Vikan - 06.02.1947, Blaðsíða 10

10
VIKAN, nr. 6, 1947
• HEIMILIÐ •
BLÆÐINGAR
Matseðillinn.
Kjötréttur.
Gúllas.
3 kg. sauða- eða nautakjöt,
100 gT. smjör, 3 lítrar vatn,
% matskeið salt, 4 gulrætur,
3 matskeiðar tómat, 45 gr.
hveiti i sósu, 3 stk. laukur,
matarlitur.
Kjötið er þvegið með vel uppundn-
um klút, skorið eða höggvið í litla
ferkantaða bita. Gulrætur og laukur
eru afhýdd og skorin í bita, kjötið
er brúnað á pönnu og látið í pott
með heitu vatni, ásamt salti, mat-
arlit, brúnuðum gulrótum og lauk.
Þetta er soðið hægt í 1(4— iy2 klst.,
teklð upp og sósan jöfnuð með hveit-
inu, sem áður er hrært út í köldu
vatni. Sósan er soðin í 8—10 mínútur,
sett í meira krydd og salt, ef með
þarf, kjötið látið í sósuna aftur. Bor-
ið á borð með kartöflu-„mús“ eða
soðnum kartöflum.
Brún hvítkálssúpa.
4 lítrar gott kjötsoð, 250 gr.
hvítkál, 3 stórar gulrætur, 3
púrrur eða laukar, 65 gr.
smjör, 1 teskeið matarlitur.
Jurtírnar þvegnar og afhýddar,
■'skornar í mjóar, fínar ræmur. Smjör-
ið er sett í pott og brúnað, þá eru
jurtimar látnar í, og hrært í, þang-
að til þær eru orðnar gulbrúnar. Svo
er soðinu hellt yfir, súpan soðin hægt,
þar til jurtirnar verða meyrar, mat-
arliturinn látinn í, meira salt, ef þarf.
BLETTIR.
Blekblettum náið þér í burtu með
sítrónusafa. Blekblettir í ullar-
efnum eru leystir upp með hreinu
glycerini og síðan eru fötin skoluð
í heitu sápuvatni.
Mjölkurblettum er hægt að ná með
mikið þynntum salmíakspíritusi, sem
blandaður er ofurlitlu matarsalti,
síðan er efnið þvegið.
Tjörublettir leysast upp í smjöri;
þegar smjörið hefir verið á í dálit-
inn tíma, á að nudda það af með
benzíni.
Flugnaskit á fötum er náð í burtu
með volgu ediksvatni; séu blettirnir
á húsgögnum á að nudda þá af með
lauksneið.
Rósafeiti.
Rósafeiti og það ilmefni, sem unn-
ið er úr rósablöðum er óhemju dýrt.
Einn líter af rósafeiti er unninn
úr 5000 kg. (5 tonnum) af rósablöð-
TIZKUMYNDIR.
Hlýlegur kjóll úr mjúku ullarefni.
Ermarnar eru víðar í, handveginn og
beltið hneppt með tveimur hnöppum.
Glæsilegur samkvæmiskjóll úr
þykku silki með glansandi röndum.
Framan á pilsinu, öðru megin í mitt-
ið eru tvö, stór blóm. Hálsmálið er
flegið.
Föt úr gleri.
Menn hafa reynt að nota föt, gerð
úr gleri. Það tókst að búa til örmjóa
glerþræði og vefa úr þeim fálleg
efni, en þá kom í ljós við notkun og
þegar „glerfötin"- tóku að slitna að
það kom úr þeim glerdust, sem
skarst inn í húð manna og olli exemi
og ýmsum öðrum húðsjúkdómum.
Var þá alveg hætt að framleiða föt
úr gleri.
Ilr kaflanum Meðferð sára í bók-
inni Hvar — Hver — Hvað, sem
Isafoldarprentsmiðja gaf út.
Blœöingar verður að stöðva undir
eins. Greint er á milli tveggja teg-
unda, þ. e. a. s. blæðinga úr blóðæð-
um og blæðinga úr slagæðum.
Blóðœðablœðingar.
Blóðið úr blóðæðum er dökkt og
rennur með jöfnum straumi úr sár-
inu. Lyftið hinum særða líkams-
hluta upp og haldið honum hátt á
lofti. Takið burt allt sem þrengir að
(svo sem sokkaband, mittisól og
annað) fyrir ofan sárið, þ. e. a. s.
nær hjartanu.
Búið um sárið með sótthreinsuð-
um umbúðum.
1Slagceðablœðingar.
