Vikan - 12.06.1980, Blaðsíða 50

Undarleg atvik — Ævar R. Kvaran
HVERNIG
ÚTRÝMUM
m SJÁLFS-
MORÐUM?
Viö sem fædd erum og uppalin í smá-
bæjum eigum erfitt með að gera okkur
fulla grein fyrir þvi, hvaða áhrif mann
hafið mikla í stórborgum heimsins getur
haft á einmana einstaklinga. Það er til
dæmis munur að ganga um götur smá-
bæjar, þar sem hlýlegar kveðjur vina og
kunningja mæta manni I hverju spori
eða reika öllum ókunnugur um stræti
stórborgar eins og Lundúna eða New
York. Ég hef dvalið í báðum þessum
stórborgum, átti jafnvel heima í Lund
únum I tvö ár og þekki vel þá hræðilegu
einmanakennd sem getur gripið mann I
straumþunga mannhafsins, þessi
tilfinning að maður skipti ekki nokkru
minnsta máli dauður eða lifandi.
Milljónum manna eru þessar stórborgir
■sannkölluð víti einmanaleiks og vonleys-
4S,
En’ gelut þetta vinaínauða-fólk þá
virkilegá^ ykki snúið 1 Sér til nQkíiurs
manns í örvæntingu sinni? Eða er sjálfs-
morðið eina lausnin, þegar byrðar lífsins
verða of þungar?
Ég ætla að reyna að svara þessari
spurningu með því að segja ykkur
hvernig fór fyrir örvæntingarfullri,
einmana stúlku nítján ára gamalli fyrir
nokkrum árum, sem hvergi átti athvarf i
raunum sinum.
Hráslagaleg Lundúnaþokan lagðist
yfir borgina eins og köld hönd vonleys-
isins. Hún safnaði i sig sóti milljóna
reykháfa og eitraði andrúmsloftið. Linur
og litir fegurstu bygginga máðust út. I
slíkri eiturþoku hefur enginn maður
fulla sjón. Allt er kalt, hráslagalegt,
óljóst, já, óraunverulegt.
Hin nítján ára gamla Millie Gordon
gekk niðurlút i áttina til móðunnar
miklu, Thamesfljótsins, harmi lostin.
svikin. Hún hafði misst móður sina á
barnsaldri og þvi aldrei kynnst verulegri
ástúð fyrr en hún hitti Jim. Og hún hafði
veitt honum af gnægð síns kærleiksrika
hjarta, hinar meðfæddu hlýju tilfinn-
ingar fengu nú loks útrás. En hann sveik
hana að lokum og yfirgaf hana. Og nú
hafði Millie skrifað honum: „Þegar þú
færð þetta bréf verð ég dáin.”
Þegar hún þreifaði eftir smáskilding-
um I vasa sínum fyrir frimerki á bréfið,
fann hún í einum vasanum krumpaða
blaðaúrklippu. sem hún einhvern tíma
áður en hún kynntist Jim hafði klippt úr
dagblaði. Það stóðu aðeins nokkur orð á
'þessum blaðsnepli, en þau voru i senn
Ióvenjuleg og athyglisverð. Þar stóð:
„Símið í Mansion House 9000, ef þér
freistist til sjálfsmorðs eða
örvæntingar.”
Millie hikaði um stund, en svo
kviknaði allt í einu á ný lifslöngunin I
brjósti hennar. Hún sneri baki við
fljótinu og fann símaklefa þar skammt
frá og andartaki siðar var svarað í
símann: „Þetta er Mansion House 9000.
Get ég hjálpað yður?”
Röddin var full góðvildar og skilnings,
og stiflugarðar harmsins brustu I brjósti
ungu stúlkunnar og áður en hún vissi af
var hún kjökrandi farin að opna hjarta
sitt fyrir þessum óséða vini, en slíkt
hafði henni aldrei áður tekist gagnvart
nokkrum. Hún lauk máli sinu með
orðum sem oft hafa verið sögð I þennan
síma: „Ég er á ystu nöf.”
„Vilduö þér ekki koma hingað og
rabba almennilega um þetta?” spurði
röddin. „Þetta er í kirkju St. Stephen
Walbrook beint fyrir aftan Mansion
House, bústað borgarstjórans.”
Og einhvern veginn rataði Millie til
kirkjunnar. Hún barði að dyrum þar
sem stóð skrifað á hurð: skrúðhús. Það
var opnað fyrir henni þegar i stað. Inni-
fyrir var fátæklegt litið herbergi með
nokkrum óstöðugum stólgörmum, en
það suðaði hlýlega í sjóðandi katli og
rafmagnsofninn í arninum varpaði
mjúkum glóðarbjarma fram á gólfið.
Hávaxinn maður meðgleraugu i krump-
uðum fötum með prestflibba rétti fram
hönd sína: „Ég er sóknarpresturinn,"
sagði hann, „ég heiti Varah. Setjist þér
hérna og drekkið með mér bolla af tei.”
Ekki var Millie Ijóst við hvaða
ráðleggingum hún hafði búist af þessum
manni, en svo mikið var víst, að það
kom henni mjög á óvart þegar
presturinn sagði við hana: „Eáið þér
yður nýjan kjól á morgun, góða min, og
nýja hárgreiðslu. Jim er ekki eini fiskur-
inn i sjónum, alltaf má fá annað skip, og
þér eruð snotrasta stúlka.”
