Vikan - 06.10.1949, Blaðsíða 6
6
VIKAN, nr. 40, 1949
hann. Hve margir Englendingar hafa verið
neyddir til að fara héðan — og hvað hefur orðið
af blómstrandi fyrirtækjunum, sem þeir hafa
látið eftir sig? Lýsið yfir gjaldþroti mínu,
Mustapha, og búgarður yðar mun verða tap í
stað gróða nú.“
,,Ég vil ekki missa ráðsmann minn,“ svaraði
hinn með uppgerðar kurteisi, „en ég hef sjálfur
knýjandi skyldur, sem verður að uppfylla."
Terence Molloy bretti brúnir og sneri blýant-
inum óstyrkur milli handa sér. Mustapha laug!
Hann hafði engar skyldur, sem hann gat ekki
auðveldlega uppfyllt ■— hann var einn hinna fáu
ríku manna, sem eftir voru í Konstantinopel,
þ. e. a. s. einn hinna fáu ríku Tyrkja. Grikkir
og Austurlandabúar græddu peninga eins og
Grikkir og Austurlandabúar gera alltaf.
Mustapha hafði enga ástæðu til að krefjast
þess, að þetta lán yrði borgað, sem faðir hans,
hinn gamli Aziz, hafði lánað vini sínum Iranum,
og hann var heldur ekki vitlaus. Hann var skyn-
samur, duglegur, menntaður, og hann vissi al-
veg eins vel og Molloy sjálfur, að búgarðurinn,
sem þeir áttu í sameiningu og ráku með hjálp
ensks ráðsmanns, mundi aldrei, undir forystu
innfædds manns, gefa eins mikið af sér og nú.
í>að var alls enginn hagnaður að því fyrir Tyrkj-
ann að eyðileggja félaga sinn, en Mustapha var
— eins og allir hinir •—- ofstcekismaður! Tyrk-
land fyrir Tyrki — Þessi einkunnarorð höfðu far-
ið um landið eins og eldur i sinu. Með öllum að-
ferðum — réttlátum sem óréttlátum — ef til vill
oftar leið síðarnefnda — átti að reka Evrópu-
menn út úr landinu. Aftur strauk Molloy hend-
inni gegnum hárið. Hann vissi, að hann spilaði
spil, sem hann þegar var búinn að tapa. Óham-
ingjan var óumflýjanleg, en hann spilaði til að
fá frest. Það var viss ástæða fyrir, að hann varð
að gera það. Hann leit á Mustapha.
„Heyrið, Mustapha," sagði hann. „Gefið mér
sex mánaða frest! Ég hef auglýst óðal mitt
heima á Irlandi til sölu. Búgarðar eru á lágu
verði heima um þessar mundir, en ég get ef til
vill selt mitt óðal hátt. Það er —“ hann leit aft-
ur niður — það er gamall búgarður, sem verið
hefur í okkar ætt marga ættliði. Mér þykir mjög
sárt, að þurfa að selja hann. En — þannig verð-
ur það að vera! Þetta er allt, sem ég — nú sem
stendur get gert. Viljið þér gefa mér frest?"
„Ég skal gefa yður sex mánaða frest,“ svar-
aði Mustapha.
„Það er mjög fallegt af yður,“ svaraði hinn
hæðnislega.
Skyndilega brosti Mustapha, einkennilega að-
laðandi og töfrandi brosi — brosi, sem mýkti
harðar línur andlits hans.
„Þér eruð ótækur, Terry!“ sagði hann. „Krefst
ég annars en þess, sem ég á með réttu? Er þaö
min sök, að skip yðar og námur bera engan
arð ? Faðir minn lánaði yður þessa peninga,
sem þér hafið eytt til ónýtis. Er ég þá eins slæm-
ur og þér viljið vera láta?“
„Þér vöruðuð mig ekkert við,“ svaraði Molloy.
Mustapha klappaði saman höndunum, og
þjónn kom inn með kaffi og koníak.
Mustapha hellti í glösin. Eins og hann sat
þarna, var hægt að sjá töfra þá, sem þessi ungi
maður hafði við sig — töfra, sem jafm»J
Terence Molloy, sem þekkti hann eins vel og
Evrópumaður getur þekkt Austurlandabúa, varð
að hlýða.
Þrátt fyrir áhyggjur sinar -— já, næstum ör-
væntingu — hætti Molloy nú alveg að hugsa
um þær og naut líðandi stundar.
