Vikan - 05.08.1943, Blaðsíða 10

10
VTKAN, nr. 31, 1943.
Orsakir og einkenni offitu
== Eftir Dr. Alf Loreutz Örbeck. -
I „unmn ian
[ numiLiv
Matseðillinn.
Kindakjöt í káli.
iy2 kg. kjöt, 1 lítið hvítkáls-
höfuð, 3 matskeiðar hveiti, y2
matskeið heill pipar, 1 mat-
skeið salt, vatn.
Af kálinu eru tekin yztu blöðin og
kálhöfuðið síðan skorið í fjóra parta.
Soðið í lögum þannig, að feita kjötið
er látið fyrst (neðst) í pottinn, þá lag
af káli, þá lag af kjöti o. s. frv. Á
hvert kjötlag er stráð salti og hveiti.
Vatn er látið fljóta vel yfir það, sem
í pottinum er. Soðið í 2—2 y2 kl.st.
1 þennan rétt má einnig nota svína-
kjöt.
Pompadorsúpa.
1 sellerí, 1 persillirót (lítil),
1 gulrót, 1 lítill laukur, 25 gr.
smjör, 1 y2 1. brún súpa.
Rætumar eru hreinsaðar vel og
skomar í mjóar ræmur og þeim velt
upp úr smjörinu ylvolgu. Súpunni því
næst hellt yfir rætumar og soðin
þangað til þær eru meyrar. Áður en
súpan er framreidd, er syrjan tekin
ofan af. Franskbrauð eða „rúnn-
stykki“ borið með.
Sultugerð.
(Sjá almennar reglur um sultugerð
í 30. tölublaði Vikunnar).
Ribsberjasulta.
Ribsber........ 1750 gr.
Sykur ......... 2000 gr.
Vatn ............ 200 gr.
PECTINAL ...... 1 pakki.
Ribsberin ásamt vatninu eru sett
yfir eld í luktum potti i 10 minútur.
Af maukinu eru síðan vigtuð 1500
gr. Pectinalinu er blandað í og sult-
an tilreidd samkvæmt almennum
reglum.
Rabarbarahlaup.
Rabarbari ..... 2000 gr.
Sykur ......... 1500 gr.
PECTINAL ...... 1 pakki.
Chemia-ávaxtalitur
(rauður eða grænn).
Rabarbarinn er brytjaður, malað-
ur í kjötkvöm og safinn síaður frá.
Pectinalinu er síðan blandað í 1250
gr. af safanum og hlaupið síðan búið
til samkvæmt almennum reglum.
Sumarkjóll.
Þessi smekklegi kjóll er úr svörtu
crepe með ljósrauðum rósabekkjum.
Kjóllinn er sniðinn þannig, að rósa-
bekkimir mynda axlastykkið og bekk
í pilsið. Beltinu er brugðið að framan
en hnýtt að aftan.
Fita líkamans er runnin frá fitu
þeirri, sem menn fá i fæðunni úr
dýra- og jurtaríkinu. Auk þess getur
fitan komið úr mjöli og sykri (kol-
vetnum). Ýmist hjálpa þau líkaman-
um til að spara fitu þá, sem þegar
hefir safnazt fyrir, eða þau ummynd-
ast beinlínis í fitu. 256 g. af aldin-
sykri eigi að geta breytzt 1 100 g. af
fitu. Eggjahvituefni (aðallega kjöt
og fiskur) hafa í reyndinni enga þýð-
ingu fyrir fitu líkamans.
Heilbrigður fullorðinn maður held-
ur að jafnaði nokkurn veginn ó-
breyttri líkamsþyngd, þó að hann að
sjálfsögðu sé sér ekki meðvitandi um
samsetningu fæðu þeirrar, er hann
neytir daglega. Þetta temprast af
sjálfu sér.
1 fyrsta lagi temprast líkams-
þyngdin af matarlystinni, þ. e. til-
finningu fyrir hungri og saðningu. Sú
tilfinning er mjög flókin og er runn-
in að sumu leyti frá maganum, en
að 'sumu leyti frá heilanum. Vaninn
hefir mjög mikil áhrif á hungurtil-
finninguna. Eins og kunnugt er, segir
hún til sín á ákveðnum tímum, hin-
um venjulegu matmálstímum. Ef
einni máltið, t. d. hádegismatnum,
er sleppt í nokkra daga, hættir hung-
urtilfinningin að gera vart við sig
á þeim tíma.
