Vikan - 05.08.1943, Blaðsíða 15

VTKAN, nr. 31, 1943
15
Hid strídandi Kína.
Fmmhald af bls. 3.
benti á, að Stóra-Bretland óttaðist
innrás Rússa í Indland og: vildi því
hafa ríki Jakub Beks á milli til að
taka við skellinum. Hélt Tso þvi
fram, að Jakub Bek yrði að afhenda
þá bæi og lönd, sem hann hafði tekið
og hefði tilheyrt Kína síðan 1759.
1 marz féll Kara-schahr og mán-
uði síðar voru Toksun og Turfan
teknar. Mannfall var mikið og fangar
voru teknir í þúsundatali. Þegar Jakub
Bek, sem var í Korla, frétti fall
Turfans, framdi hann sjálfsmorð.
1 nýrri skýrslu tók Tso svo til orða:
„Traustar vamir í Sinkiang tákna
öryggi fyrir Mongólíu og vernd fyrir
Peking. Ef England þarfnast ríkis
milli stn og Rússa, þá getur það búið
til slíkt ríki með því að taka sneið
af Indlandi. — Kaschgar varð kín-
verskt á tímum Han-ættarinnar. —
Nú sendir England sendimenn til
Peking. Sendið þá á minn fund —
•ég veit, hvernig á að meðhöndla þá.“
Um haustið hélt herinn um Korla
og Kutja. Aksu og Jarkend voru
teknar og Kaschgar í janúar 1877.
Ellefu hundruð sextíu og sex af
tryggustu fylgismönnum Jakub Beks
voru teknir af lífi. Sonur hans Bek
Kuli Bek flýði til Pskent á rúss-
nesku yfirráðasvæði og þar heim-
sótti ég hann 1890.
Sinkiang var aftur kínverskt. Tso
Tsung-tang var búinn að vinna mikið
þrekvirki, að leggja undir sig þrjár
milljónir ferkílómetra.
Skömmu eftir að lýðveldi var
stofnað í Kína var mjög duglegur
maður, Yang Tsen-sin frá Yunnan
gerður að fylkisstjóra I Sinkiang.
Hann bældi niður margar uppreistir
með dugnaði og festu. Rétt eftir
rússnesku byltinguna voru 30—40.000
rússneskir hermenn á kínverskri
grund. Yang réð aðeins yfir 10.000
manna her og Rússar hefðu því hæg-
lega getað sigrað hann, en honum
tókst að vernda landið með vizku
sinni, kænsku og árvekni.
Yang var myrtur 7. júlí 1928. Með
honum missti leiðangur okkar góðan
vemdara og vin, en Sinkiang hinn
vitra stjórnmálamann, sem hafði í
17 ár verið trygging þess að landið
héldi tengslum sínum við Kína.
Eftirmaður hans var Chin Shu-jen.
Hann var af lágum stigum í Kansu
og það varð skjótlega deginum Ijós-
ara, að hann var með öllu óhæfur
til að fara með svo ábyrgðarmikið
embætti. Með óstjóm sinni, ágimd
og grimmd kom hann af stað upp-
reistum og borgarastyrjöld, og eftir
fimm ár var svo komið, að landið
var orðið niðumítt og fátækt og
raunalega slitið úr tengslum við
Kína. Chin lét bræður sína tvo fá
æðstu herstjómarembættin og einka-
þjón sinn gerði hann að herdeildar-
foringja.
Fám mánuðum eftir morðið á
Yang, byrjaði Chin að stjórna land-
inu með hörku og grimmd. Skatt-
amir vom margfaldaðir og verzlun-
ar og athafnafrelsi var afnumið.
Hinir nýju hermenn hans voru þorp-
arar og ræningjar, sem voru gjör-
samlega agalausir, og þeir kvöldu
landsbúa og píndu. Tollar voru hækk-
aðir, skattheimtumennimir stálu eins
og þeir gátu, viðskipti við Kína voru
hindmð og Sovét-Rússland var öllu
ráðandi í innanríkisverzlun landsins.
Fjárhagurinn komst brátt í mesta
öngþveiti, gull og silfur streymdu
út úr landinu og gjaldmiðillinn var
verðlausir seðlar. Peningarnir féllu
ört í verði. Verzlun með grávöru og
ull, sem gaf beztan arð, var einokað.
