Vikan - 18.02.1943, Blaðsíða 7

VIKAN, nr.. 7, 1943
7
Pað sem skeði
á eyjunni Wake.
Framhald af bls. 3.
að segja berskjaldaðir gegn eldinum úr
herskipum þeirha og flugvélum.
Um hádegi daginn eftir komu 27 jap-
anskar sprengjuflugvélar til þess að sjá
fyrir sjúkrahúsinu, þar sem þeir vissu, að
hinir særðu mundu vera. Ein flugvéla
þeirra var skotin niður. Þriðja daginn
komu aftur 27 flugvélar.
En þar næsti dagur, 11. desember — er
í Tokyo var skýrt frá landgöngu á Wake
eyju — var dagur litla majórsins. Flug-
vélar Putmans tilkynntu, að tólf óvinaskip
væru á leiðinni til eyjarinnar. Voru þar
með birgðaskip, nokkrir fallbyssubátar,
tundurspillar og beitiskip. Nú leið Dev-
ereux betur. Er hann var ungur liðsfor-
ingi, hafði hann verið í strandvarnarskot-
liði og nú voru fullbyssuskyttur hans vald-
ir menn.
Stærstu fallbyssur Devereux voru 5
þumlunga, jafnvel smá beitiskip mundi
hafa 6 þumlunga eða jafnvel 8 þumlunga
fallbyssur. Sjóliðsforingi einn, sem einu
sinni var yfirmaður Devereux, er þeir voru
saman í Kína, segir: „Þráinn hefir komið
upp í Jimtay. Ég sé hann í huganum standa
og beina sjónaukanum sínum að beitiskip-
inu og biðja: T,Guð minn góður, láttu mig
ráða niðurlögum þessa skips“.“
Hann sagði fallbyssumönnunum að
skjóta ekki fyrr en hann gæfi skipun um
það. Flotinn nálgaðist og hleypt var af
stærstu fallbyssum hans. Þar sem þeir
fengu ekkert svar, skaut beitiskipið úr öll-
um fallbyssum sínum, er það sigldi inn
lónið. Tundurspillar og fallbyssubátar hófu
einnig skothríð, er þeir komust í færi.
Sandur ög smásteinar þeyttust upp allt í
kringum sjóliðana, og í loftinu yfir þeim
ómaði gnýr hinna japönsku flugvéla. Allar
flugvélar Putmans — þær voru f jórar —
voru á lofti. „Þær gerðu alls tíu árásir,“
sagði hann í skýrslu sinni. „Þótt þær væru
ofhíaðnar, stóðu þær sig með ágætum. Við
sökktum einu skipi og stórskemmdum
annað. Þær 'skutu einnig niður tvær
spr eng juflugvélar. ‘ ‘
Á meðan beið Devereux ennþá. Og beiti-
skipið færðist stöðugt nær.
„Tíu þúsund metrar! ... Átta þúsund!
... Sex þúsund!“
Enn lét rólegi, litli maðurinn bíða, þótt
hann vigsi, að menn hgns, sem vildu borga
í sömu mynt, væru farnir að nöldra: „Eftir
hverjum fjandanum er hann að bíða?“
Það var ekki fyrr en beitiskipið var í
4700 metra fjarlægð og tundurspillar og
fallbyssubátar óvinarins ennþá nær, að
hann gaf skipunina: ,,Skjótið!“
Nú kepptust skotliðarnir við. Kúlurnar
í 5 þumlunga fallbyssur vega 50 pund.
Dugleg áhöfn getur skotið fjórum eða
fimm slíkum á mínútu, og allt að 30 á
mínútu af 15 punda, 3 þumlunga kúlum.
Þeir beindu skothríð sinni að beitiskipinu
og sökktu því. Svo snéru þeir fallbyssum
sínum að hinum skipmium. Já, þeir sökktu
japanska beitiskipinu og ennfremur tveim
tundurspillum og einum fallbyssubát.
1 stað þess að koma liði 1 land á Wake
eyju, eins og útvarpið í Tokyo skýrði frá,
þá hélt það, sem eftir var af japanska
flotanum burtu. Og sjóliðarnir biðu ekki
hið minnsta tjón. 1 Honolulu var sagt frá
því, að er Devereux hafi verið spurður í
gegn um útvarp, hvort hann óskaði nokk-
urs sérstaks, hafi svar hans verið: „Sendið
okkur fleiri Japani!“
En það átti eftir að reyna meira á hann.
