Vikan - 01.04.1943, Blaðsíða 2

VTKAN, nr. 13, Í943
Pósturinn
Ksera Vika!
Mig: langar að biðja þig að gera
svo vel, ef unnt er, að gefa mér
upplýsingar um, hvar ég fæ bækur
um leikrit, eða um ævi og starf
þekktra leikara.
Bækurnar verða helzt að vera á
islenzku eða þýzku. Mega þó vera á
ensku eða einhverju Norðurlanda-
málanna.
Með fyrirfram þakklæti fyrir fljótt
svar og birtingu.
Leiklistaráhugamaður.
Svar: Á þessu sviði er ekki um
auðugan garð að grisja i íslenzkum
bókmenntum. Engin einstök bók er
hér enn til um þessi mál, en við höf-
um áreiðanlegar fregnir um það, að
Lárus Sigurbjörnsson rithöfundur sé
búinn að semja sögu leiklistarinnar
á Islandi og mun hún væntanlega
koma út á þessu ári. Þá er og vert
að benda á það, að Lárus hefir skrif-
að leiklistargreinar. í Eimreiðina og
mun þeirra að leita í tímaritinu allt
frá árinu 1934. Svo má og fá ýmsan
fróðleik í Leikhúsmálum Haraldar
Bjömssonar. — Á dönsku er til leik-
listarsaga eftir Karl Mantzius og
gæti hugsast, að hún væri til hér í
söfnum. Leiklistarsaga eftir Cheney
mun hafa fengizt hér í bókaverzlun-
um. Á þýzku er hægt að benda á
bók eftir Joseph Gregor.
Kæra Vika!
Vilt þú vera svo góð, að segja
mér, hvað orðin „Prince Noir“ þýða,
og hvernig á að bera þau fram?
Virðingarfyllst, Inga.
Svar: „Prince Noir“ þýðir hinn
srvarti prins og er framborið Prins
noar.
Kauptu! (ekki keyptu).
Sú villa hefir slæðst inn í svar við
bréfi í síðasta {lósti að segja eigi
keyptu. Þetta er auðvitað rangt.
Rétta myndin er kauptu. — Aftur
er rétt að segja: Þessu keyptu þeir,
og hann skal komast að því keyptu.
Eskifjörður, 23/3 1943.
Kæra Vika!
Viltu svara þessari spurningu.
Hvaða íslendingar komust í úrslit
á Olympiuleikjunum í Berlín.
, Högni.
Svar: Okkur er tjáð, að í úrslit
hafi enginn Islendingur komizt. En
Sigurður Sigurðsson hafði náð svo
góðum árangri í þrístökki, að hann
fékk að halda áfram keppninni eftir
fyrstu þrjú stökkin. Til þess að fá
það urðu menn að hafa stokkið yfir
14 metra. En einungis fjórir þeir
beztu komust í úrslitakeppnina.
Dr.lheol. JÓN IIELGASON:
Árbækumar skýra frá öllu því
helzta, er gerzt hefir í Reykja-
vík i 150 ár.
Ekki er allt gull, sera glóir.
Ungur piltur, 19 ára eða þar um
bil, mætti til herskráningar, klædd-
ur svartri regnkápu og með skip-
stjórahúfu á höfðinu. Þegar hann fór
úr kápunni, kom í ljós á ermi hans
merki óbreyttra liðsmanna.
„Hvað ert þú eiginlega?" spurði
sá, sem átti að skrá.
„Hvað ég er? Ég er Smith merkis-
beri?"
„Hvers vegna ertu með skipstjóra-
húfu?“
„Ö, er það skipstjórahúfa ? “ svar-
Maðurinn á myndinni er einn af fjórtán blindum mönnum, sem vinna í
flugvélaverksmiðju nokkurri i Kaliforníu. .Hundurinn hans fylgir hon-
um frá og til vinnu.
aði pilturinn. „Ég vissi það ekki. Ég
keypti einkennisbúninginn i fyrra-
dag, og húfuna tók ég af því að mér
fannst hún fallegri en þessar alveg
sléttu, svo var hún ekki nema fjór-
um dollurum dýrari."
Pasteur og silki-iðnaðurinn. .
Imyndunaraflið er gullnáma mann-
anna, sé því beint í rétta átt. Hér fer
á eftir eitt dæmi.
Pasteur, sýklafræðingurinn mikli,
var fenginn til þess að bjarga silki-
iðnaðinum frangka. Silkiormurinn
spann ekki lengur lirfuhýðin, sem
silkið er unnið úr. Á ormana voru
komnir litlir, brúnir blettir, sem rétt
aðeins sáust. i
Pasteur vissi ekkert um silkiorma.
Hann var vísindamaður, sem lagði
stund á gerlafræði. En hann kunni
að notfæra sér smásjána betur en
sérfræðingarnir i silkiormarækt
kunnu. Hann komst að því, að þessir
blettir voru lifandi dýr, sem eyði-
lögðu ormana. Hann fyrirskipaði að
leita áð ormum með engum blettum
og að hirða aðeins þeirra egg, eyði-
leggja öll önnur. Með þessu bjargaði
hann silki-iðnaðinum.
