Vikan - 28.01.1988, Qupperneq 10

öll helstu verkin í þessari stjórn
sem er nú væntanlega ekki sam-
þykkt einróma af samstarfsflokk-
um ykkar. Af hverju eruð þið
svona áberandi í ríkisstjórninni?
Ráðið þið meiru en hinir?
,Já, það eru engar ýkjur að
fjármálaráðuneytið er valda-
mesta ráðuneyti ríkisins. Að
minnsta kosti í höndum þess
sem vill nota sér það.
Menn spyrja af hverju
Alþýðuflokkurinn sé svona
áberandi í ríkisstjórninni. Pað er
bæði vegna þess að hann hefúr
átakamestu ráðuneytin en það
er hins vegar engin tilviljun að
allar þessar umbætur og átök
eiga sér stað nú.
Menn geta spurt: Af hverju
hófúst þessar nauðsynlegu um-
bætur ekki á síðasta kjörtíma-
bili? Skattakerfið var ónýtt þá
líka. Tollakerfið var kolúrelt
áður, af hverju gerðu fyrrver-
andi stjómarflokkar ekkert í
því? Svona mætti lengi telja.
Af hverju gerist allt þetta þeg-
ar við mætum til leiks? Við
mættum til leiks óháðir hags-
munaöflunum og þorum
óhræddir að fylgja stefúumark-
miðum okkar eftir.
Málin unnust reyndar að
verulegu leyti í stjórnarmynd-
unarviðræðunum. Við vorum
með vandlega undirbúna stjórn-
aráætlun þar sem verklýsingin
var óvenjulega ítarleg.
I annan stað voru það fjár-
lögin og lánsfjárlögin. Þeim var
sett stefha. Þetta voru fjárlög
með stefhu sem fólu í sér risa-
vaxnar breytingar, m.a. að
breyta stórkostlegum halla á
ríkisbúskapnum í jöfhuð. Það
var risavaxið átak og óskapleg
vinna að láta þetta allt falla
saman, þess vegna hefúr ekki
gefist tími til að undirbúa önnur
stórverkefni sem eru á döfinni.
Það em ekki margir sem gera
sér grein fyrir því að það em
aðeins 17 starfsmenn í öllu
fjármálaráðuneyhtinu sem þurfa
að sinna öllum þeim ótal verk-
efhum sem þetta ráðuneyti
varðar, ásamt því að vinna að
þessu risavaxna verkefni sem
fjárlagagerðin var. Þetta tókst.
Mér er því spurn: Hvað gera
þessir 160 starfsmenn í Seðla-
bankanum allan daginn?"
Mikið verk
fyrir höndum
„Þótt afköstin hafi verið mikil
undanfarið er mikið verk eftir
óunnið. Það em fleiri skattkerf-
isbreytingar á döfinni sem hefúr
hreinlega ekki unnist tími til að
10 VIKAN
Við hér í fjármáiaráðu-
neytinu erum örugglega
betur í stakk búnir að
gæta hagsmuna hins al-
menna neytanda en
karlinn á kassanum í
Miklagarði.
undirbúa. Á næsta ári liggur fýr-
ir að við munum undirbúa
breytingar á skattlagningu fyrir-
tækja, endurskoða allar reglur
um skattalega meðhöndlun fjár-
magns og eignatekna, meðal
annars í samhengi við endur-
sk'ipulagningu á fjármagnsmark-
aðnum.
í stjórnarsáttmálanum er á-
kveðið að breyta bankakerfinu,
sameina banka og draga úr ríkis-
eign og ríkispólitísku forræði og
að þeir verði ábyrgar viðskipta-
stofhanir í hlutafélagsformi. í
því sambandi er nauðsynlegt að
búa svo í haginn á fjármagns-
markaðnum að það sé fýsilegt
og arðbært fýrir almenning að
eiga hlut í fyrirtækjum. Það gæti
leitt til þess að bankarnir verði
ekki bara seldir einhverjum
stórum hagsmunaaðilum sem
eru ekki að fjárfesta heldur að
kaupa sér völd, samanber Út-
vegsbankaklúðrið.
En það þarf tíma til að undir-
búa þessa hluti vandlega svo
ekki verði árekstrar. Því við
verðum að tryggja hagsmuni al-
mennings, hins litla hlutafjáreig-
anda og neytanda. Við erum
örugglega betur til þess fallnir
hér í fjármálaráðuneytinu en
karlinn á kassanum i Miklagarði.
Þessar breytingar eru hins vegar
í andstöðu við ákveðna sterka
sérhagsmuni og það getur svo
sem farið svo að þeir reynist of
sterkir og það þeim takist að
koma í veg fýrir þessar breyting-
ar. Ég hef þó trú á að þetta
takist.“
Erlendir aðilar í
fjármagnskerfið
„Það þarf að auka samkeppni
á fjármagnsmarkaðnum með því
að hleypa inn erlendum aðilum
sem kunna til verka, gætu kom-
ið inn með ódýrara fjármagn og
knúið hina, sem fyrir eru og
vanir eru pólitískri verndun og
fúskvinnubrögðum, til þess að
aðlaga sig til að lifa af við harðn-
andi samkeppni. Þá myndi
margt af lánastarfsemi núver-
andi ríkisbankakerfis ekki koma
til greina.“
Þýddi það ekki að mikið af.
núverandi starfsemi í landinu
kæmi heldur ekki til greina í
núverandi mynd?
