Vikan - 19.08.1943, Side 3

VIKAN, nr. 33, 1943
3
Uppskurður
kafbóti.
C agt er frá því í þessari grein, að
botnlangi var tekinn úr mamii í
kafbáti, sem var á ferð neðansjávar,
þar sem óvinaherskip sveimuðu á
yfirborðinu. Aðalskurðlæknirinn var
lyfjalræðingur! — Uppskurðurinn
heppnaðist og eftir átján daga var
sjúklingurinn farinn að vlnna.
Maðúr heitir Wheeler B. Lipes. Hann
hafði verið í þrjú ár að læra lyf ja-
fræði í sjúkrahúsi flotans í Phila-
delphiu, en var kafbátsmaður, þegar saga
þessi gerðist, og aðeins 23 ára gamall.
Eftirfarandi frásögn er byggð á grein, sem
hann hefir sjálfur skrifað, en skýrt hefir
verið frá atburðinum í ýmsum merkum
tímaritum vestan hafs.
Dean Rector hét einn kafbátsmanna.
Félagar hans höfðu undirbúið það, að
halda hátíðlegan daginn, þegar hann yrði
19 ára. Þetta var fyrsti afmælisdagur
hans á sjónum. Matsveinninn var meira að
segja búinn að gera forláta köku handa
honum, en sjálfur vissi hann ekkert um
þetta.
Á afmælisdegi Deans vorum við undan
Japansströndum að leita færis með að
koma tundurskeyti á japanskt skip. Þá
kom einn af piltunum og sagði: „Lipes,
hann Dean er eitthvað veikur.“ Ég flýtti
mér til hans. Hann lá endilangur á bekk,
náfölur og engdist sundur og saman af
kvölum. Á námsárum mínum hafði ég lært
að þekkja einkenni bráðrar botnlanga-
bólgu. Dean hafði þau öll! Ég hafði séð
nokkur slík tilfelli á sjúkrahúsi flotans.
En ef hann var með bráða botnlangabólgu,
þurfti strax að skera hann upp. Næsti
skurðlæknir flotans var í 4000 mílna
fjarlægð.
Ég reyndi að róa Dean, en hann gat
ekki annað en sagt: „Geturðu ekki eitt-
hvað gert?“
Ég sagði honum sannleikann: „Dean,
það þyrfti að skera þig strax upp, en það
eru 4000 mílur til skurðlæknis.“
„Jæja, láttu mig ekki deyja svona,“
sagði Dean. „Reyndu eitthvað. Þú mátt
gera, hvað sem þú vilt við mig.“ Dean er
kjarkgóður náungi. Þegar ég heyrði þetta,
fékk ég þrek til þess að gera uppskurðinn
sjálfur. Ég hafði nokkrum sinnum séð
botnlanga tekinn úr manni og hélt, að ég
gæti gert það. En ég varð að fá leyfi skip-
stjórans og þegar ég sagði honum, að hér
væri um líf eða dauða að tefla, gaf hann
samþykki sitt.
Okkur vantaði flest, sem með þurfti.
Við höfðum brotinn skurðarhníf og dálítið
af eter, og alltof stóra gúmmíhanzka.
Báturinn var nú látinn fara 120 fet nið-
ur fyrir sjávarmál, því að þar fór hann
betur í sjónum. Við fórum á meðan í eld-
húsið og tókum þaðan þau tæki, sem- við
héldum að hægt væri að nota. Ég fékk
tesíu og vafði hana í gresjubindi og not-
aði hana fyrir svæfingargrímu. Við sett-
um skaft á hnífinn og matskeiðarnar gátu
komið að góðu gagni við að halda skurð-
inum opnum. Við muldum niður sulfanil-
amide-töflur og notuðum sem sóttvarnar-
meðal, en vínanda til að þvo með töppuð-
um við af tundurskeytum!
Þegar allt var reiðubúið, lét ég bera
Dean inn í liðsforingjakáetuna. Hún var
á stærð við lítið baðherbergi, og borðið var
svo breitt, að með naumindum var hægt
að ganga meðfram því. Þegar búið var að
leggja Dean á borðið, hengu fæturnir
aftur af. Við tókum því skúffu út úr
veggnum, og reistum hana á rönd undir
fætur hans.
Áður en við tókum til við uppskurðinn,
bað skipstjórinn mig að skýra það enn
einu sinni fyrir Dean, hvað í húfi væri.
Ég gerði það og lagði ríka áherzlu á, að
ég hefði aldrei skorið upp mann fyrr. „En
það eru ekki miklar líkur til að þú lifir
það af, hvort eð er,“ sagði ég. „Hvorn
kostinn kýstu?“
Dean reyndi að brosa og svaraði.
„Byrjið, læknir, ég er reiðubúinn.“
Þetta var í fyrsta og eina skiptið, sem
ég hefi verið kallaður læknir!
Það var heitt í káetunni. Við höfðum
eitt af ljósunum, sem notuð voru, þegar
verið var að ferma eða afferma að nætur-
lagi og kom það út á okkur svitanum,
þótt við værum ekki nema í nátttreyjun-
um öfugum og loftsnerlar bátsins væru í
fullum gangi.
Ég hefi aldrei lifað lengri stund en
þessar síðustu mínútur fyrir uppskurðinn.
Allir virtust stara á mig. Ég hugsaði:
„Hvernig fer, ef gríman bregst? Hvað
skeður, ef við verðum fyrir djúpsprengju ?“
Ég bleytti hanzkana aftur í vínanda og
þegar ég sá,.að Dean reyndi enn einu sinni
að brosa, þá gaf ég liðsforingjanum, sem
átti að sjá um svæfinguna merki. Og
gríman var látin yfir andlit Deans og
andardrátturinn varð stuttur og hraður
fyrst í stað.
Engin önnur hljóð heyrðust í kafbátn-
um nema tifið frá rafgeymunum, sem
héldu bátnum á réttum kili í straumnum,
á 20 faðma dýpi, og káetuklukkunni.
Ég kunni svo mikið í skurðfræði, að ég
vissi, hvar ég'átti að byrja. Ég setti litla
fingurinn á nafla Deans, þumalfingurinn
á enda mjaðmarbeinsins og vísifingurinn
beint niður. Síðan skar ég. Hnífurinn var
góður og beit vel og stálið gekk í gegn
eins og rakvélarblað 1 smjöri.
Þegar ég var komin dýpra, hélt annar
aðstoðarmaður minn skurðinum opnum
með bognum matskeiðum. Það leið yfir
einhvern í káetunni. Hann var borinn út
— ég vissi ekki einu sinni um það.
Framhald á bls. 15.