1 öðru lagi aukast efnaskiptin með
aukinni næringu, einkum með aukinni
eggjahvítu. Fyrir því fitna menn ekki
í neinu hlutfalli við það, sem þeir
taka til sín um of af fæðu.
1 þriðja lagi tempra ýmsir innkirtl-
ar líkamans efnaskiptin, einkum
skjaldkirtillinn, heiladingullinn og
kynkyrtlamir.
Offita stafar af ytri eða innri or-
sökum eða hvorutveggja. Tíðust
hinna ytri orsaka er ofát. Ekki má
muna miklu á dag, sem menn borða
fram yfir þarfir, ef þess á ekki að
sjá stað á löngum tíma. Viðbót af
smjöri, er nemur 10 g. á dag, nægir
til að auka líkamsþyngdina um 3,5
kg. á ári. Óheppileg samsetning fæð-
unnar getur leitt til offitu, þó að
magn hennar sé hæfilegt, t. d. ef
menn sækir meiri fita en á glaðlynda
indum.
Það getur leitt til offitu, að ó-
breyttu hæfilegu fæði, ef menn reyna,
minna á sig, en þeir hafa áður gert.
Slík fita sækir þannig á menn, sem
af einhverjum ástæðum neyðast til
að halda kyrru fyrir, t. d. vegna
lamana, ef þeir gæta þess ekki að
draga af mat sínum. Venjulega verk-
ar þetta hvort tveggja saman þannig,
að ofát leiðir til offitu, en offitan
gerir menn hóglifa, sem aftur leiðir
til meiri fitu. Á hægláta, rólynda
menn sækir meiri fita en á glaðlynda
fjörmenn.
Oft er erfitt að skera úr um, hvort
offita staifar af ytri orsök eða trufl-
aðri innkirtlastarfsemi. Nokkuð má
marka þetta af því, hver áhrif það
hefir, ef nákvæm tilraun er gerð með
megrandi fæðu. Beri hún ekki tilætl-
aðan árangur, eru öll líkindi til, að
um innri orsök sé að ræða.
Offita af innri orsök hefir auk þess
ákveðin sérkenni. Ef um er að kenna
ófullnægjandi starfsemi heiladinguls-
ins, má gera ráð fyrir, að kynfærin
séu vanþroskuð og önnur kyneinkennl
lítið áberandi, karlar kvenlegir og
konur karlmannlegar. Við þessa teg-
und offitu safnast fita mjög áber-
andi á ristar og handarbök.
Ef kynkyrtlarnir starfa á ófull-
nægjandi hátt, fitnar fólk mjög ört,
og fitan safnast einkum framan á
kviðinn, á lendar og læri.
Ef skjaldkirtillinn starfar illa,
hleðst fitan jafnt á líkamann og jafn-
framt er húðin þurr og teygjulítil,
hárið þunnt, og rotnar og breytingar
verða á nöglum.
Óþægindi samfara offitu gera vart
við sig fyrr eða síðar. Snemma tekur
að bera á því, að offeitt fólk verður
andstutt. Sumir verða fölir og dauf-
legir yfirlitum, en aðrir líta hraust-
lega út. Þá getur það leitt til sér-
einkenna, er fita safnast að innri líf-
færum. Þannig veldur hið svonefnda
„fituhjarta" oft erfiðleikum. — Að
jafnaði er hár blóðþrýstingur sam-
fara offitu.
Offeitt fólk er svitagjamt og svit-
anum fylgir kláði, afrifur, exi og
Framhald á 15 siðu.
NOTIÐ eingöngu

LINIT
PERFECT LAUNDRY STARCH
ikilll JUM JiílL líf-ÍÍJ J/iiJ! JlljJi .
\ coTTpw iooxMfhl uk|
stífelsi
Heildsölubirgðir:
GUÐMUNDUP ÓLAFSSON t CO.
Auaturstræti 14. — Simi 5904.
Swaw
rakkrem mýklr og
styrkir húðina og
gerir raksturinn að
ánægju.
Helldsölubirgðir:
Agnar Norðfjörð & Co. h.f.
Sími 3183.
Dr.theol. JÓ\ HEL6ASON:
Árbækurnar skýra frá
öllu því helzta, ergerzt
hefir í Reykjavík í
150 ár.