Vikan - 06.03.1947, Side 4

4
VIKAN, nr. 10, 1947
Var hann feigur?
Smásaga eftir Stein á Ströndinni.
JÓN ÓLAPSSON — eða Jón gamli, eins
og hann var oftast kallaður — gekk
þungum skrefum niður að höfn. Hann var
að hugleiða, hvort hann ætti að fara í róð-
urinn í kveld. Það lagðist einhvern veginn
í hann, að eitthvað illt mundi henda hann,
ef hann réri í þetta sinn, ekki að bátur-
inn mundi farast eða neitt því líkt, nei,
bara að eitthvað óhapp mundi henda hann
einan af skipsverjum.
Hann var kominn niður í Tryggvagötu
á leiðinni austan úr bæ. Hann var svo sem
ekki vanur að fara heim, þegar róið var
þannig dag eftir dag eftir frámunalegt
gæftaleysi. Hann hafði þann sið að leggja
sig upp í kojuna sína ef eitthvað tóm gafst
til þess. Yngri mennirnir skruppu kannske
upp í bæ, til konu eða kærustu eða til að
fá sér einn gráan, áður en farið væri á sjó-
inn. En Jón var fyrir löngu hættur því og
þótt hann væri ekki nema um fertugt,
hafði hann fengið nafnið „gamli“ fyrir. En
í þetta sinn hafði staðið dálítið óvenjulega
á. Hann hafði fengið boð um, að konan
væri lasin og hvort hann gæti því ekki
skroppið heim til hennar sem snöggvast.
Jú, hann hafði gert það. Konan var eig-
inlega ekki lasin, en það hafði verið hvísl-
að að henni enn einu sinni. Og að þessu
sinni, hafði verið hvíslað að henni orðum,
sem höfðu orðið til þess, að hún lagðist í
rúmið skömmu eftir hádegi og gerði boð
eftir manni sínum jafnskjótt og báturinn
kom að landi.
Jón var kvæntur mestu sómakona, en
það var einn galli á henni. Hún vissi það
alltaf með nokkurum fyrirvara, ef einhver
ættingi eða náinn vinur átti að deyja af
slysfömm. Hún átti marga ættingja á haf-
inu og það hafði tekið þá smám saman, svo
að það var ekki að undra, þótt hún væri
farin að verða dálítið veikluð á taugum.
Jón var meira að segja farinn að halda,
að það væri lagzt á sinnið á henni.
Þegar hann kom heim, hafði hún sagt
við hann, um leið og hann kom inn úr dyr-
unum: „Þú mátt ekki fara á sjóinn í kveld.
Það kemur eitthvað fyrir þig. Ég má ekki
missa þig frá bömunum."
Jón hafði reynt að sefa hana og benti
henni á, að hann var á nýjum bát, einhverj-
um bezta bátnum, sem til væri og menn
hefðu slegizt um að komast á hann. Það
mundi ekkert koma fyrir hann, veðrið
væri hið bezta, sem komið hefði á vertíð-
inni og hann gæti ekki hlaupið svona í
land að ástæðulausu.
„Þú mátt ekki fara,“ sagði konan og
varð æst. „Það var hvíslað að mér 1 dag —
um þig. Röddin, sem alltaf hefir aðvarað
mig, sagði. „Gættu hans Jóns.“ Ég veit,
að það kemur fram, sem hún spáir. Þú
mátt ekki fara.“
„Þetta er einhver hugarburður hjá þér,
kona,“ svaraði Jón. „Þú hefir bara verið
að tauta eitthvað fyrir munni þér og feng-
ið það svo á heilann. Auðvitað fer ég. Ef
ég kem ekki til skips, þá verður kannske
ekki hægt að róa. Steini er búinn að vera
fullur í tvo sólarhringa og hefir ekki sézt,
enda hefir karlinn við orð, að ef hann komi
ekki í kveld, þá megi hann fara til and-
skotans. Og þó er Steini tvímælalaust bezti
maðurinn, sem hann hefir, þótt hann
skvetti I sig við og við. Það eru ekki þau
uppgrip nú á dögum, að hægt sé að ná í
hálfa skipshöfn eða því sem næst á tíu
mínútum. Ég verð að fara!“
En konan gafst ekki upp. Hún hélt á-
fram að biðja hann um að fara ekki þang-
að til Jón stóð á fætur, tók húfuna sína
og gekk til dyra. Hann staðnæmdist sem
snöggvast við útihurðina og sagði:
„Jæja, ég sé til.“
Alla leiðina niður eftir var hann að
hugleiða, hvað gera skyldi. Hann kunni
ekki við að bregðast karlinum. Þeir voru
gamlir vinir og hann hafði gert Jóni marg-
an greiðann um ævina og ekki þann síztan,
er hann réð hann á nýja bátinn, því að
Jón var ekki í fremstu röð sjómanna. Þess
vegna mátti hann ekki bregðast honum.
