Vikan - 29.11.1979, Blaðsíða 22

standa því fyrir þrifum að vinstri menn sameinist i
einn öflugan verkalýðsflokk heldur pólitisk valda-
barátta foringjanna sjálfra. Ég fann áþreifanlega fyrir
því þau 7 ár sem ég sat á þingi fyrir Samtökin að væri
enginn ágreiningur um mál fyrir hendi á milli fulltrúa
hinna svokölluðu vinstri flokka þá var hann blátt
áfram búinn til. Auðvitað eykur þetta aðeins á
vandann. Og fyrr eða seinna hiýtur bæði almenningur
og þeir sem veljast til forystu þessara sundruðu flokka
aðskilja að samsteypustjórnir, þar sem hver höndin er
uppi á móti annarri, eru ekki líklegar til að koma
hinni sökkvandi þjóðarskútu á réttan kjöl. 1 skjóli
þeirra þrífast aðeins hrossakaup ogeiginhagsmuna-
stefnur þar sem frambjóðendur fljóta inn á þing á fjar-
stæðukenndum loforðum sem enginn hirðir að efna
að kosningum loknum. Og þvi miður hefur slíkuni
þingmönnum sjaldnast verið hegnt fyrir að svíkja öll
sin loforð. Þvert á móti, margsviknir kjósendur hafa
ekki hikað við að senda þá á þing kosningar eftir
kosningar.
Erfitt að koma málum fram á
þingi
— Reynsla mín af sveitarstjórnarmálum kom mér
auðvitað að gagni þegar ég tók sæti á Alþingi. Samt
verð ég að viðurkenna að ég hafði ekki gert mér grein
fyrir hversu erfitt það er að koma þar fram málum
sem þó sýnast sjálfsögð réttlætismál. Bæði þvældist
fyrir þingmönnum að taka ákvarðanir og siðan
bættist embættismannakerfið við sem að minu mati er
alltof valdamikið. Alþingi hefur i raun og veru afhent
embættiskerfinu mikið af því valdi sem það ætti sjálft
að hafa. Auðvitað er ósköp þægilegt fyrir þingmenn
að geta þannig látið aðra um ákvarðanatöku og kennt
þeim svo um ef illa fer. En þetta verður að breytast ef
okkur á að auðnast að stinga á þeim kýlum sem nú
eru að kollsigla þjóðfélaginu. Stjórnmálamenn verða
að þora að hafa völd og standa við ákvarðanir og
loforð í stað þess að skjóta sér sífellt á bak við aðra.
— Það er ýmislegt í okkar stjórnkerfi sem hefur
beinlinis hlaðið undir fullkomið ábyrgðarleysi, bæði
stjórnmálamanna og einstaklinga. T.d. styrkjakerfið
sem löngu er komið út i öfgar. Fólk hefur beinlínis
vanist því að geta bara teygt sig í almenningssjóði til
að bæta þann skaða sem það hefur sjálft valdið
þjóðinni með röngum ákvörðunum. Auk þess er það
alltof algengt að ríkið haldi uppi einskisverðum og
vonlausum fyrirtækjum sem heillavænlegast væri að
leysa upp. En i stað þess er forsvarsmönnum þessara
fyrirtækja gert kleift að lifa eins og blómi í eggi í skjóli
löglegra skattsvika meðan almenningur greiðir bæði
skattana fyrir þá og hallann á fyrirtækinu. Tökum
sem dæmi þær fiskvinnslustöðvar á Suðurnesjum þar
sem hráefnisöflun er ekki möguleg nema þrjá mánuði
á ári. Það mætti nú vera meiri fjandans gróðinn af
þessum fyrirtækjum ef þau ættu að geta borið sig með
aðeins þriggja mánaða vinnu. Þarna væri vissulega
nær að verja styrktarfénu til uppbyggingar nýs
iðnaðar.
Mikill hluti þjóðartekna fer til
afætustétta
— Miðað við háar þjóðartekjur er afar óeðlilegt hvað
launþegar bera skarðan hlut frá borði. Þetta byggist
fyrst og fremst á því hversu mikill hluti þjóðartekna
fer til afætustétta. Ég er t.d. handviss um að hér
mxtti fxkka heildsölum og ýmsum innflutnings-
aðilum. íslensk verslun er yfirleitt undarlegt fyrirbæri.