Blóð úr slagæðum er ljósrautt að
lit og spýtist úr sárinu við slögin.
1. Haldið hinum særða líkamshluta
á lofti.
2. Afhjúpið sárið, ef nauðsynlegt
er, eru fötin, t. d. buxnaskálm eða
annað klippt í sundur.
3. Vefjið þröngum umbúðum um
sárið.
Ef blóðrennslið stöðvast ekki og
blóðið rennur í gegnum umbúðirn-
ar, verður að stöðva rennslið með
æðaþrýstingu.
Æðaþrýstingur er fólginn í því
að slagæðinni er þrýst saman milli
sársins og hjartans og á þann hátt
stöðvuð blóðrás að sárinu.
Með fingrunum má finna æða-
slögin, og slagæðarnar er hægt að
finna og loka með þrýstingi.
Á gagnauganu: Rétt fyrir framan
eyrað, sem svarar fingurbreidd
yfir hlustaropinu.
Á hálsinum: Milli hálsvöðvanna.
rétt við hliðina á barkakýlinu. Þrýst-
ið inn að hálsliðinum.
1 handarkrikanum: 1 handarkrik-
anum upp við upphandleggsbeinið.
Á upphandleggnum: Á miðjum
handleggnum innanverðum.
Á lœrinu: Innanfótar á lærinu,
handarbreidd frá klofinu. Þrýstið inn
að lærleggnum.
Bvemig þrýst er:
Slagæðinni er þrýst með öðrum eða
báðum þumalfingrum af öllu afli inn
að legg eða lið.
Slagæðablæðingar fyrir neðan oln-
bogann má stöðva með því að láta
lítinn vattpúða í olnbogabótina, sam-
anbrotinn vasaklút eða þessháttar,
krepp síðan handlegginn eins og
hægt er og bind fast um hann í
þeirri stellingu með trefli eða öðru
slíku, sem fyrir hendi er.
Við blæðingu fyrir neðan hnéð er
farið með fótlegginn á sama hátt.
Ef þetta gagnar ekki má reyna að
binda fast um upphandlegg eða lær
með teygjubandi, gúmmíslöngu eða
þvíumlíku.
Sé ekkert slíkt fyrir hendi, má
reyna aðra aðferð:
Handklæði, vasaklút eða öðru
slíku er tvívafið um upphandlegginn
(lærið). Fyrri vafningurinn sé þröng-
ur, sá síðari slakur, og endarnir
hnýttir saman. Þá er stungið staf
eða blýanti undir slaka vafninginn
og snúið upp á, þar til hæfilega er
hert að og blæðingin stöðvuð.
Demantar.
Demantar eru kolefni og þeir geta
brunnið ef þeir eru hitaðir upp i
800 °C.
Krosssaumsmynztur.
r ■ rrn ; r ; » , i . - i , *■ . —f—r-i-t TTTtT'T -T-rfffí’T’TT" Tít+h-h
• •t*; ;•’• .••*■ !•••; !•; :• {• ] •* .•

ritr~þrt
■1 Ttrt.rrr t-bf ■ t r-j -■ ; j 1»!.: ‘ r t to! t •
T~r~> r-#.I •.l sfáJ.i- í r :
.V.r+tTFírt- á • ' V-' .'t'T-r-f.T.íwt • ••,•! T í ••!•; Tt*-*!*!•*;• VfT tXi:*! í
i • ‘ ! •* • rfT T;«.ÍT. :• :•. i »ít tfW®! f
4. ’*- yXv •«!
.tr-r rfryt.j t* •*>}•■ ; . »•!••• 1 j r :*l4j | i* • :•, • • !• ;• •• | •
•Irt*t J>C T~iooÉ ý~!~bö< T'SSci'jl'xS
£ , * '• ; • * | ; 1 • j • r'fl |
"*• :*? v.r T* srjiíy■j’évrv «ts} •triil'f.íii
!; i 11; i
i i1 j i 1 i • 1
: ! i ! í : ■ i | j; j ; TTIT’Tm
f j J j ! \ ! j • .-LÍÍi-LiiiTL
TTjT: ? t t ; rfT4 ! t | T ?Ti 11-1 ?
4 I 4-Lá-1-i-U-
! í'l : • 1 ^ ; -■ í i • | • í:;th I ! 1 : i :
- •*"V~4~r-V'H ;>ooof ix 4-f Ll-J - K TSc ^*T" 3C" jÍ' T T 1 pc > jc
1 f ví -H-fC- jr' B rTTT/ -.r w XXTXX
um.