„Þetta myndi jú þýða það að
það fjármagn sem nú ber lítinn
arð eða tap myndi leita í annan
farveg, þar sem það skilaði betri
arði sem myndi líka þýða betri
lífckjör og betri greiðslugetu at-
vinnuvega.
Hvað með þær nýju hug-
myndir að tengja íslensku krón-
una við Evrópugjaldmiðilinn
ECU? Hvernig samrýmast þær
þessum áætlunum?
„Hingað til, lengst af, hefúr
gengisskráning íslensku krón-
unnar verið afgangsstærð. Þegar
allt hefúr verið komið í kalda
kol hafa menn bara fellt gengið
og rofið þar með allan innri aga
í fjármálastjórnun. Síðan hafa
menn vanist á þetta eins og eit-
urlyf og gengið út ffá því sem
gefhu að þeir geti leyft sér hvers
kyns bruðl og sukk í trausti þess
að að lokum komi ístöðulítil
ríkisstjórn og leysi vandann
með pennastriki. Þá byrjar ný
verðbólguskriða og menn byrja
að safha upp í næstu kollsteypu.
Þetta breyttist í tíð fyrrver-
andi ríkisstjórnar þegar hún tók
up sína fastgengisstefhu við
góðærisskilyrði en hélt henni
ekki, þar sem stjórnleysi gerði
það að verkum að kostnaðar-
hækkanir innanlands ruku upp
úr öllu valdi. Það þarf sam-
ræmda efhahagsstefhu til þess
að tryggja að hækkanir verði
ekki meiri en í viðskiptalöndum
okkar. Það samræmdist því ekki
að reka ríkissjóð með viðvar-
andi halla né að gera lánsfjár-
áætlanir sem reyndust bara vera
óskhyggja. Hegðun atvinnurek-
enda á uppgangstímanum sam-
ræmdist þessu heldur ekki. Það
er að segja að vaða ffam í fjár-
festingum, þrátt fyrir háa og
hækkandi vexti og reka svo upp
ramakvein þegar þeir eiga að
fara að borga.
„Ég er alltaf í þessu
bannsetta skólameist-
arahlutverki.“
Þess vegna er það þýðingar-
mikil tilraun, til að koma húsaga
á þetta lið allt saman, að binda
gegnið við einhverja skilgreinda
viðmiðun og taka þar með geng-
islækkunarvaldið úr höndum
pólitíkusa. Þetta er nokkuð hörð
aðgerð en spurningin er hvort
hún er ekki orðin tímabær."
Þýðir þetta ekki með öðrum
orðum að það verði líka að leið-
rétta of háa gengisskráningu
krónunnar áður en hægt verður
að tengja hana við t.d ECU gjald-
miðilinn?
„Það kallar annað hvort á það
eða þá að þær aðgerðir sem þeg-
ar hefúr verið gripið til fari að
bíta, þannig að hjöðnun verð-
bólgu verði talsvert ör þegar
líða tekur á árið, þannig að það
náist þessi sami stöðugleiki við
upphaf gjaldmiðilsbreytingarn-
ar. Gengisfelling við núverandi
aðstæður væri verri kostur þar
sem hún myndi ekki hafa neina
varanlega lausn í för með sér.
Hún myndi bara kalla á nýtt
fjárfestingarfyllerí.
Við tókum þá ákvörðun á ís-
landi 1960 að hætta að reka hér
einangrað molbúasamfélag. Við
fylgdum því eftir með inngöngu
i EFTA árið 1970. Svo kom
bakslag, vitlausi áratugurinn.
Með tollabreytingunni erum við
að reka endahnútinn á verk Við-
reisnar. Nú þarf að ljúka þessu
verki og koma íslandi inn í
tuttugustu öldina í efhahagsleg-
um skilningi og kenna íslend-
ingum að það er ekkert til sem
heitir fritt far.
Þeir verða að reka sinn þjóð-
arbúskap þannig að hann sé
samkeppnishæfúr. Það þarf að
koma á húsaga hér, á skólakerfið
og þjóðfélaigð. Það þarf að
koma reglu og aga á þessa upp-
lausn í þjóðfélaginu og hafa
kjark til að bíða af sér stundar-
óvinsældir. Sá skólastjóri sem
tekúr við skóla þar sem allt er
vaðandi í kjafthætti og uppsteyt
kemur ekki á röð og reglu með
silkihönskum. En síðan þegar
krakkarnir eldast, þá muna þau
ekki eftir öðrum kennurum en
þeim sem tyftuðu þau til og létu
þau læra. Seinna rennur það upp
fyrir krökkunum að hinn aga-
sami kennari var sá sem raun-
verulega bar umhyggju fyrir
þeim, þótti vænt um þá. Hinir
gleymast."
Sérðu þá sjálfan þig kannski
ennþá sem tyftarann í skóla-
meistarahlutverkinu?
„Ég er alltaf í þessu bannsetta
skólameistarahlutverki," segir
Jón Baldvin Hannibalsson fjár-
málaráðherra.