Vikan - 15.11.1979, Blaðsíða 8

Þœr Unnur Kjartansdóttir Ijósmóðir og Linda Gústafsson sjúkraliði halda hór sin á hvorum
tvíburanum, en þegar ijósmyndari Vikunnar lort inn á Fssðingardeildina 5. okt. sl. höfðu jwennir
tviburar f seðst þar þá vtkuna.
karlmönnum til aukinnar sæðisframleiðslu,
en ekki þarf svo ýkja mikla aukningu á
henni til að valda þungun. Samt er yfirleitt
auðveldara að hjálpa ófrjósömum konum
en körlum, og þeir virðast taka ófrjósemi
mun nær sér en konur. Kannski hefur það
eitthvað með gamla hugtakið
„karlmennsku” að gera.
— Það hefur oft verið rætt um að
frjósemislyf geti valdið fjölburafæðingum
vegna þess að fleiri egg losni í einu. Hér er
um að ræða viss heiladingulslyf sem lítið
hafa komið við sögu hér á landi.
Ófrjósemisaðgerðir — orðið
vönun hefur valdið miklum
misskilningi
— Tíðni ófrjósemisaðgerða hefur vaxið
að mun á síðustu árum og er þar margt sem
veldur. Gömlu lögin, sem samin voru af
Vilmundi landlækni, voru nokkuð ströng
og svo kom þar líka orðalagið til greina.
Vilmundur var einstaklega orðhagur og
greinargerð hans með lögunum var með
eindæmum rökföst. En orðvöndunar-
sjónarmið hans olli því að hann notaði hið
gamla orð vönun yfir ófrjósemisaðgerðir. 1
augum margra þýðir þetta orð aðgerð þar
sem eistun eru fjarlægð og öll
kynhormónaframleiðsla hættir. Þetta er þó
víðs fjarri því að ófrjósemisaðgerð á
körlum er afar einföld og ég er mjög
hlynntur henni. Hún felst í því að gerð er
miðhlutun á sæðisstreng þannig að sæðis-
frumur komast ekki sína leið. Þetta er í eðli
sínu svipuð aðgerð og gerð er á konum í
sama skyni, þar sem gerð er miðhlutun á
eggjaleiðurum.
— Konur hafa samt fært sér þessar
aðgerðir betur í nyt en karlar og geta
ástæður verið ýmsar. Orðið vönun veldur
t.d. því að sumir karlmenn ímynda sér að
þeir missi allan áhuga á kynlífi, þeir eru
kannski almennt linari af sér í sambandi við
aðgerðir en konur og síðast en ekki síst
höfum við ekki skapað nógu góða aðstöðu
til slíkra aðgerða. Við eigum marga ágæta
íækna, sem eru þeim þaulvanir, en ein-
hvern veginn hefur það ekki enn komist
almennilega inn í kerfið hverjir taka þær að
sér. Nú orðið er algengast að það séu
þvagfærasjúkdómalæknar. Annars geta
allir læknar, sem á annað borð fást við
skurðlækningar, framkvæmt þessa aðgerð.
— Það eina sem okkur er illa við í þessu
sambandi er að framkvæma ófrjósemis-
aðgerðir á ungum konum. Þar á ég við þær
sem hafa byrjað snemma á barneignum,
eiga kannski tvö-þrjú börn rúmlega
tvítugar og vilja ekki eignast fleiri. Síðan
breytast sjónarmiðin og allt of margar
þeirra koma síðar meir og vilja láta opna
eggjaleiðarana á ný. Tæknilega séð er það
hægt en ber ekki árangur nema í fáum
tilvikum. Þetta reynum við að gera ungu
konunum ljóst og viljum alls ekki gera á
þeim ófrjósemisaðgerðir nema til komi
alvarlegar heilsufarsástæður. Aftur á móti
teljum við að kona, sem hefur náð 35 ára
aldri og hefur eignast þann fjölda barna
sem hún óskar sér, sé nægilega þroskuð til
að taka slíka ákvörðun.
Fóstureyðingum hefur ekki
fjölgað að mun þrátt fyrir
rýmkun á lögum
— Miklar deilur urðu vegna rýmkunar á
lögum um fóstureyðingar árið 1975 og því
hefur verið fleygt að þeim hafi stórum
fjölgað. Það er langt í frá rétt. Staðreyndin
er sú að þær hafa aukist minna en búist var
við af mörgum. Aukningin var þegar
komin til áður en nýju lögin gengu í gildi.
Að minni hyggju framkvæmum við fóstur-
eyðingar nú af nákvæmlega sömu
ástæðum og áður, þar hefur nánast engin
breyting orðið á. Það hefur alltaf verið
tekið tillit til félagslegra aðstæðna, en
munurinn er sá að áður nægðu þær ekki
samkvæmt lögum. Þá varð að bæta ein-
hverri sjúkdómsgreiningu við og það er
ekkert leyndarmál að á þessum árum var
algengt að rita sjúkdómsgreiningu á
geðsviðinu, eins og t.d. þunglyndi, til að
8 Vikan46. tbL