HEILBRIGT LIF,
hið merka tímarit Rauða kross íslands, er ný-
komið út, 1.—2. h. 1943. — Efni þess er sem hér
segir: Próf. G. Thoroddsen: Mataræði barnshaf-
andi kvenna. Yfirlit um heilsuvemd kvenna um
meðgöngutímann („antenatal care“). Einkum
gefnar leiðbeiningar um, hvemig afstýra megi
meðfæddri veilu bamsins og heilsubilun móður-
innar með því mataræði, sem bezt hentar þung-
aðri konu. Lýst nýjustu hugmyndum um gildi
steinefna og fjörefna fyrir fóstrið og móðurina,
og hvernig koma má i veg fyrir meðgöngueitrun
konunnar með saltlausum mat og sem minnstri
vökvun. — Sigurður Sigurðsson berklayfirlæknir:
Berklavamir líkamans. Höf. lýsir almennu við-
námi manna gegn sýklasjúkdómum, einkum
berklaveiki, og áhrifum erfða, efnahags, viður-
væris, atvinnu og bamsþunga á gang sjúkdóms-
ins. Ennfremur er sagt frá ónæmi, sem kann að
vera meðfætt eða áunnið. Loks lýst bólusetningu
gegn berklaveiki, sem berklayfirlæknir hyggur,
að muni eiga framtíð fyrir sér, en verður tæp-
lega komið við hér á landi fyrr en að lokinni
styrjöldinni. — Ritstjóraspjall. Kaflamir eru: i)
Heilsuvernd um meðgöngutímann. 2) Ávextir og
sælgæti. 3) Náunganskærleiki. 4) Verðlaunuð
berjatínsla. 5) Mannsbani, eins eða fleiri (sull-
varnir). 6) Er sykur hættulegur? 7) Fyrstu land-
nemarnir (lús á lslandi). 8) Islenzkir læknar.
9) Merkjalínurnar (berklarannsóknir í Hafnar-
firði o. fl.). 10) Raddir lesendanna. --- Próf. Níels
P. Dungal: Virus. Svo nefnast sóttkveikjur, sem
em svo smáar, að aðeins þær stærstu sjást í
smásjá. Ýmisleg virus valda: Áblástri, bólusótt,
inflúenzu, kvefi, mislingum, hlaupabólu, mænu-
sótt, útbrotataugaveiki, hundapest, lungnapest,
hundaæði og gin- og klaufaveiki. Höf. lýsir þess-
um örsmáu lifverum frá sjónarmiði lækna og
líffræðinga.— Dr. G. Claessen: Rafsjá (electron-
microskop). Þetta er rafmagnstæki, sem stækk-
ar margfalt á við smásjá, þannig að bakteríur
sýnast risavaxnar, eins og meðfylgjandi myndir
sýna. Vafalítið verður hægt að fi'nna ýmisleg
virus (smásýkla) í rafsjá, þótt þeir séu ósýni-
legir i smásjá. — Dr. Júlíus Sigurjónsson: Sull-
ormar og fleskormar. Lýst báðum lífsstigum
ormsins, sem veldur sullaveiki, þ. e. a. s. band-
ormi hundsins, og sulli í mönnum og skepnúm.
Sagt er frá, hvernig mætti útrýma þeim. Enn-
fremur er greint frá hættulegum ormi i holdi
svínanna, sem búast má við, að geri e. t. v. vart
við sig hér sem annars staðar. — Dr. G. Claes-
sen: Steinefni líkamans. Talin upp þau ólífrænu
efni (málmar o. fl.), sem fundizt hafa í manns-
líkamanum, ætlunarverki þeirra og afdrifum.
Sagt frá magni steinefnanna og i hvaða mat þau
koma helzt fyrir. — Rauðakross-fréttir m. mynd-
um, ásamt smágreinum, ýmislegs efnis, er nefn-
istc „Sín ögnin af hverju". — Dr. G. Claessen:
Fyrsta aldursárið. Lýst heilsúvernd í Bandaríkj-
unum, eins og hún er framkvæmd við bam frá
fæðingu, þangað til það er ársgamalt. — Ólafur
Geirsson: Ritdómur um „Nýjar leiðir" eftir Jónas
Kristjánsson. Bent á ýmislegar fræðilegar villur
i þessari bók, en farið loflegum orðum um við-
leitni höf. að brýna fyrir almenningi holla íifh-
aðarháttu, hreinlæti og reglusemi. Ritdómarirtn
leiðréttir þann misskilning sumra manna, a,ð
þekkingin um gildi vítamíns o. fl. séu einkaeign
sérstakra fræðimanna. — Dr. G. Claessen: Syk-
umeyzla í Bandaríkjunum. Birtar hugmyndir
manneldisráðsins þar i landi um, að hve miklu
leyti sykur sé heppilegur í daglegu fæði, án þess
að það komi að sök vegna hörguls á fjörvi og
steinefnum. Ekki er minnst á, að krabbamein
muni stafa af sykumeyzlú.
Utgefandi: VTKAN H.F., Reykjavík. — Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Jón H. Guðmundsson, fiirkjustræti 4, sími 5004, pósthólf 365.