Þá nótt svaf Millie á heimili konu
einnar sem tilheyrði þessari hjálparstöð
sem sjálfboðaliði. Og brátt kynntist hún
fleirum I þessum göfuga félagsskap, og
einn hinna nýju vina hennar gat að
lokum útvegað henni afgreiðslustarf i
verslun. Aldrei var minnst á trúarbrögð
við hana. En dag einn sagði Millie: „Mig
langar til þess að læra að biðja. Mér
hefur hlotnast svo margt sem ég er
þakklát fyrir.”
Hinn einkennilegi prestur sem tekið
hafði svo hlýlega á móti Millie í upphafi,
hefur stofnað samtök til þess að bjóða
birginn einmanaleikanum og
örvæntingunni. sem hýsir hjörtu svo
margra i hinni miklu Lundúnaborg.
Enginn skilur betur en hann vonleysið
sem heltekur einstaklingana i hrörlegum
hótelherbergjum og fátæklegum
híbýlum stórborgarinnar. Séra Edward
Chad Varah og sjálfboðaliðar hans hafa
gefið þúsundum einstaklinga nýja von
og hjálp í sálarnauðum þann áratug sem
þessi fagri félagsskapur hefur starfað.
Sjálfboðaliðarnir eru af auðskildum
ástæðum kallaðir samverjarnir og
símanúmer þeirra Mansion House 9000
er löngu frægt um allt Bretland. Þar er
simavarsla allan sólarhringinn.
Millie er nú í hópi um hundrað sjálf-
boðaliða sem leggja þessu hjálparstarfi
lið I frístundum sinum með einhverjum
hætti. Um þriðji hluti þessa fólks hefur
sjálft i nauðum sínum orðið hér hjálpar
aðnjótandi. Þetta fólk skiptist á um
símavörslu í Mansion House 9000, það
leggur til vingjarnlega rödd, hlustandi
eyra og opið hjarta hinum örvæntingar-
fullu. / þvi að veila öðrum lið fmna
þessir sjálfboðaliðar lykilinn að bestu
loekningu eigin sátarmeina.
Minnir þetta óneitanlega á þann
sálfræðilega grundvöll sem hin göfugu
AA-samtök byggjast á. En þau starfa
eins og allir vita einnig hér á landi og
vinna stórmerkilegt verk, sem er náskylt
því sem þessi þáttur minn fjallar um,
þótt þau hafi helgað sig sérstaklega vett-
vangi þeirrar örvæntingar sem af
ofdrykkju leiðir.
Um 40 af hundraði „viðskiptavina"
séra Edwards Varah, eins og hann kallar
þá, eru hugsanlegir sjálfsmorðingjar.
Aðrir koma einungis vegna þess að þeir
eiga við vandamál að stríða og erfiðleika
iað etja sem hægt er að draga úr með þvi
sem presturinn kallar „kærleik frá
ókunnugum".
En hvers konar fólk er nú þetta sem
snýr sér til þessara miskunnsömu
samverja nútimans? 1 hopi þeirra
þúsunda sem leitað hafa hjálpar má
finna fólk úr öllum stéttum og stöðum
þjóðfélagsins. Þetta sýnir að þessi
vandamál eru engan veginn einungis
bundin til dæmis fátækt eða lágri stöðu í
þjóðfélaginu. Örvænting einmana-,
leikans fer ekki í manngreinarálit. Meðal
þessa fólks eru milljónarar engu síður en
fátæklingar, frá unglingum innan
tvitugs til áttræðra gamalmenna, vöru-
bílstjórar og kauphallamiðlarar, hús-
freyjur og hefðarfrúr, götudrósir og
glæpamenn. Já.jafnvel glæpamenn hafa
komið til þess að létta á samvisku sinni.
Lögreglunni er kunnugt um það, en
skriftamál séra Edwards eru friðhelg.
Við sjálfboðaliða sína og hjálparmenn
segir hann: „Við eigum að hata syndina,
en aldrei syndarann.”
En nú vaknar ef til vill sú spurning
hjá lesanda, hvernig þessum göfuga
manni hafi komið i hug þessi undar-
lega hjálparstarfsemi. Og er saga að
segja frá því.
Séra Edward Varah fann fyrst til
þessarar köllunar, þegar hann sem ungur
aðstoðarprestur átti í miklu hugarstriði
eftir fyrstu útfararræðu sina. Fjórtán
ára gömul telpa hafði fyrirfarið sér,
sökum þess að hún af barnaskap varð
óttaslegin þegar hún fékk sínar fyrstu
tíðir. Hún hélt að hún væri með
kynsjúkdóm. „Hér hefði verið hægt að
bjarga lifi,” sagði séra Edward, „bara ef
veslings telpan hefði haft einhvern sem
hún hefði getað fengið sig til að opna
hjarta sittfyrir.”
Sjálfur hafði hann sem stúdent i
sálfræði og heimspeki I Oxford-háskóla
átt í miklu hugarstríði efa og
örvæntingar. Og ekki hafði hann orðið
prestur fyrr en hann hafði gengið
þyrnótta braut persónulegs guðleysis.
Næstu tuttugu árin eftir þessa útför
starfaði hann I geðveikrahælum,
fangelsum og fátækrahverfum. Þar sá
hann hvemig fólk getur gengið framhjá
þeim sem bágt eiga, eins og mennirnir
tveir í sögunni um miskunnsama
samverjann. Og þegar hann komst á
snoðir um það, að einn Lundúnabúi
fremur sjálfsmorð á 8 klukkustunda
fresti að meðaltali, þá sór hann þess eið
50 Vikan 24. tbl.