Vikan - 15.05.1947, Blaðsíða 7

~VIKAN, nr. 20, 1947
7
Bærinn þarf áreiðanlega aldrei að sjá eft-
ir landi undir listaverkin hans Ásmundar
Sveinssonar. Þau verða honum alltaf til
sóma.
En Ásmundur er ekki bara að hugsa um
sjálfan sig og sína list, þó að það sé ærið
verkefni. Hann hefir geysimikinn áhuga á
að komið verði upp ríkislistasafni. Ás-
mundur var kosinn í nefnd af Félagi ís-
lenzkra myndlistarmanna, ásamt Jóni Þor-
leifssyni og Sigurjóni Ólafssyni, til þess
að vekja áhuga hjá bæ og ríki á myndlist-
arsafnsmálinu. Hafa þeir þegar, með
stjóm félagsins, skrifað Alþingi og gert
ítarlega grein fyrir nauðsyninni á slíku
þjóðsafni.
Er það skoðun Ásmvmdar, að ekki megi
lengi draga að velja stað fyrir slíkt safn,
þar eð bærinn þenst ört út. Ásmundur
álítur, að stórar höggmyndir þurfi að vera
úti, og segist hann ekki þekkja betra um-
hverfi fyrir þær en fallegan, íslenzkan
gróður og himininn sem þak. Auðvitað
mundi fara bezt á því, að byggingin, sem
myndlistarsafnið er í, yrði umlukt garði
með höggmyndum. En til þess er nauðsyn
á miklu rými, ekki sízt ef farið verður að
safna afsteypum af erlendum listaverk-
um, því að ódýrast og heppilegast er að
gera afsteypurnar úr varanlegu efni og
hafa þær úti. Raddir hafa heyrzt um, að
ekki sé tímabært að fara að hreyfa slíkri
safnbyggingu strax, vegna þess að Þjóð-
minjasafnið á að leysa úr brýnustu þörf-
inni á geymslu á málverkum ríkisins, en
það verður aldrei nema til bráðabirgða,
því að líklega dettur engum í hug að fara
að brölta með ,,þvottakonuna“ hans Ás-
mundar upp á hæstaloft í Þjóðminjasafn-
inu!
Ærsladraugurinn
Pöstudaginn 2. maí hafði Leikfélag
Reykjavíkur frumsýningu á ..Ærsla-
draugnrinn", eftir enska skáldið og
leikarann Noel Coward. Þetta er
gamanleikur í þrem þáttum, í þýð-
ingu Ragnars Jóhannessonar, en leik-
stjóri er Haraldur Björnsson.
Höfundurinn er fæddur um alda-
mótin, í smábæ skammt frá London,
hóf nám í ballettskóla níu ára gam-
all og fór siðar að leika og hefir
stundað leikstörf síðan og að mestu
samið leikrit sín, söngva og vísur í
hjáverkum. Um „Ærsladrauginn“ seg-
ir Bjarni Guðmundsson í leik-
skránni:" . . . Á stríðsárunum gaf
Coward sig þegar fram sem sjálf-
boðaliði til að skemmta hermönnum.
En hann lét sér það ekki nægja, held-
ur lagði og sitt af mörkum til að
skemmta sinu heimafólki, Lundúna-
búum. Ákvað hann þegar í stríðs-
byrjun, að hann skyldi gera sitt til
að létta skap Lundúnabúa með þvi að
semja reglulega fyndinn gamanleik.
Það tókst jafnvel en betur en hann
hafði gert sér vonir um, því að 1941
hófust sýrtingar á „Blithe Spirit"
(„Ærsladraugurinn"), og stóðu þær
samfleytt til 1945. Hafði þá leikrit-
ið verið sýnt á fjórum leikhúsum, og
síðast var enginn orðinn eftir af upp-
Amdís sem miðillinn, madame Arcati
runalegu leikurunum, nema vinnu-
konan . . .“.
Þetta er undarlegt leikrit, því að
manneskjur úr öðrum heimi em
látnar leika með, sýnilegar sumum
á sviðinu, en öðrum ekki, og veld-
ur þetta oft spaugilegum árekstrum
og misskilningi. Leikurinn er á köfl-
um bráðskemmtilegur. Hann fer all-
ur fram í setustofu Charlesar rit-
höfundar, (Valur Gíslason), sem ætl-
ar að skrifa bók um miðlastarfssemi
og fær því miðilinn, maddömu Arcati
(Amdís Björnsdóttir) til að koma
Frá vinstri: Herdís Þorvaldsdóttir sem Elvira (framliðin), Þóra Borg
Einarsson sem Ruth og Valur Gislason sem Charles.
heim til sín og hafa fund. En þá
vandast málið, því að eftir það geng-
ur fyrri konan (Herdís Þorvalds-
dóttir) hans ljósum logum á heimil-
inu, talar við Charles og gerir seinni
konu hans, Ruth (Þóra Borg Einars-
son) ýmsar skráveifur. Og ekki
batnar það, þegar síðari konan deyr
og gengur líka aftur — annars er
ekki vert að rekja efnið nánar, til
að spilla ekki ánægjunni við að horfa
á leikinn. „Ærsladraugurinn" er yf-
irleitt ágætlega á svið settur og vel
leikinn. Auk þeirra leikenda, sem áð-
ur eru taldir, leika þau Emilía Borg
og Brynjólfur Jóhannesson herra og
frú Bradman og Nína Sveinsdóttir
vinnukonuna. Arndís Björnsdóttir
sýnir enn einu sinni nýja hlið á leik-
hæfileikum sinum í þessu leikriti og
Nína Sveinsdóttir fer mjög skemmti-
lega með hlutverk vinnukonunnar.
