
þynna þau með volgu vatni. Ekki skal ég
leggja dóm á þessi fræði.
Terpentínubragðið vinsælt
Eitt af því, sem tengir nútið og fortið i
Grikklandi er dálætið á terpentinuhragði
af víni. Þessi sérstæði smekkur er fræði-
mönnum raunar töluverðráðgáta.
Sumir hafa haldið því fram, að
upphaflega hafi Grikkir sett viðarkvoðu
(terpentínu) I vin til að auka geymsluþol
Grískar fomlarfar eru fullar af
minningum um vingerfl og vin-
drykkju.
þess og síðan vanið sig á bragðið. Þetta
getur tæpast staðist, því að terpentinu-
blönduð vin geymast illa.
Aðrir segja, að terpentinan gefi víninu
sérstæðan ferskleika, sem fari vel við
griskan sveitamat, mauksoðinn og
jóðlandi i oliu. Þessi skýring finnst mér
sennilegri.
Sumir islenskir ferðamenn í
Grikklandi venjast fljótt við terpen-
tínuna. Aðrir fýla grön við henni og
kjósa heldur terpentinulaus vín. Ég verð
að játa, að ég fylli síðari flokkinn.
Um helmingur af grisku víni er
„retsina”, sem þýðir, að það hafi viðar-
kvoðu eða terpentínu. Hinn helmingur-
inn er laus við þessa sérvisku. svo að alls
staðar i Grikklandi ættu menn að hafa
frjálst val.
Griskt vin á sér trúarlegan og
t næstu Viku:
Ekki er hægt að lýsa Delfí
Ijóðrænan uppruna i fornum sögum.
Hinn frægi Ðionisos var guð vínsins,
sonur hins kvensama Seifs og Semelu,
dóttur Þebukóngs.
Ðionisos ólst upp hjá hinum ber-
læruðu konum I Nysa í Þrakiu og nam
fræði sín hjá Sileníusi, sem var svo feitur
að hann gat ekki gengið og sat jafnan á
asna. Rómverjar trúðu þvi raunar, að
hann hafi verið hálfur maður og hálfur
hestur. Sileníus kenndi Ðionisosi að gera
vín. Guðinn veitti síðan mannkyninu
aðild að dásemdunum.
700 krónur á góðu veitingahúsi
Svo við snúum okkur að veraldlegri
hlutum, þá get ég upplýst, að i sumar
kostuðu grísk vin 700-1100 krónur heil-
flaskan á fremur góðum og dýrum
veitingahúsum. Sum vín komust þó upp
fyrir 2000 krónur flaskan og jafnvel upp
undir 3000 krónur.
Mönnum ætti að vera óhætt að halla
sér að hinum ódýrari vínum, því að
gæðamunurinn er miklum mun þrengri
en verðmunurinn. Einfalt „Demestica"
með eða án viðarkvoðu er i flestum
tilvikum fullnægjandi og kostar 700-800
krónurá veitingahúsi.
Sem dæmi um verðlagningu og
verðmun get ég tekið vínlistann á hinu
ágæta, aþenska veitingahúsi Jerofinikas.
Við skulum byrja á hvítvínunum.
Demestica og Ymittos kosta 85
drökmur, Cellar og Pallini 105, Santa
Helena og Pallini Demi-Sec 130, Robola
Manzavino 185. Porto Carras 205,
Elissar 245, Robola 255 og Cava
Cambas 275.
Af rósavinum fást Cellar á 110
drökmur, King á 125, Calligas og Porto
Carras á 205 og Cimaroza á 245
drökmur.
Demestica er ódýrast af rauðvínunum
á 85 drökmur, Chevalier de Rhodos
kostar 93, Cellar 113, Castel Danielis og
Mavrodaphne 120, Naussa 200,
Montenero og Manzavino 205, Cava
Boutari 210, Caviros 275, Chateau
Carras 290 og Old Boutari 305 drökmur.
Á það skal bent, að Demestica er
ræktað á Pelopsskaga í nágrenni Aþenu
og er þess vegna ódýrt i Aþenu. Annars
staðar i Grikklandi eru önnur heimavin.
sem eru þá ódýrust. Á norðvesturhluta
Pelopsskaga er það vinið: Blóð
Herkúlesar.
Santa Laura var best
Við skulum nú víkja að eiginleikum
þeirra vína, sem ég hafði tækifæri til að
prófa í Grikklandi í sumar, bæði vína af
Jerofinikas-listanum og vína, sem ekki
eruá þeim lista.
Hvítvínin voru yfirleitt mjög þægileg.
Of súrt fannst mér þó Attikuvinið
12 Vikan 42. tbl.