Þeir töluðu saman i stutta stund um daginn og-
veginn. Mustapha Aziz gat verið mjög skemmti-
legur, þegar hann kærði sig um. Að lokum stóð
Molloy upp.
„Ég verð að halda áfram — ég þarf heilmikið
að gera. Dóttir mín kemur hingað á morgun."
„Dóttir yðar!“ hrópaði hinn. „Mig grunaði
ekki, að þér hefðuð I huga að koma með hana
hingað.“
„Það hafði ég heldur ekki,“ svaraði Molloy,
„en hún getur hvergi annars staðar verið, núna.
Húsið er til sölu, og auk þess lézt systir mín,
sem hefur hugsað um Beatrice síðan hún var
búin með skólann, fyrir skömmu. Hún var eini
ættingi okkar, og þar eð ég hef ekki haldið
sambandi við vini mína heima, hafði hún engan
nema mig, sem hún gat verið hjá.“
„Mig grunaði þetta ekki,“ sagði Mustapha.
„Hversvegna sögðuð þér mér þetta ekki? Ef ég
hefði vitað þetta hefði ég frestað samtali okk-
ar..“
„Og hvað hefði það verið betra?“ spurði
Molloy.
„Það hefði ekkert verið betra,“ sagði Mustapha
hægt. „En það hryggir mig að hafa kastað
skugga á daginn, sem átti að vera bjartur og
hamingjusamur." Hann talaði einlæglega, og
hann meinti það sem hann sagði. Undarlegur
maður, hugsaði Molloy um leið og hann fór.
Er Molloy hafði yfirgefið hús Mustapha Aziz,
gekk hann hratt eftir hliðargötunum að hinni
stóru aðalgötu Konstantinópel, Divan Youltm.
Sólin var hátt á himni, en há húsin köstuðu
skuggum sinum á þröngar göturnar. Þessi hús —
leifar frá horfnum tímum — voru umlukt yndis-
legum görðum, þar sem blómin ilmuðu í öllum
regnbogans litum.
Þrátt fyrir áhyggjur sínar, hafði Molloy þó
opin augu fýrir þessum einstöku töfrum og feg-
urð. Konstantinópel er eins og daðurdrós Evrópu
— daðurdrós, sem nú er orðin gömul, veikluð
og órótt — en þó alltaf falleg — þráð og fyrir-
litin — eggjandi og fráhrindandi.
Frá litlu, skuggalegu götunum kom Molloy út
á breiðgötuna. Hér voru verzlanir, kaffihús og
danssalir — sól og ljós. En Molloy, sem fann
töfra þessarar borgar, sem hann bæði elskaði
og hataði, fann einnig — eins og aðeins næmur
maður getur fundið — hina miklu tortryggni,
sem mótaði lífið í þessari borg. Óteljandi þjóðir
fylltu götur hennar.
Lífskjörin voru óörugg. Viku eftir viku féll
einn frá og svo annar — ný andlit fylltu i skörð-
in. Tyrkneska lögreglan vann hægt — hljóðlaust.
Án ofstækis losuðu Tyrkirnir sig við útlending-
ana með hinni einfalda en áhrifamiklu aðferð:
gjaldþroti! Og þó —- þeir, sem gátu haldið þetta
út, héldu það enn út, hugrakkir og brosandi,
enda þótt brosið 'gæti stundum orðið dálítið
þvingað.
Á brúnni, sem tengir Istambul og Pera, stanz-
aði Molloy og leit út á Bosporus. Sólin var nú
lægra á lofti, og skyndilega sá hann hóp af
fuglum fljúga alveg við yfirborð vatnsins. Þeir
Blessað
barnið!
Teikning eftir
George McManus.
Pabbinn: Lilli, vertu nú rólegur ■—• pabbi hefur svo mikið
að gera. Ef þú hættir ekki að gráta, fer ég á skrifstofuna
---------Ég verð að Ijúka þessu!
Mamman: Þú mátt ekki vera svona vondur við Lilla!!
Pabbinn: Mér þykir það leiðinlegt, elskan ■— Ég ætal að fara
aftur á skrifstofuna, svo að Lilli geti leikið sér.
Pabbinn: Ágætt. Hér á skrifstofunni er
rólegt og gott að vera.
v
Forstjórinn: Þér hér? Ágætt!! Ég ætla að
skilja strákana mína eftir hérna, meðan ég fer
í klúbbinn.
Pabbinn: Allt í lagi, forstjóri!!
Pabbinn: Ég hefði átt að vera heima!!