Þetta virðist okkur með beztu hlut-
verkum Þóm Borg Einarsson og
Herdís Þorvaldsdóttir stóð sig prýði-
lega.
Mikilhæfur Iistamaður
Framh. af bls. 3.
Þegar Ásmundur hafði lokið tréskurð-
amámi, fór hann, haustið 1919, til Kaup-
mannahafnar. Þar var hann í teikniskóla
einn vetur, gekk á söfn og teiknaði eftir
listaverkum. Að þeim undirbúningi lokn-
um hélt hann til Stokkhólms og tók haust-
ið 1920 próf inn í Listháskólann þar. Ás-
mundur var nemandi sænska myndhöggv-
arans Carls Milles, prófessors við Lista-
háskólans, í sex ár. Ásmundur fékk, ann-
að árið sitt við háskólann, silfurheiðurs-
merki. Var það fyrir hafmeyjarmynd, er
hann gerði í sænskan marmara.
Ásmundur fór til Parísar vorið 1926, að
loknu námi í Stokkhólmi. Þar var hann í
þrjú ár. Naut hann kennslu þekktra
franskra myndhöggvara, var við nokkra
listaháskóla, mest þó Academie Scandin-
ave, hafði sjálfur vinnustofu og gerði
mörg listaverk. Hann tók þátt í alþjóða-
listsýningum, sem haldnar voru haust og
vor, fengu verk hans ágæta dóma í þekkt-
um listtímaritum frönskum. Hefir dvölin
í París verið mjög menntandi og þroskandi
fyrir Ásmund. Auk þess fór hann á þeim
árum suður til Italíu og Grikklands.
Eftir tíu ára námsdvöl erlendis kemur
Ásmundur svo heim til íslands árið 1929
og setst að sem myndhöggvari og hefir
dvalið hér síðan, að undanteknum stutt-
um ferðum til Danmerkur og Frakklands,
gert höggmyndir, skreytt byggingar með
lágmyndum, Austurbæjarbarnaskólann,
stöðvarhús við Sogið, Akureyrarkirkju, að
ógleymdum hinum bráðskemmtilegu „járn-
myndum“ í Laugamesskólanum — og reist
tvö hús með eigin höndum og það engin
smásmíði!
Ásmundur Sveinsson hefir ekki verið að-
gerðarlaus, en hitt er svo annað mál, að
mörgum, sem unna list hans, ofbýður, að
hann skuli þurfa að eyða sinni dýrmætu
listamannsævi í að vinna almenna bygg-
ingavinnu, til þess að hafa þak yfir höf-
uðið og verk sín.
Undanfarin ár, eða síðan 1942, hefir
Ásmundur verið að reisa sér íbúðarhús
og vinnustofu við Sigtún. Er þetta mjög
óvenjuleg bygging, eins og sést á forsíðu-
myndinni, og gerð á óvenjulegan hátt, því
að segja má, að Ásmundur hafi unnið að
henni einn, a. m. k. íbúðarhúsinu og hvolf-
þakinu, en í því er vinnustofan. 1 fyrravor
réðst hann í að reisa tvo pýramíða norð-
anvert við húsið og er sú bygging 20 metra
löng. Húsið er byggt í arabiskum og
egypzkum stíl og verður mörgum star-
sýnt á það. En það þarf enginn að verða
hissa á þessum tiltektum í Ásmundi, hann
hefir sýnar ákveðnu skoðanir á lífinu og
listinni og er óhræddur við að túlka þær.
Eitt sinn mun hafa staðið um hann í
frönsku blaði, að hann væri norrænn mað-
ur, sem vaggaði sér á bárum Miðjarðar-
hafsins. — Engin ástæða er til að amast
við því, þótt allt sé ekki í sama stíl í sama
landi! Var ekki laust við, að sumum þætti
einkennilegar aðferðirnar við bygginguna,
því að Ásmundur notaði hrærivél, er hann
hafði gert sjálfur og gekk hún fyrir vindi!
Vegna þessara frumlegu vinnuaðferða gat
hann unnið einn við steypuna.
Nú er Ásmundur byrjaður á að setja
myndir sínar niður fyrir utan húsið og
vonandi fær hann þar nægilegt landrými,
svo að myndir hans þurfi ekki að standa
eins þétt og þær voru á Freyjugötunni.