Nei, hann yrði að fara, en hann skyldi vera
gætnari en nokkru sinni í þessmn róðri.
En efasemdirnar voru enn að brjótast
í honum, þegar hann kom niður á verbúða-
bryggjuna. Hann staðnæmdist efst á henni
og virti bátana fyrir sér. Þarna lá báturinn
hans — já, Jón kallaði hann bátinn sinn,
þótt hann ætti kvorki band né borð í hon-
um. En hann kunni vistinni vel á honum og
r
VEIZTU—?
1. Lengsti hnefaleikakappleikur, sem sög-
ur fara af fór fram 6. april 1893, á milli
Andy Bowen og Jack Burke. HvaS var
hann margar umferðir og hvað stóð
hann lengi yfir?
2. Hver varð forsætisráðherra í Svíþjóð
á eftir Per Albin Hanson?
3. Hvað heitir yngsta dóttir dönsku krón-
prinshjónanna ?
4. Stytting á hverju er „Unesco“?
5. Hvemig em egg næturgalans á litinn ?
6. Hvað ganga menn lengi með mislinga-
sýkla og hlaupabólusýkla í sér áður en
veikindi brjótast út?
7. Pyrir hvaða rannsóknir fékk Otto
Hahn Nobelsverðlaun ?
8. Hvað heitir matvælaráðherra Breta?
9. Hvað er ambra?
10. Og til hvers er hún notuð?
Sjá svör á bls. 14.
þess vegna tók hann sér þetta bessaleyfi.
í huga sínum.
Allt í einu heyrði hann hávaða að baki
sér — einhver var að ganga niður sundið'
milli eystri verbúðanna og söng við raust.
Það var ekki um að villast, hver þarna var
á ferð — Steini var að koma um borð,
hafði látið sér nægja tvo sólarhringa að
þessu sinni. Nú hlaut hann að vera orðinn
staurblankur og þá mundi hann vinna eins
og f jandinn sjálfur á morgun. Þegar hann
fékk andlegu timburmennina, reyndi hann
alltaf að hafa hemil á þeim eða sefa þá með
því að vinna eins og berserkur.
Jóni kom ráð í hug. Hann gekk hrattnið-
ur bryggjuna, hraðar en hann hafði gengið
nokkru sinni, síðan hann lagði af stað að
heiman. Hann sveiflaði sér mn borð og
niður í káetu. Jú, karlinn var kominn um
borð. Það stóð aldrei á honum.
„Steini er að koma um borð,“ tók Jón
til máls. „Ég hefði ekki beðið þig um það,
sem ég ætla nú að stynja upp', ef hann
væri ekki að koma. Væri þér sama, þótt
ég væri í landi í nótt. Konan er lasin, en
á morgun get ég gert ráðstafanir til að fá
einhvern til að vera hjá henni, svo að ekki
er um meira en þenna eina róður að ræða.“
Hann laug dálítið til þess að fá frekar or-
lofið.
„Jú, þér er víst óhætt að vera í landi í
nótt, úr því að týndi sonurinn er að koma.
Ef að líkindum lætur, vinnur hann á við
tvo eða þrjá á morgun. Já, þér er alveg
óhætt að vera heima í nótt. Skilaðu kveðju
til konunnar og óskaðu henni góðs bata
frá mér.“
Jón þakkaði fyrir sig í skyndi, hljóp
upp úr lúkarnum, stökk niður á bryggj-
una og gekk rösklega upp í bæinn. Hann
hafði enga samvizku af að fá frí hjá karl-
inum, úr því að Steini var hættur á túrn-
um. Og hann gladdist yfir því að geta gert
konunni sinni þá gleði, að vera heima hjá
henni þessa nótt. Hún hafði ekki haft hann
hjá sér í meira en viku.
Hann gekk inn í Austurstrætið, því að
hann var í slíku skapi, að hann langaði
til að vera í ljósadýrð miðbæjarins. Unga
fólkið var á „rúntinum“, eins og venjulega
og það var óvenjulega gáskafullt. Þetta
var líka öskudagskvöld og piltarnir og
stúlkurnar voru að ógna hvert öðru með
títu- eða hattprjónum. Það hélt sig mest
sunnan götunnar. Jón langaði til að ganga
innan um það, svo að hann gekk fyrir
götuna. En það var heldur ónæðissamt þar,
því að sumir piltarnir voru jafnvel í hálf-
gerðum eltingaleik. Einhver hljóp aftan á
Jón, bað hann þó afsökunar um leið, en
Jón missti jafnvægið og af því að hann
var óviðbúinn og gekk yzt á gangstéttinni,
féll hann út á akbrautina.
Bíll kom brunandi eftir götunni. Bíl-
stjórinn reyiidi að hemla, en það tókst
ekki, því að Jón féll beint fyrir framan
hjólin.
Þegar þeir tóku hann upp, heyrðist hann
stynja: „Ég hefði átt að róa.“ Svo gaf
hann upp andann.