Óvinirnir vissu, að hann hafði 5 þuml-
unga fallbyssur og hvar þær voru. Þeir
mundu ekki hætta á að verða fyrir fall-
byssuskothríð háns aftur eða flugvélum
Putmans, án þess að gera fyrst ýtarlega
loftárás á eyjuna. Þeir mundu reyna að
mala allt mjölinu smærra á Wake. Og ef
Devereux beitti ekki fallbyssum sínum,
sem eyddu dýrmætum skotfærabirgðum,
mundu þær fljúga í minni hæð og miða bet-
ur með vélbyssum sínum.
Daginn eftir, 12. desember, vörpuðu 27
flugvélar sprengjum á Wake úr 22.000
feta hæð. 14. desember komu 32 flugvélar
til þess að sjá fyrir því, sem eftir var af
flugvellinum. Þótt þeir misstu eina flug-
vél, skutu þeir eina niður og skemmdu
aðra á jörðu niðri. Þá voru tvær eftir. 15.
desember sendu þeir 31 flugvél og misstu
þrjár. Daginn eftir beittu 41 flugvél öllu
því, sem þær áttu, til þess að ráða niður-
lögum fallbyssanna og aðalbækistöðvanna.
17. desember sendu þeir 32 flugvélar, sem
flugu mjög lágt til þess að ljúka verkinu.
Þeir misstu eina.
18. desember kom aðeins ein könnunar-
flugvél til þess að taka myndir. Hvað sem
þær kunna að hafa sýnt, þá hafa þær að
minnsta kosti ekki sýnt, hvers vegna ame-
rísku flugvélamar komu alltaf upp aftur,
þótt búið væri að skjóta þær niður.
Nokkrir sjóliðanna vom vanir að vinna
mikið úr litlu. Þótt verkstæði þeirra væri
í rústum og verkfærin eyðilögð, þá tókst
þeim að leysa af hendi furðuleg afrek til
þess að halda flugvélunum í loftinu. Þann
20. desember hafði Putman skpífað: „Að-
eins ein flugvél var eftir. En vélamenn-
irnir sköpuðu aðra.“
Devereux vissi, að hann gat ekki haldið
út mikið lengur. Aðfaranótt 19. desember
lenti einn amerískur flugbátur á lóninu.
Hann hafði hætt á að fara þangað til þess
að koma með Waiter L. J. Bayler majór,
var hann flugforingi sá, sem byggt hafði
flugvéllinn, og var hann með í vasa sínum
skýrslur þær, sem Putman hafði í skyndi
hripað niður um aðgerðimar. Hann var
síðasti fyrirliðinn, sem starfaði með Dev-
ereux og Putman og komst' undan. Flug-
vélin var með lista yfir þá, sem særzt höfðu
til 20. desember. Meðal annars pósts, fór
hún með bréf frá Ðevereux til konu hans,
sem var í New York ásamt átta ára göml-
um syni þeirra.
Mennirnir á Wake eyju sáu stóra flug-
bátinn hefja sig á loft. Þeir urðu kyrrir.
Þeir voru enn ekki búnir að ljúka starfi
sínu. 22. desember blakti ameríski fáninn
enn við hún og þeir höfðu tvær flugvélar,
þótt önnur væri varla flugfær. Þennan dag
flugu tveir menn þeirra á móti 60 japönsk-
um flugvélum. Annar var skotinn niður
og særðist. Hinn kom ekki aftur.
23. desember tilkynnti sjóherinn: „Áköf
loftárás var enn gerð á Wake eyju 22.
Hersveit óvinanna hóf landgöngu á Wake
morguninn 23. desember."
24. desember var skýrt svo frá: „Út-
varpssamband hefir náðst við Wake eyju.
Tveim tundurspillum óvinanna var sökkt
við lokalandgöngutilraunina.“
Tjaldið fellur. Bak við það er þögn, að
undanskildum fréttabrotum af föngum í
japanska útvarpinu. Þegar þetta er skrif-
að, veit enginn nema Japanir um örlög
Devereux.
Roosevelt Bandaríkjaforseti skrifar um
Devereux og Putman og undirmenn þeirra:
„Hin djarfa framganga manna þeirra, er
vörðu Wake eyju gegn ofurefli liðs óvin-
anna 8. til 22. desember, hefir vakið al-
menna aðdáun landa þeirra og alls heims-
ins. Á meðan hugrekki og hetjudáð er í
heiðri höfð, mun þetta aldrei gleymast.“
Frá Rússlandi.
Mynd þessi er tekin í Rúss-
landi. Sjást á henni tveir Þjóð-
verjar, sem eru að flýja burt
frá brennandi oliulindum, sem
Rússar hafa kveikt í á bak við
hemaðarlínu Þjóðverja hjá
Krasnodar. — Smáskæruflolckar,
sem eftir urðu á bak við línur
Þjóðverja, frömdu þar ýms
skemmdarverk.