Allar kvartanir vom bældar niður
og njósnarar voru látnir vera á
liverju strái. Mönnum var varpað í
fangelsi fyrir litlar sakir eða engar.
Bréf, blöð og símskeyti voru háð ó-
trúlega strangri ritskoðun. Menn
fengu einu sinni ekki að fara ferða
sinna innan fylkisins, nema með
vegabréf, er Chin hafði sjálfur gefið
út. Það var miklum erfiðleikum
bundið að fá leyfi til að fara úr
fylkinu. Chin reyndi að stöðva allar
samgöngur, til þess að engar fregnir
bærust út fyrir fylkið af því, sem
þar gerðist. . . .
Gremjan fór vaxandi meðal al-
mennings, þangað til svo var komið,
að ekki þurfti nejna lítinn neista til
að koma öllu i bál.
í Hami voru menn gramastir. Þar
höfðu tyrkneskir undirkonungar set-
ið öldum saman. Chin afnam konung-
dæmið og því urðu Tyrkir afar gram-
ir. (Hér og annarstaðar í bókinni
koma ýmsir tyrkneskir þjóðflokkar
við sögu, sem réttast væri að nefna
einu nafni ,,Aust-Tyrki“).
Um líkt leyti leituðu 100 hungr-
aðir bændur frá Kansu hælis í Hami.
Chin skipaði svo fyrir, að Tyrk-
ir skyldu láta akra sína af hendi við
þessa landa hans, en í staðinn gætu
þeir fengið eyðilönd til ræktunar. Þá
urðu Mohameðstrúarmennirnir æfir
af reiði.
Með þessari stefnu hlaut Chin að
eyðileggja afkomumöguleika lands-
búa. Með fávizku sinni breikkaði
hann bilið milli Mohameðstrúar-
manna og heiðingjanna, milli hinna
kúguðu og hinna erlendu kúgara,
milli friðsamra, iðinna bænda og
hrokafullra sníkjudýra.
Þá kom það fyrir, að kínverskur
skattheimtumaður beitti valdi við
tyrkneska konu, sem hann vild kom-
ast yfir. Við það blossaði uppreistin
út í ljósum loga. 1 marz 1931 drápu
Tyrkir skattheimtumanninn og alla
flóttamennina frá Kanus, og fengu
auk þess Kirgisana í Tien-shan í lið
með sér.
Chin sendi her til að berja upp-
reistina niður. Gerði herinn það með
villimannlegri harðýðgi og drap alla
fanga. Tyrkir flýðu til fjalla, reiðari
og blóðþyrstari en nokkru sinni fyrr.
Fulltrúar konungsins í Hami,
Hodja Nias Hadji og Jollbars Khan,
foringi Tyrkja í þessum hluta Sinki-
angs, leituðu þá til hins unga tung-
uska hershöfðingja Ma Chung-yin i
Kansu og báðu hann ásjár.
• Meðan þeir semja er rétt að við
skjótum hér inn nokkrum línum til
að kynna þann merkilega mann.
Hann fæddist í Houchow í Suður-
Kansu og varð 17 ára gamall ofursti
í her Ma Pu-fangs í Sining. Þegar
„kristni hershöfðinginn", Feng Yii-
hsiang, fór með ófriði inn í Kansu,
gerði Ma Chung-yin uppreist. Fór
hann með margra þúsunda manna
her til Houchow og sat um borgina í
átta mánuði. Honum tókst ekki að
ná henni á sitt vald, því að henni
barst liðsauki frá Feng.
Eftir þennan ósigur gerðist hann
ræningjaforingi og fór víða með rán-
um, gripdeildum og morðum. Síðan
flýði hann með tryggustu fylgdar-
mönnum sínum eftir „keisaravegin-
um“ til Yung-cheng, þar sem hann
reyndi árangurslaust að æsa fólkið
til fylgis við sig. 1 bræði sinni lét
hann taka 3000 manns af lífi og jafn
marga í Chen-fan.
Veturinn 1929—30 flakkaði hann
um sem ræningi í nánd við Ninghsia,
er hann hafði beðið annan ósigur.
Um líkt leyti lét Liu Yu-feng, fylkis-
stjórinn í Kansu, taka föður Ma
Chung-yins af lifi í hefndarskyni
vegna uppreistar sonarins. Tók Ma
þetta nærri sér og hataði Kínverjana
enn meir en áður.