Á meðtn forráðimenn hennar gráta og barma sér yfir
bullandi tapí fínmt samt fé til að byggja hverja
verslunartaKna á faetur annarri i Reykjavík. Hafta
UVHuw4StkL
Ég trúi þvi að unnt só ...
stefna hefur löngum verið notuð sem mikil grýla á
almenning, en ég ekki i minnsta vafa um að hér
verður að koma til miklu meira aðhalds og
takmarkana á ýmiss konar óþarfa innflutningi. Ég
tala nú ekki um þá hluti sem auðveldlega má
framleiða hér. En það standa auðvitað ekki vonir til
þess að flokkar sem sækja aðalstuðning sinn til heild-
sala og annarra stórgróðamanna ráðist til atlögu við
þetta vandamál. Þeirra hagur er einmitt að telja
almenningi trú um að það sé sáluhjálparatriði að hafa
hér á boðstólum sem allra mest úrval af glingri og
óþarfa.
— Tryggingarkerfið okkar er líka misskilið styrktar-
kerfi. Hér þykir mun sjálfsagðara að skella bækluðu
fólki á örorkubætur en styðja það til sjálfsbjargar, því
er meira að segja með þessu bannað að vinna. Það
sama gildir um námslán, vinni námsmaður minnka
námslánina að sama skapi, honum er beinlínis refsað
fyrir að vinna. Þannig þyngjast stöðugt baggarnir á
vinnandi fólki og þeir sem eru nógu snjallir til að leika
á þetta undarlega kerfi bera venjulega mun meira úr
býtum en þeir sem raunverulega þurfa á hjálp að
halda.
— Að mínu áliti þarf margt að breytast i þvi
menntakerfi sem við búum við. Enda ekki að furða
þar sem það er að mestu flutt hrátt inn frá Svíþjóð
eftir að búið var að sýna sig að það dugði ekki þar.
Auk þess hljóta allir að sjá að það er yfirleitt ekki
hægt að flytja inn eitthvert kerfi óendurskoðað frá
milljóna þjóð og heimfæra það siðan alfarið upp á
land með rúmlega 200.000 íbúa sem búa þar við
gjörólíkar aðstæður. Við höfum t.d. ekki efni á að
framleiða menntafólk til útflutnings eða búa til gervi-
stöður handa því meðan að undirstöðuatvinnuvegi
eins og fiskiðnaði er alls ekki sinnt og fólki sem við
hann vinnur nánast engin tækifæri gefin til
menntunar. Að minu viti hljótum við að verða að
takmarka hversu margir menntast í vissum greinum
og miða þar við þarfir þjóðarinnar.
Kannski er búið að gera alltof
mikið að því að hugsa fyrir fólk
— Alþingi íslendinga nýtur stöðugt minni
virðingar almennings og það ekki að ósekju þó að
almenningur geti að nokkru leyti sjálfum sér um
kennt sakir félagslegs doða. Gagnrýni kemur að litlu
gagni ef fólk sýnir ekki nokkurn lit til þátttöku í því
sem er að gerast I kringum það. Kannski er búið að
gera alltof mikiðaðþví að hugsa og vinna fyrir fólk. Ef
við tökum t.d. verkalýðshreyfinguna eru forystumenn
hennar yfirleitt látnir einir um að taka mikilsverðar
ákvarðanir sem þó snerta alla félagsmenn. Hinn
almenni félagsmaður er nefnilega ákaflega tregur til
að mæta á fundum og lætur sér nægja að gagnrýna
eftir á. Það dugir ekki einu sinni að hver stjórnin hafi
svikið þá á fætur annarri, ekki bara þær sem eru
verkalýðshreyfingum beinlínis fjandsamlegar heldur
líka svokallaðar vinstri stjórnir. Tökum t.d. farmanna-i
og flugmannadeilurnar á þessu ári. Þarna voru
topptekjuhópar látnir vaða fram með óheyrilegar
kröfur án þess að stjórnvöld teldu nokkra ástæðu til