Vikan - 28.10.1982, Blaðsíða 25

1^1 W r I^H Myndir texti: (-*unnar E^ss°n
Leikhús götunnar
Við 42. stræti eru allar helstu
klámbúllurnar á Manhattan.
Við sjáum þennan náunga
kíkja á einn slíkan glugga og
honum þykir vissara að láta
taka blóðþrýstinginn á eftir!
En slíkar mælistöðvar eru
mjög víða á Manhattan til að
fólki gefist kostur á að sjá
hversu taugaspennt það er.
Það að koma til New York í
fyrsta sinn er upplifun sem ekki er
hægt að jafna viö neitt er maður
hefur átt kost á aö upplifa áður.
Fyrstu viðbrögð margra, er ég hef
talaö við, eru að best væri að þjóta
upp í næstu flugvél heim og koma
aldrei þangað aftur.
Víst eru viðbrögð þessi
skiljanleg. Nöfn eins ’ og stein-
steypuskógur, rotið epli og önnur
slík hafa ekki að ástæðulausu
veriö gefin þessari miklu borg við
Hudson-fljót.
Hér virðist við fyrstu sýn eins og
skaparinn hafi gert meiriháttar
mistök. Arkitektar og skipuleggj-
endur með víðáttubrjálæði uppá-
við hafi óvart allir safnast hér
saman og í sameiningu hafi þeim
tekist fyrirhafnarlítið að skapa
eina allsherjar ringulreið, fjand-
samlega öllu lífi.
Það þarf heldur ekki langa dvöl
á götum Manhattan til að
sannfæra sjálfan sig um réttmæti
slíkra fullyrðinga. En hér er fleira
um að vera en viröist við fyrstu
sýn.
New York er borg engri annarri
lík. Stundum er talað um hinar
fjórar miklu borgir heimsins, þ.e.
Tokíó, London, París og New
York. Þessa staöreynd segja
innfæddir hér með þó nokkru
stolti. Röksemdin að baki þessara
orða er eitthvað á þá leið að til
þess að borg geti talist til hinna
MIKLU (great) borga heimsins
þurfi þar að vera hægt að gera allt
og sjá allt sem hugurinn gimist,
sama hverjar hugmyndir manns
eru.
Og víst er um það að þetta
stenst hvað New York varðar.
Spumingin er bara hvað mann
langar til að gera. Hér eru
frægustu leikhús heimsins, falleg-
ustu og merkustu söfn verald-
arinnar. Vísindi og bókmenntir
eru hér stunduð á hærra plani en
víðast hvar annars staðar, og svo
mætti lengi telja.
En það er önnur hlið á
málunum. Og það er sú hlið sem
hér er til umfjöllunar. Það er sú
New York þar sem leikhús, söfn
og vísindi götunnar eru hvaö ákaf-
ast stunduð í veröldinni. Og þar
þarf ekki að greiða aðgangseyri,
einungis að ganga um með opin
augu og allt blasir þetta við. En
samt er það þannig með okkur
mörg að það sem við sjáum og;
telst ekki til hins vanalega í
augum okkar Islendinga hreinlega
stingur í augun og maður freistast
til að líta undan. Það er sárt að
horfa upp á margt sem í augum
New Yorkbúans er blákaldur
raunveruleikinn.
Til New York kemur árlega
mikill fjöldi manna til þess að
„meika” það, eins og sagt er á
vondu máli. Og þar sem sam-
keppnin er harðari á flestum
sviðum mannlegs lífs í New York
en nokkurs staðar annars staðar í
heiminum þá er sigurinn þar sæt-
ari en ef hann væri unninn á ein-
hverjum öðrum stað.
Og það sem stingur í augun
innan um allt hið fallega og fína á
Manhattan eru þeir sem ekki
„meikuðu” það. Og í þessu
leikhúsi götunnar eru allir í aðal-
hlutverki, hver fyrir sig. Hér
gildir það að lifa af en farast ella.
Segja má að það sé alls ekki
réttlátt að birta myndir frá
Manhattan eingöngu og kalla það
New York. Því víst er um þaö að
borgin sú er töluvert miklu meira.
En ef ætti að gera öllu skil þá
þyrfti meiri tíma í borginni og
meira pláss í Vikunni. Hvorugt
var fyrir hendi í þetta sinn, ef til
vill síðar.
Maöurinn með bláa háriö
var að auglýsa söngleikinn
Annie sem er eitt vinsælasta
stykkið á Broadway um
þessar mundir.
43. tbl. Vlkan 25