Vorið 1930 kom hann til Nanking,
þar sem Chiang Kai-shek lét taka
hann i herháskólann. Eftir þrjá mán-
uði fór hann til Chungwei við Gulá
og safnaði hinum gömlu hermönnum
sínum saman á nýjan leik. Þegar
hann hafði útnefnt sjálfan sig til
hersveitarforingja, fór hann til
Kansu. Fylkisstjórinn hækkaði hann
í tign, gerði hann að hæstráðanda í
Kanchow. Eftir það réð hann yfir
öllu Vestur-Kansu. Allir voru skyld-
aðir til að gegna herþjónustu og
hann hafði 10.000 manna her. Osmani
frá Konstantinopel, Kemal Kaya
Effendi, var ráðgjafi hans í hermál-
um.“
En Ma stjómaði Vestur-Kansu
eins og hann ætti landið og neitaði
að hlýða skipunum yfirboðara sinna.
Þá var Ma Pu-fang sendur til þess
að refsa honum og beið Ma-Chung-
yin ósigur enn einu sinni.
Það kom sér því einkar vel fyrir
Ma-Cung-yin að fá þessa liðsbón frá
Yollbars Khan. Hann safnaði um 500
mönnum og sýndi þá dirfsku að fara
í mestu sumarhitunum (1931) rúm-
lega 350 km. frá Anhsi til Hami um
vatnslausa eyðimörk með litlar vistir.
Fyrst hélt hann til Barkul og var
alls staðar tekið sem lausnara. Setu-
liðsforinginn í Barkul gekk í lið með
Ma, sem komst yfir 2000 byssur og
miklar birgðir skotfæra. Síðan sat
hann í hálft ár um Hami, en beið
ósigur fyrir kínversku hershöfðingj-
unum og sneri þá aftur til Anhsi til
þess að vígbúast á ný — og, eftir
eigin sögn, til þess að stilla til friðar
í Kansu. 1 Anhsi stal hann benzín-
birgðum, varahlutum i bila, útvarps-
tækjum og vistum frá Citroenleið-
angrinum.
1 febrúar 1932 hélt Ma innreið sína
í Suchow. 1 Nanking var hann gerð-
ur að hershöfðingja 36. herdeildar og
þá mátti hann heimta nýlioa. 1 eitt
ár var hann um kyrrt i Suchow.
En ófriðurinn hélt áfram á Turfan-
sléttunum. Chin sendi marga hers-
höfðingja til að refsa Tyrkjum og
meðan þeirra var Sheng Shih-tsai,
en hans mun oft verða getið hér.
Hann fór víða og hegndi Tyrkjum
fyrir uppreistina með þvi að brenna
þorp þeirra og bæi. 1 slíkum leið-
angri var líka kastali konungsins í
Hami lagður í rústir og gullbrunn-
urinn, þar sem gull og gersemum
hafi verið safnað i margar aldir,
var tæmdur. Sheng Shih-tsai og að-
stoðarforingi „Hins mikla hests“ Ma
Shih-ming, börðust oft. — Grimmd
Chins við landslýðinn æsti uppreistar-
eldinn i sífellu.
Veturinn 1932—33 stefndi Ma-Shih-
ming liði sinu til Urumtji. Chin sendi
her til Dawancheng-skarðsins, til þess
að stöðva her Mohameðstrúarmanna.
Gamlársdag Kínverja héldu menn
Chins drykkjuveizlu, en þá komu
f jandmennimir að þeim óvörum. Um
100 komust undan en hinir féllu. Síð-
ar biðu Mohameðstrúarmenn ósigur
og leituðu þeir þá til f jallanna í suðri."
Orsakir og einkenni offitu.
Framhald af 10 siðu.
önnur útbrot. Þett;a fólk er og öðr-
um fremur kvefsækið.
Fitan þarf ekki að vera orðin mjög
áberandi, þegar framantalin einkenni
taka að gera vart við sig. Öruggasta
einkennið er aukning líkamans —
þyngdarinnar. Við hana miðast einn-
ig allar aðgerðir við offitu, þ. e.
hver megrunaraðgerð skuli valin og
hve lengi henni skuli beitt.
(Fegrun og snyrting).

Nesti
í útilegur,
ferðalög
og sumarbústaði
ávalt í
fjölbreyttustu
iirvali
og beztu
í sölubúðum
Sláturfélag Suðurlands